Nơi giữ hồn đất Quan Sơn

Theo tư liệu kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh, đình Làng Trang là công trình tín ngưỡng tiêu biểu duy nhất của làng Trang xưa, hình thành từ khoảng thế kỷ XVII. Đình thờ hai vị Thánh Cao Sơn và Quý Minh - hai vị tướng có công lớn thời kỳ Hùng Duệ Vương, được nhân dân tôn kính qua nhiều thế hệ. Ngôi đình từng được triều đình nhà Nguyễn phong sắc vào năm 1924 dưới thời vua Khải Định, khẳng định vị thế trong đời sống tín ngưỡng của cộng đồng cư dân địa phương.

Phó Trưởng Ban quản lý đình Làng Trang giới thiệu về đình

Theo lời kể của các bậc cao niên, trước đây đình Làng Trang được dựng bằng cột gỗ, mái gianh, sau đó được xây dựng kiên cố hơn vào năm 1936 theo kiến trúc nhà ba gian truyền thống. Do tác động của hoàn cảnh lịch sử, đặc biệt trong những năm 1960, đình bị xuống cấp, nhiều hạng mục bị tháo dỡ và có thời gian chỉ còn tồn tại trong ký ức của người dân.

Phó Trưởng Ban quản lý đình Làng Trang dọn dẹp ban thờ

Dẫu vậy, trong tâm thức cộng đồng, ngôi đình chưa bao giờ mất đi. Từ mong mỏi gìn giữ không gian văn hóa - tâm linh của làng, tháng 10/2023, đình Làng Trang chính thức được khởi công phục dựng trên nền đất mới, cách vị trí cũ khoảng 100 m. Công trình hoàn thiện với diện tích nền khoảng 60 m², tổng khuôn viên gần 2.000 m², nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa - tâm linh của bà con. Công trình là biểu tượng cho sự chung sức giữa chính quyền và nhân dân: hộ dân hiến đất, bà con hai thôn Làng Hạ và Đồng Ghè đóng góp 90 triệu đồng cùng vật liệu xây dựng. Không chỉ phục dựng ngôi đình, những năm gần đây, chính quyền và bà con còn quan tâm đầu tư hạ tầng, đường vào đình được đổ đá, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân và du khách thập phương tham quan, chiêm bái.

Cồng và chiêng đồng cổ hiện được lưu giữ tại đình

Một trong những yếu tố làm nên giá trị đặc biệt của đình Làng Trang là hệ thống cổ vật, hiện vật còn được lưu giữ, tiêu biểu là tấm sắc phong năm 1924 của vua Khải Định, cùng bộ ngai thờ, cồng chiêng đồng, bát hương sứ, đồ thờ sứ, cờ và lọng phục vụ nghi lễ. Đây là những tư liệu lịch sử - văn hóa quan trọng, phản ánh quá trình hình thành, tồn tại của di tích và đời sống tinh thần của cộng đồng cư dân địa phương.

Bên cạnh những dấu ấn lịch sử ấy, sức sống của đình Làng Trang còn được thể hiện rõ nét qua các kỳ lễ hội thường niên được tổ chức vào mùng 4 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Ngoài phần lễ trang nghiêm, xã Quan Sơn còn tổ chức các chương trình văn hóa, văn nghệ mừng hội góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Theo thống kê của địa phương, trong tháng Giêng, mỗi năm đình đón khoảng 4.000 - 5.000 lượt khách.

Tấm Sắc phong năm 1924 của vua Khải Định hiện được lưu giữ tại đình

Đánh giá về giá trị của ngôi đình, anh Vi Trung Kiên, Phó Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Quan Sơn cho biết: “Đình Làng Trang là di tích văn hóa - tín ngưỡng tiêu biểu của xã Quan Sơn, hội tụ nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa và tâm linh. Việc nhân dân chung tay khôi phục đình thể hiện ý thức gìn giữ di sản rất đáng trân trọng”.

Cùng chung nhận định, ông Hoàng Văn Phích, Phó Trưởng Ban quản lý đình Làng Trang chia sẻ: “Với bà con trong làng, đình không chỉ là nơi thờ tự mà còn là chốn để mỗi người tìm về sự bình yên trong tâm hồn. Giữ được ngôi đình là giữ được nếp làng, giữ được ký ức của cha ông”.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cùng lãnh đạo Bảo tàng tỉnh đánh giá hiện vật của đình

Tháng 10/2025, đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cùng lãnh đạo Bảo tàng tỉnh đã trực tiếp khảo sát, đánh giá các giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh của đình Làng Trang. Trao đổi về kết quả khảo sát, ông Nông Đức Kiên, Giám đốc Bảo tàng tỉnh cho biết: “Mặc dù mới được tôn tạo bằng vật liệu hiện đại và quy mô còn khiêm tốn song đình Làng Trang vẫn kế thừa được những nét mỹ thuật truyền thống. Các di vật còn lưu giữ tại đình là tư liệu quan trọng, phản ánh quá trình hình thành và tồn tại của di tích, là cơ sở bước đầu cho việc nghiên cứu văn hóa địa phương và quản lý di tích theo quy định của Luật Di sản văn hóa”.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cùng lãnh đạo Bảo tàng tỉnh đánh giá hiện vật của đình

Trong dòng chảy của cuộc sống hiện đại, đình Làng Trang tiếp tục giữ vai trò là điểm tựa tinh thần của cộng đồng, góp phần giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” và làm giàu thêm bản sắc văn hóa của vùng đất Quan Sơn hôm nay và mai sau.

QUỲNH MAI