Nơi 'nghỉ hưu' của voi cõng khách ở Thái Lan

Voi được chăm sóc tại Baan Thung Luang (Thái Lan). Ảnh: New York Times.

Giữa cái nắng như thiêu đốt của tháng 5 ở miền Nam Thái Lan, hai "cụ bà" voi Kaew Ta và Kham Phean tìm được cách giải nhiệt yêu thích. Chúng ngâm mình trong hồ nước mát rồi phủ bùn lên lưng để chống nắng và xua đuổi côn trùng.

Đó là một ngày bình thường tại Khu bảo tồn voi Samui, nằm giữa khu rừng tươi tốt thuộc vùng Bo Phut trên đảo Koh Samui – hòn đảo du lịch nổi tiếng của Thái Lan. Nơi đây là "viện dưỡng lão" của 7 cá thể voi cái châu Á, từng có quá khứ đau thương trong ngành khai thác gỗ và du lịch.

"Kaew Ta và Kham Phean rất thích được phủ bùn lên lưng giúp bảo vệ da khỏi ánh nắng và các loài côn trùng. Hai 'bà' còn mê món dưa hấu, bí đỏ và cơm gói trong lá chuối", Sam Surachai Pinsepin, hướng dẫn viên của khu bảo tồn, chia sẻ.

Những chú voi tại Khu bảo tồn ở Koh Samui (Thái Lan) - nơi được ví như "viện dưỡng lão" cho voi sau nhiều năm bị khai thác trong ngành khai thác gỗ và du lịch. Ảnh: Kylie Knott.

Trước khi được giải cứu và chuyển về khu bảo tồn vào năm 2018, những con voi này từng trải qua hàng chục năm làm việc cực nhọc trong ngành khai thác gỗ.

Sau khi Thái Lan cấm khai thác gỗ vào năm 1989 nhằm bảo vệ rừng, chúng rơi vào cảnh "thất nghiệp", buộc những người điều khiển voi (mahout) chuyển sang ngành du lịch.

Kham Phean sau đó bị đưa tới Pattaya, thành phố du lịch bên vịnh Thái Lan, để làm "công cụ kiếm tiền" suốt 30 năm. Khi không cõng khách du lịch trên lưng, nó bị xích vào cây.

Kaew Ta, mù một mắt do bị mahout đánh bằng vật sắc nhọn vì không tuân lệnh, cũng từng phải cõng khách dưới cái nắng gay gắt và bị xích hầu như suốt thời gian còn lại.

Đó là câu chuyện chung của không chỉ 7 cá thể voi ở Bo Phut mà còn của 7 con khác ở cơ sở thứ hai của khu bảo tồn tại Chaweng Noi, cũng trên đảo Koh Samui.

Vết sẹo lớn trên trán voi do bị đánh bằng móc sắt là bằng chứng rõ ràng về những năm tháng bị bạo hành và tổn thương cả thể xác lẫn tinh thần.

Những chú voi được "giải cứu" tắm giải nhiệt tại Khu bảo tồn voi Samui. Ảnh: Kylie Knott.

Voi châu Á hiện được xếp vào danh sách loài nguy cấp trong sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Ước tính Thái Lan có khoảng 15% trong số 52.000 cá thể voi châu Á còn lại trên thế giới. Tuy nhiên, theo tổ chức World Animal Protection (WAP), đến năm 2021, Thái Lan đã có khoảng 4.000 cá thể voi bị nuôi nhốt phục vụ con người.

Trong bối cảnh ngành du lịch nước này thu hút hơn 35,5 triệu lượt khách trong năm 2024, tạo ra doanh thu hơn 1,8 nghìn tỷ baht (tương đương 55 tỷ USD), voi trở thành "tài sản vàng" bị khai thác không thương tiếc. Tuy nhiên, nhiều đơn vị khai thác coi chúng là đối tượng để kiếm lợi nhuận, không quan tâm đến phúc lợi của chúng.

Hướng dẫn viên Sam Surachai Pinsepin. Ảnh: Kylie Knott.

Các trại voi mọc lên phục vụ nhu cầu cưỡi voi, xem voi diễn xiếc... mang đến khoảnh khắc "đáng nhớ cả đời" cho du khách nhưng là cả đời đau khổ với con vật.

"Để voi chịu cõng khách, chúng phải sợ con người. Điều đó chỉ đạt được qua một quy trình gọi là crush, tức "bẻ gãy tinh thần". Voi con bị tách mẹ, bị xích, bỏ đói và đánh đập đến khi phục tùng", Sam giải thích.

Theo báo cáo, nhiều voi nuôi nhốt tại Thái Lan được ghi nhận mắc các hội chứng sang chấn tâm lý và rối loạn thần kinh do bị bạo hành kéo dài.

Với những con voi tại Khu bảo tồn Samui, có lẽ điều kỳ diệu nhất không chỉ là bùn mát và trái cây thơm, mà là quyền được sống đúng nghĩa, sau cả một đời bị "buộc phải quên mình là voi".

Đan Châu