Nông dân Ninh Bình thu 'trái ngọt' từ đổi mới nông nghiệp

Khoảng 3 năm trở lại đây, xã Phú Sơn liên tục mở rộng mô hình trồng bí đỏ hồ lô cho hiệu quả cao. Thành công ở Phú Sơn là một trong những minh chứng cho sự thay đổi mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp tại Ninh Bình – nơi mà các HTX đã và đang đóng vai trò trụ cột trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, tạo sinh kế bền vững cho hàng chục nghìn hộ dân.

“Chìa khóa” mở hướng thoát nghèo

Trước đây, người dân xã Phú Sơn vốn chỉ quen với cây lúa và một số loại hoa màu truyền thống, hiệu quả kinh tế thấp. Nhưng từ cuối năm 2023, HTX nông nghiệp Phú Sơn mạnh dạn đưa cây bí đỏ hồ lô về trồng thử nghiệm trên 12 ha đất. Chỉ sau 2 vụ, loại cây trồng mới này đã chứng minh được hiệu quả vượt trội, với năng suất đạt 48–50 tấn/ha, sản lượng toàn xã khoảng 600 tấn/vụ.

Quan trọng hơn là có sự liên kết “4 nhà”, HTX ký hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp ngay tại ruộng, giá bán 2.500 đồng/kg. Vụ vừa qua, 12 ha bí đỏ mang về hơn 1,4 tỷ đồng doanh thu, lợi nhuận gần 1 tỷ đồng, cao gấp 3,5 lần so với trồng lúa.

Những thử nghiệm mới giúp nông dân Ninh Bình "trúng đậm".

Ông Nguyễn Văn Long, đại diện HTX, chia sẻ: “Trước kia, bà con quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà vẫn chật vật. Giờ có HTX đứng ra tổ chức sản xuất, lo đầu ra, nông dân yên tâm canh tác. Cây bí đỏ hồ lô thực sự đã mở ra hướng đi mới trong xóa nghèo, làm giàu ở quê tôi”.

Tương tự, xã Thạch Bình (nay thuộc xã Phú Sơn) cũng đã và đang nhân rộng mô hình trồng bí đỏ hồ lô xuất khẩu. Sau các vụ thử nghiệm, người dân trên địa bàn xã đều khẳng định chưa có cây nào thu nhập bằng. Người dân đang định hướng sản xuất theo hướng hữu cơ, gắn với hợp đồng tiêu thụ dài hạn để bảo đảm bền vững.

Nếu Phú Sơn có bí đỏ hồ lô thì Đồng Sơn lại nổi lên với cây sắn dây – loại cây vốn quen thuộc nhưng giờ đây được nâng tầm giá trị nhờ HTX.

Năm 2018, 14 hộ nông dân trồng sắn dây ở thôn 2, xã Đồng Sơn (nay là xã Nam Đồng) đã thành lập HTX sản xuất – tiêu thụ tinh bột sắn dây an toàn xã Đồng Sơn. Từ chỗ sản phẩm bấp bênh, phụ thuộc thương lái, bà con đã làm chủ được cả quy trình, từ chăm sóc, thu hoạch đến chế biến, đóng gói, gắn tem truy xuất nguồn gốc.

Khơi thông hành trình thoát nghèo

Ông Lê Thành Trung, thành viên HTX Đồng Sơn, phấn khởi nói: “Gia đình tôi có 5.000 m² trồng sắn dây, thu nhập 100 triệu đồng/năm. Trước đây, làm thủ công rất vất vả, nay có máy móc hỗ trợ từ rửa củ, nghiền, lọc đến sấy, vừa nhàn hơn vừa cho sản phẩm đồng đều, sạch sẽ. Người tiêu dùng yên tâm, sản phẩm bán ra cũng được giá hơn hẳn”.

HTX Đồng Sơn hiện đã được chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, sản phẩm dần có chỗ đứng trên thị trường. Đây là mô hình điển hình cho thấy khi nông dân liên kết với nhau trong HTX, giá trị cây trồng quê hương có thể được nâng tầm, trở thành “cần câu cơm” vững chắc trong công cuộc xóa nghèo.

