Nông dân xứ Nghệ hái 'quả ngọt' nhờ trồng cây chè chát

Những đồi chè ở xã Nhân Hòa, Nghệ An.

Hành trình "đánh thức" vùng đất cằn

Những ngày này, khi về xã Nhân Hòa (Nghệ An), nhiều người không khỏi ngỡ ngàng trước những đồi chè xanh mướt, trải dài ngút tầm mắt. Ít ai biết, để có được cơ ngơi trù phú hôm nay, người dân nơi đây đã trải qua một hành trình dài đầy mồ hôi và nước mắt.

Quay về những năm 90 của thế kỷ trước, vùng đất Nhân Hòa đất đai cằn cỗi, bạc màu, thanh niên trong làng đa phần phải ly hương đi làm công nhân. Số ít ở lại chỉ biết bám vào nghề lên rẫy, cái nghèo vẫn cứ đeo bám dai dẳng.

Chính trong những ngày tháng khốn khó ấy, ông Võ Văn Đồng (SN 1967, trú tại thôn Quang Tiến, xã Nhân Hòa) nghĩ ra ý tưởng khởi nghiệp từ cây chè, về sau làm thay đổi cuộc đời và diện mạo của cả vùng quê.

Ông Đồng cho biết, thời điểm đó, trồng chè được xem là một "canh bạc" mạo hiểm khi người dân chưa áp dụng khoa học kỹ thuật, khâu thu hái hoàn toàn thủ công. Khó khăn nhất là đầu ra bấp bênh, giá cả liên tục bị ép.

Người trồng chè phải dùng thuyền, chở từng bì chè tươi vượt sông Lam để bán cho các nhà máy với mức giá rẻ. Nỗi sợ thất bại, sợ gia đình phản đối khiến giấc mơ về những đồi chè xanh ngát của ông Đồng tạm thời bị gác lại.

Ông Võ Văn Đồng bên đồi chè của gia đình.

Mãi đến năm 2001, sau bao đêm trăn trở, ông Đồng quyết định bàn với vợ, vay vốn thử nghiệm trồng chè. Hơn một năm sau, những cây chè giống bắt đầu cho lứa thu hoạch bói đầu tiên.

Từ năm 2004 trở đi, thu nhập từ việc bán chè tươi bắt đầu ổn định. Vợ chồng ông Đồng không chỉ trả được các khoản nợ khởi nghiệp mà còn mạnh dạn cải tạo toàn bộ 4ha đất đồi của gia đình để trồng chè.

Thành công của gia đình ông Đồng như ngọn lửa "thắp sáng" niềm tin cho người dân địa phương. Từ chỗ chỉ có vài hộ trồng chè nhỏ lẻ, đến năm 2005, chính quyền xã Nhân Hòa phát động phong trào trồng chè đến từng hộ gia đình. Lúc này, ông Đồng cũng trở trở thành người thầy chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật cho người dân.

Giờ đây, xã Nhân Hòa vươn lên trở thành "thủ phủ" chè của tỉnh Nghệ An, đem lại thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân, thay đổi hoàn toàn diện mạo một vùng quê nghèo khó.

Nhân rộng mô hình xóa đói giảm nghèo

Nhiều năm gắn bó với cây chè, ông Đồng nhận ra, muốn làm giàu phải tự mình nắm được khâu chế biến cuối cùng. Quyết tâm ấy thôi thúc ông bước vào một cuộc hành trình mới gian nan hơn, chế biến chè thành phẩm.

Năm 2016, Hợp tác xã (HTX) chế biến trà xanh Minh Sáng do ông Đồng sáng lập chính thức ra đời. Vừa sản xuất, ông vừa bỏ công ra tận Thái Nguyên, xin vào các cơ sở sản xuất để học hỏi, tỉ mỉ ghi chép từng công đoạn, từ cách sao, vò, sấy...

Chè tươi được ông Đồng cho vào máy sấy khô.

Sau 2 tháng học việc, ông Đồng trở về, dồn hết tâm huyết và vốn liếng, đầu tư hơn 1 tỷ đồng xây dựng xưởng và mua máy móc. Trung bình mỗi tháng, ông sấy khoảng 2 tấn chè búp tươi.

"Chè tươi sau khi hái về phải trải qua công đoạn làm héo, sau đó được dệt men, sấy sơ bộ, rồi cho vào cối vò và cuối cùng là sấy khô hoàn toàn. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối về thời gian và nhiệt độ", ông Đồng chia sẻ về quy trình sản xuất.

Trong 3 năm đầu, ông Đồng tự mình lái xe, chở từng bì tải 50kg chè đi ký gửi khắp các đại lý, cửa hàng tạp hóa. Đáp lại là sự thờ ơ của thị trường vốn đã quen với các thương hiệu lớn. Có thời điểm, ông phải ngậm ngùi chở hàng tạ chè không bán được về nhà.

Niềm vui vỡ òa khi vào năm 2020, sản phẩm trà của HTX được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Đây chính là "tấm vé thông hành" quý giá, mở ra cánh cửa đưa sản phẩm trà Minh Sáng vào các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch và khách sạn.

Đến nay, HTX của ông Đồng có 3 loại trà thành phẩm, đóng gói 80gr bán với giá 80.000 đồng/hộp, thị trường mở rộng ra Hà Nội, TPHCM và nhiều tỉnh thành khác. Trừ đi chi phí, mỗi năm gia đình ông thu lãi hàng trăm triệu đồng và tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương.

Cánh đồng chè của gia đình ông Đồng.

Ông Trần Minh Hoàn, Phó Chủ tịch UBND xã Nhân Hòa cho biết, phong trào trồng chè ở địa phương bắt đầu phát triển từ năm 2001. Nhờ được áp dụng đúng quy trình kỹ thuật và đảm bảo an toàn thực phẩm nên các sản phẩm trà xanh ở Nhân Hòa có màu sắc và hương vị riêng biệt, cho nước thành phẩm vàng trong, hương thoảng nhẹ, vị đậm đà.

Theo ông Hoàn, ước tính trung bình mỗi năm cây chè mang lại tổng nguồn thu hàng chục tỷ đồng cho người dân trên địa bàn. Đây là nguồn thu giúp người dân xóa đói giảm nghèo, từng bước vươn lên làm giàu.

Phạm Tâm