Nơi hội tụ tinh hoa văn hóa

Nhân dân xã Vĩnh Đồng (Kim Bôi) tham gia Lễ hội Mường Chanh được tổ chức hàng năm.

Bản sắc ấy được thể hiện qua lễ hội của đồng bào các dân tộc. Năm nào cũng vậy, mỗi độ Tết đến, xuân về, những người bạn, đồng nghiệp của tôi ở Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh… lại rộn ràng nhờ xếp "lịch” đi lễ hội ở Hòa Bình. Bởi, những ngày đầu năm mới, Hòa Bình có khá nhiều lễ hội như: Lễ hội xuống đồng (khuống mùa), đánh bắt cá suối, lễ hội cơm đe của người Mường; lễ cấp sắc, Tết Nhảy của người Dao quần chẹt; lễ hội Xên bản, Xên Mường của người Thái; lễ hội Gầu Tào của người Mông, lễ hội đền Bờ, lễ hội chùa Tiên… mang đậm bản sắc.

Lâu nay, lễ hội vẫn được xem là loại hình sinh hoạt văn hóa cộng đồng phổ biến, là tài sản vô giá trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể, làm giàu và phát huy giá trị nền văn hóa dân tộc. Bởi vậy, khi đời sống vật chất của người dân được nâng lên thì việc phục dựng các lễ hội cũng được quan tâm. Theo đó, nhiều lễ hội đã thất truyền từ nhiều năm qua nay được phục dựng. Như lễ hội Khai hạ, hay còn gọi là lễ hội "Xuống đồng” của người Mường. Lễ hội này đã có từ ngàn xưa với mục đích, ý nghĩa là cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu. Đồng thời, việc thực hành những nghi lễ cầu mùa cũng là dịp để người Mường nghỉ ngơi, giao lưu, vui chơi giải trí và bày tỏ ước vọng của mình về cuộc sống tươi đẹp, bình yên. Lễ hội được tổ chức thường niên vào dịp mồng 7, mồng 8 tháng giêng.

"Xên bản, Xên Mường” là một trong những lễ hội đặc trưng của người Thái ở huyện Mai Châu. Ý nghĩa sâu xa của lễ hội là thể hiện tấm lòng tôn kính, tri ân của nhân dân địa phương, tưởng nhớ công lao to lớn của các vị tiền nhân có công lao với cộng đồng và cầu cho bản làng no ấm, quanh năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc. Lễ hội thường được tổ chức vào tháng giêng, khi hoa đào còn rực rỡ trên các sườn non. Sau nhiều năm thất truyền, từ năm 2011, huyện Mai Châu đã khôi phục lại lễ hội và giữ lại gần như nguyên gốc các giá trị văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc, những nét truyền thống lâu đời của người Thái. Việc tổ chức lễ hội "Xên bản, Xên Mường” là động thái tích cực nhằm góp phần tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc, tăng cường quảng bá, giới thiệu lịch sử, tiềm năng văn hóa du lịch Mai Châu, nhất là khi huyện vùng cao này được phê duyệt quy hoạch phát triển điểm du lịch quốc gia Mai Châu đến năm 2030.

Với tâm thế đó, những năm qua, thêm nhiều lễ hội đã được phục dựng như: Lễ hội đình Cổi, xã Bình Chân (Lạc Sơn); Lễ hội đình Vai, xã Thanh Nông (Lạc Thủy); Lễ hội đền và miếu Trung Báo, xã Cao Thắng (Lương Sơn); Lễ hội đình Xàm, xã Phú Lai (Yên Thủy); Lễ hội chùa Hang, xã Yên Trị (Yên Thủy); Lễ hội chùa Tiên, xã Phú Lão (Lạc Thủy); Lễ hội đền Rem, thị trấn Chi Nê (Lạc Thủy); Lễ hội đình Ngòi, xã Sủ Ngòi (TP Hòa Bình)…

Theo thống kê của Sở VH-TT&DL, năm 2019, trên địa bàn tỉnh tổ chức khoảng 63 lễ hội, trong đó có 6 lễ hội cấp huyện, gồm: Lễ khánh thành nhà tưởng niệm người có công và Tết trồng cây tại di tích Nhà máy in tiền đồn điền Chi Nê, Lễ hội chùa Tiên (Lạc Thủy), Lễ hội Mường Động (Kim Bôi), phục dựng Lễ hội đền Trường Khạ, xóm Chiềng, xã Liên Vũ (Lạc Sơn), Hội xuân Văn hóa - Thể thao huyện Kỳ Sơn và khôi phục các Lễ hội của người Dao, xã Cao Sơn (Đà Bắc). Ngoài ra còn có 35 lễ hội cấp xã, thị trấn, 22 lễ hội cấp thôn.

Không dưới chục lần được tham dự các lễ hội ở Hòa Bình, nhưng chị Đặng Anh Thư ở Đống Đa (Hà Nội) - một người đam mê văn hóa, tín ngưỡng và những vùng đất thiên nhiên tươi đẹp vẫn hẹn hò: Nhớ nhé! Có hội lại lên…!.

Lần này, Hòa Bình mở hội với quy mô lớn nhất từ trước tới nay và kéo dài tới 5 ngày, đó là sự kiện Tuần Văn hóa - Du lịch tỉnh Hòa Bình năm 2019. Trong 5 ngày hội, diễn ra nhiều hoạt động như: Liên hoan nghệ thuật "Hòa Bình - đất nước, con người”; Liên hoan ảnh nghệ thuật; Liên hoan ẩm thực và trình diễn nghề truyền thống; Trưng bày, trình diễn di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu các dân tộc tỉnh Hòa Bình; thi người đẹp xứ Mường, Hội thảo phát triển du lịch Hòa Bình… để giới thiệu, quảng bá về Hòa Bình - nơi hội tụ những tinh hoa văn hóa đặc sắc nhất.

Thúy Hằng