Thực tế ở Ninh Bình cho thấy, những cây trồng mới hiệu quả cao chỉ có thể phát huy bền vững khi được tổ chức sản xuất theo mô hình HTX. Không chỉ giúp tập hợp nông dân, HTX còn là cầu nối quan trọng trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật. Cụ thể, khoảng 50% các khâu chăm sóc bí đỏ tại Phú Sơn và Thạch Bình đã được cơ giới hóa, nhiều vùng trồng sắn dây, na, lúa áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm, giảm công lao động, tăng năng suất…

Nông nghiệp tỉnh Ninh Bình đang có chuyển biến toàn diện.

Đến nay, toàn tỉnh đã hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung, quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao: vùng lúa hữu cơ ở Yên Khánh (cũ), Kim Sơn hơn 500 ha; vùng na trái vụ tại Nho Quan trên 200 ha… Đây là nền tảng quan trọng giúp nông nghiệp Ninh Bình chuyển từ “lượng” sang “chất”, nâng cao giá trị gia tăng, góp phần giảm nghèo bền vững.

Trong thành công của các HTX tại Ninh Bình không thể không nhắc tới sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Những năm qua, các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực như hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho HTX mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư máy móc chế biến nông sản. Đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật cho hàng nghìn lượt thành viên và nông dân liên kết, giúp họ nắm vững quy trình sản xuất an toàn, hữu cơ, theo tiêu chuẩn GAP. Xúc tiến thương mại, kết nối thị trường: nhiều sản phẩm OCOP, sản phẩm nông sản an toàn của Ninh Bình được quảng bá, tham gia hội chợ trong và ngoài nước, mở rộng kênh tiêu thụ.

Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình cũng đẩy mạnh hỗ trợ chuyển đổi số, thương mại điện tử: Một số HTX đã đưa sản phẩm lên sàn Postmart, Voso, Shopee… giúp tiếp cận người tiêu dùng hiện đại, tăng sức cạnh tranh.

Hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, bền vững

Theo định hướng của ngành nông nghiệp Ninh Bình, giai đoạn tới, tỉnh sẽ tập trung phát triển theo hướng nâng cao chuỗi giá trị nông sản, tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến sâu. Ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, tiết kiệm nước và thân thiện môi trường.

Xây dựng thêm các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với chứng nhận tiêu chuẩn an toàn, hữu cơ. Đẩy mạnh liên kết “4 nhà” – trong đó HTX là trung tâm tổ chức sản xuất, kết nối thị trường. Đây cũng là mục tiêu phù hợp với chiến lược phát triển khu vực kinh tế hợp tác, HTX mà Liên minh HTX Việt Nam đang triển khai, nhằm đưa HTX trở thành lực lượng nòng cốt trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, giảm nghèo bền vững.

Nhìn lại hành trình xóa đói giảm nghèo của Ninh Bình, có thể thấy dấu ấn đậm nét của các HTX. Từ những mô hình nhỏ lẻ, giờ đây HTX đã trở thành “người bạn đồng hành” tin cậy của nông dân – giúp họ không chỉ thoát nghèo mà còn vươn tới làm giàu.

Những cánh đồng bí đỏ hồ lô lúc lỉu quả ở Phú Sơn, những sản phẩm tinh bột sắn dây sạch ở Đồng Sơn, hay vùng lúa hữu cơ ở Kim Sơn…, tất cả đang minh chứng cho sự thay đổi căn bản trong tư duy sản xuất: từ manh mún sang liên kết, từ truyền thống sang hiện đại, từ sản xuất để ăn sang sản xuất để bán, để xuất khẩu.

Với sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, sự đồng hành hiệu quả của Liên minh HTX Việt Nam và nỗ lực vươn lên của người dân, tin rằng Ninh Bình sẽ tiếp tục gặt hái “trái ngọt” trên con đường xây dựng nền nông nghiệp xanh, thông minh – một nền nông nghiệp không chỉ nuôi sống con người mà còn nâng tầm giá trị cuộc sống.

Đông Phong