Nội luật hóa Công ước Hà Nội, đưa Việt Nam thành trung tâm khu vực quản trị không gian mạng an toàn, nhân văn

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Chiều 7/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự án Luật An ninh mạng.

Hợp tác quốc tế trong đấu tranh, phòng, chống tội phạm mạng

Thảo luận về dự thảo Luật An ninh mạng, ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho biết, dự thảo Luật chủ yếu điều chỉnh hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian mạng, chưa bao quát nội dung hình sự hóa hành vi tội phạm mạng, trong khi Công ước Hà Nội quy định chi tiết 9 nhóm tội danh cơ bản, bao gồm tội phạm công nghệ cao, xâm hại dữ liệu, lạm dụng trẻ em và sử dụng tiền ảo cho mục đích phạm tội.

Đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị, bổ sung một Chương mới: “Các hành vi tội phạm mạng và hình sự hóa hành vi vi phạm an ninh mạng” nhằm định danh rõ các nhóm hành vi phạm tội, thống nhất với quy định của Công ước Hà Nội và bảo đảm liên thông với Bộ luật Hình sự.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Điều 22, Công ước Hà Nội yêu cầu các quốc gia xác lập thẩm quyền đa tầng (theo lãnh thổ, quốc tịch, nơi gây hậu quả, hoặc hành vi thực hiện một phần ở nước ngoài). Tuy nhiên, đại biểu nêu rõ, dự thảo Luật hiện mới quy định trách nhiệm chung của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng mà chưa có cơ chế điều tra xuyên biên giới, ủy thác tư pháp điện tử hoặc dẫn độ điện tử.

Từ thực tế trên, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, sửa đổi các Điều 15, Điều 22 dự thảo Luật theo hướng: bổ sung cơ chế điều tra chung và tương trợ tư pháp điện tử; quy định rõ thẩm quyền của lực lượng chuyên trách an ninh mạng khi phối hợp quốc tế; cho phép truy xuất, tịch thu tài sản do phạm tội mà có theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cũng liên quan đến Chương V, Công ước Hà Nội thiết lập mạng lưới liên hệ 24/7 giữa các quốc gia thành viên, cho phép trao đổi dữ liệu, điều tra chung, dẫn độ, chuyển giao người bị kết án, thu hồi tài sản.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu cho biết, dự thảo Luật An ninh mạng mới dừng ở các nguyên tắc hợp tác chung, mà chưa có quy trình, đầu mối và cơ chế pháp lý tương ứng. Do vậy, cần bổ sung Chương “Hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng”.

Theo đó, quy định cơ quan đầu mối quốc gia là Bộ Công an (cụ thể là Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - A05) chịu trách nhiệm điều phối mạng lưới 24/7; thiết lập Trung tâm điều phối hợp tác quốc tế về tội phạm mạng, đây là đơn vị thường trực hỗ trợ điều tra, xử lý, dẫn độ và thu hồi tài sản kỹ thuật số; bổ sung điều, khoản công nhận chứng cứ điện tử và dữ liệu số do nước ngoài cung cấp, phù hợp với chuẩn mực quốc tế…

“Công ước Hà Nội 2025 là dấu mốc pháp lý toàn cầu trong quản trị an ninh mạng, phản ánh xu hướng gắn kết giữa an ninh, phát triển và quyền con người. Việc nội luật hóa các quy định cốt lõi của Công ước vào Luật không chỉ giúp đảm bảo tính tương thích quốc tế, mà còn tạo cơ sở để nước ta trở thành trung tâm khu vực về quản trị không gian mạng an toàn, tin cậy và nhân văn”, đại biểu nhấn mạnh.

Bổ sung quy định về an ninh dữ liệu

ĐBQH Lê Nhật Thành (Hà Nội) đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo đã chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ dự án Luật, thể hiện tinh thần cầu thị, nỗ lực hoàn thành tốt nhất dự thảo Luật.

ĐBQH Lê Nhật Thành (Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị, dự thảo Luật cần thống nhất về trách nhiệm quản lý nhà nước theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương, đó là một việc chỉ do một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính.

Tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Tuy nhiên, ngoài dữ liệu cá nhân còn có dữ liệu tổ chức, dữ liệu hệ thống, dữ liệu trong quá trình truyền tải, hạ tầng công nghệ và dữ liệu về quyền riêng tư của người dùng. Với thuộc tính đa dạng như vậy, khi dữ liệu bị chiếm đoạt hoặc sử dụng trái phép, hậu quả có thể trực tiếp ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội, thậm chí gây ra thảm họa.

"Với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ cùng với những đặc tính riêng có của dữ liệu, an ninh dữ liệu đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của an ninh mạng. Việc bảo đảm an ninh dữ liệu là yếu tố rất quan trọng, không thể thiếu và là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình chuyển đổi số quốc gia và xây dựng hệ sinh thái số tại Việt Nam hiện nay và thời gian tới. Do đó, việc bổ sung quy định về an ninh dữ liệu trong dự thảo Luật là rất cần thiết", đại biểu nhấn mạnh.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu Lê Nhật Thành cũng đề nghị nghiên cứu các dự án Luật có liên quan được xem xét tại Kỳ họp này như Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), Luật Chuyển đổi số, Luật Trí tuệ nhân tạo, Luật Công nghệ cao… nhằm bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ và cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Hoàng Ngọc