Nỗi lo cũ từ thuốc lá thế hệ mới

Cấp cứu cho bệnh nhân bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử

Tác hại khôn lường

Trên thị trường hiện có các loại thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, thuốc lá nước, xì gà điện tử, shisha điện tử, trong đó thuốc lá điện tử đang là sản phẩm “hot”. Các chiến dịch quảng cáo thuốc lá điện tử đang “tấn công” vào giới trẻ, khi đưa ra các thiết kế “sành điệu” với hình chiếc bút bi, thỏi son, USB; cách thức sử dụng tiện lợi, hương vị mới, hấp dẫn, thể hiện đẳng cấp, làm cho giới trẻ coi nhẹ những rủi ro với sức khỏe.

Mặt hàng thuốc lá điếu đang chịu mức thuế nhập khẩu 100-135% tùy từng khu vực, thuế tiêu thụ đặc biệt 75% và thuế GTGT 10%. Trong khi đó, dù đang lưu hành trên thị trường, song các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không chịu bất kỳ sự quản lý cũng như khoản thuế nà o

.

Các đối tượng sản xuất và mua bán thuốc lá thế hệ mới tận dụng triệt để các mạng xã hội đang phát triển rầm rộ như Facebook, Instagram, TikTok… để đưa ra nhiều chiến dịch thu hút giới trẻ. Điều đáng lo hơn, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung được quảng cáo là có tác dụng cai nghiện thuốc lá truyền thống, không gây hại.

Nếu như trước kia, người sử dụng thuốc lá truyền thống còn e dè, tránh cho người thân không bị ảnh hưởng bởi tình trạng khói thuốc thụ động, thì nay, do tin vào lời quảng cáo rằng, thuốc lá thế hệ mới không nguy hại, họ vô tư hút trong phòng kín.

Đến nay, chưa có bất kỳ thuốc lá thế hệ mới nào được phép kinh doanh tại Việt Nam, nhưng thị trường này rất sôi động. Theo sau đó là hình ảnh trẻ em vị thành niên phì phèo khói thuốc ở nơi công cộng và nhiều vụ ngộ độc do hút thuốc lá điện tử có phối trộn chất kích thích gây ra.

Thông tin từ Bệnh viện 199 (Bộ Công an) cho biết, Bệnh viện đang tiếp nhận và điều trị cho một bệnh nhân nam, 16 tuổi, bị ngộ độc tinh dầu thuốc lá điện tử. Bệnh nhân ở Sơn Trà, Đà Nẵng này được đưa vào cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, nói nhảm, tê toàn thân, tay chân có dấu hiệu co rút.

Bác sỹ Đỗ Văn Tá (Khoa Khám bệnh - Cấp cứu, Bệnh viện 199) cho biết, qua thăm khám, bước đầu các bác sỹ ghi nhận, bệnh nhân bị ngộ độc chất kích thích tác động lên hệ thần kinh gây ức chế. Tìm hiểu nguyên nhân, các bác sỹ phát hiện, bệnh nhân gặp tình trạng trên là do nuốt tinh dầu của thuốc lá điện tử.

Tại Bệnh viện Phổi trung ương, Thạc sỹ Vũ Văn Thành cho biết, từ năm 2005 đến nay, có rất nhiều ca bệnh tử vong vì sử dụng thuốc lá thế hệ mới do tổn thương cấp tính liên quan tới nhu mô phổi, viêm phổi. Trên thế giới, có một trường hợp thanh niên 16 tuổi bị viêm phổi tăng bạch cầu mức độ nặng sau sử dụng thuốc lá nung nóng 2 tuần với triệu chứng khó thở nặng dần.

Kiến nghị cấm lưu hành

Thạc sỹ, bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm, cán bộ của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cảnh báo, hơn 15.000 loại hương vị khác nhau trong dung dịch điện tử được biết là có nhiều chất độc. Nếu hương liệu được trộn chung cùng các loại nguyên liệu khác nhau sẽ gây độc hơn. Một số chất độc được tìm thấy trong thuốc lá điện tử như formaldehyde, hydrooxycarbonyls… gây ra các bệnh lý tim mạch, đột quỵ, viêm phổi cấp, tiêu hóa, ngộ độc, động kinh, ung thư… với người dùng.

Đại diện WHO khẳng định, không có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu truyền thống. Cũng chưa có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử có thể giúp cai thuốc như đồn đoán, ngược lại, trong thực tế, người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng vẫn có nguy cơ sử dụng thuốc lá thông thường, nhiều người sử dụng đồng thời cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống.

Về tác hại của thuốc lá thế hệ mới, theo Thạc sỹ Vũ Văn Thành, qua quá trình khám và điều trị người bệnh cũng như nghiên cứu các công bố của quốc tế, ông nhận thấy, phim chụp X-quang ngực ở người hút thuốc lá điện tử có hình ảnh tổn thương nhu mô phổi. Trong khi đó, sản phẩm thuốc lá nung nóng còn chứa một số chất độc cao hơn thuốc lá điện tử.

Thạc sỹ Vũ Văn Thành cảnh báo, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng có thể gây ra những thay đổi có hại cho não đang phát triển của thanh thiếu niên, kiểm soát sự chú ý của người sử dụng. Nicotin có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và trẻ sơ sinh, tăng các nguy cơ chấn thương do thiết bị thuốc lá điện tử phát nổ…

Về phía Bộ Y tế, theo ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chưa được cho phép sản xuất và kinh doanh tại Việt Nam do những tác hại đã được khẳng định. Tuy nhiên, vừa qua, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) có văn bản xác nhận một sản phẩm thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) là sản phẩm giảm phơi nhiễm của cơ thể đối với các chất độc hại. Điều này đã dẫn đến cách hiểu sai lệch, hiểu lầm về loại thuốc lá này.

“Thuốc lá thế hệ mới không phải là sản phẩm giảm hại, không phải sản phẩm an toàn hơn, không phải sản phẩm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chúng ta không thể thay thế một loại nghiện này bằng một hình thức nghiện khác”, ông Quang khẳng định.

Trong khi đó, theo ông Lê Thành Hưng, Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam, hiện thuốc lá điếu truyền thống bị chi phối và kiểm soát bởi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá của Việt Nam và Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (WHO FCTC) mà Việt Nam tham gia; còn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn vào từ các nguồn hàng lậu, nhưng chưa chịu sự quản lý hay chính sách nào.

Dựa trên các bằng chứng về tác hại của thuốc lá thế hệ mới, nhiều quốc gia tiếp tục cấm hoặc hạn chế lưu hành sản phẩm này. Tại Việt Nam, theo kiến nghị của nhiều chuyên gia, không nên cấp phép nhập khẩu và lưu hành thuốc lá thế hệ mới, bởi đây là nguy cơ mới cho một hình thức nghiện khác, gây tổn hại về sức khỏe, tốn kém về tiền bạc...

Dương Ngân