Nông thôn mới giàu bản sắc ở Lào Cai

Thời gian qua, thực hiện chủ trương đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế hợp tác, HTX, tỉnh Lào Cai đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách đặc thù. Đặc biệt, Luật HTX năm 2023 có hiệu lực từ 1/7/2024 đã mở ra hành lang pháp lý thuận lợi, quy định 8 nhóm chính sách hỗ trợ trực tiếp cho HTX, từ đất đai, tín dụng, nguồn nhân lực đến công nghệ, bảo hiểm xã hội.

Bước chuyển từ chính sách đến thực tiễn

Ông Đỗ Nhân Đạo – Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Lào Cai – nhấn mạnh: “Luật HTX năm 2023 là bước tiến quan trọng, giúp các HTX hoạt động chuyên nghiệp, bảo vệ quyền lợi thành viên và thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị. Chúng tôi xác định phải nhanh chóng cụ thể hóa các chính sách này vào thực tiễn của tỉnh”.

Kết quả, đến nay toàn tỉnh có 1.419 HTX với gần 42.000 thành viên, vốn điều lệ hơn 2.700 tỷ đồng. Trong đó, nông nghiệp vẫn chiếm ưu thế với 809 HTX, thu hút gần 19.000 lao động thường xuyên, mức thu nhập bình quân đạt gần 5 triệu đồng/người/tháng.

Lào Cai đang có nhiều mô hình nông nghiệp hiệu quả, mang lại giá trị kinh tế cao.

Những con số này không chỉ phản ánh sự phát triển của khu vực kinh tế hợp tác mà còn cho thấy vai trò to lớn của HTX trong xây dựng nông thôn mới, nhất là tại các vùng sâu, vùng xa của tỉnh, nơi tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 64%.

Ở xã Thác Bà, HTX Thủy sản Hoàng Kim đã biến mặt nước hồ mênh mông thành “nguồn vàng xanh”. Với hơn 300 lồng cá, HTX không chỉ nuôi thành công các giống cá giá trị cao như cá lăng, cá tầm, cá diêu hồng mà còn đầu tư chế biến sâu thành chả cá, xúc xích, giò cá đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Nhờ chất lượng sản phẩm vượt trội, cùng chính sách xúc tiến thương mại, kết nối thị trường tốt, sản phẩm của HTX hiện có mặt tại nhiều siêu thị lớn và các chợ đầu mối ở Hà Nội, Hải Phòng…

Trong khi đó, tại Khánh Yên (nay là xã Văn Bàn), HTX Nông lâm nghiệp Vạn An lại chọn một hướng đi khác là phát triển cây dược liệu gắn với văn hóa bản địa.

Từ những vườn trà dây, chè hoa vàng, cỏ ngọt…, HTX đã xây dựng thương hiệu trà thảo dược Vạn An, mỗi năm xuất khẩu khoảng 100.000 gói sang thị trường Hoa Kỳ. Đặc biệt, hơn 20 lao động thường xuyên, phần lớn là phụ nữ Mông, Dao, có thu nhập 6,5 – 7,5 triệu đồng/tháng, góp phần ổn định sinh kế ngay tại quê hương.

Điểm tựa cho sự phát triển

Không chỉ là những cánh chim lẻ, Lào Cai còn ghi nhận nhiều mô hình HTX năng động khác như HTX Nậm Dù Xuân Quang (xã Xuân Quang) phát triển nghề nuôi ong lấy mật, sản phẩm đạt chứng nhận OCOP và được tiêu thụ ổn định tại các thành phố lớn.

Hay như HTX rau quả Thắng Lợi (phường Sa Pa) đầu tư nhà kính trồng dâu tây công nghệ cao, phục vụ cả thị trường nội địa và du lịch sinh thái. HTX Lùng Phình (xã Bắc Hà) phát triển rau củ quả sạch, ứng dụng công nghệ Israel trong tưới nhỏ giọt, cung cấp sản phẩm cho các chuỗi siêu thị.

Những HTX này không chỉ tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ nông dân mà còn gắn kết sản xuất với du lịch, thương mại điện tử, đưa nông sản vùng cao Lào Cai vươn xa, góp phần tích cực vào quá trình xây dựng nông thôn mới tại các địa phương trong tỉnh.

Đằng sau sự lớn mạnh của các HTX là sự đồng hành bền bỉ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lào Cai. Thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, nhiều đơn vị được vay vốn ưu đãi để đầu tư mở rộng sản xuất.

Các lớp đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu, xây dựng sản phẩm OCOP được Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lào Cai tổ chức thường xuyên, giúp HTX nâng cao năng lực quản trị.

Thành công trong chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp thúc đẩy nông thôn mới ở Lào Cai.

Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lào Cai cũng đồng hành cùng HTX từ khâu thành lập, tổ chức vận hành đến xúc tiến thương mại, kết nối với doanh nghiệp, viện nghiên cứu và ngân hàng. Nhiều sản phẩm HTX đã được hỗ trợ tham gia hội chợ trong và ngoài nước, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Trong giai đoạn 2021–2024, riêng tỉnh Lào Cai đã có hơn 200 HTX được hỗ trợ vốn vay ưu đãi, gần 300 lượt HTX tham gia đào tạo, trên 50 sản phẩm được công nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Đây là nền tảng quan trọng để HTX từng bước khẳng định vị thế trong tiến trình xây dựng nông thôn mới.

Thách thức và kỳ vọng

Đang có những thành công vượt bậc, tuy nhiên bức tranh kinh tế hợp tác tại Lào Cai vẫn còn những gam màu xám. Phần lớn HTX có quy mô nhỏ, vốn hạn chế, khả năng cạnh tranh trên thị trường còn thấp. Liên kết giữa các HTX với doanh nghiệp, giữa các vùng miền chưa thật sự chặt chẽ...

Bước vào năm 2025 – năm đầu tiên triển khai đồng bộ Luật HTX 2023 – kỳ vọng về sự bứt phá là rất lớn. Để hiện thực hóa, cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của cả hệ thống chính trị. Chính quyền các cấp phải tiếp tục rà soát, bổ sung chính sách liên quan trực tiếp như đất đai, tín dụng, hạ tầng. Cùng với đó, các HTX phải đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản trị, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học – công nghệ.

Thực tế cho thấy, mỗi HTX thành công không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho thành viên mà còn góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn. Những tuyến đường bê tông phẳng lì dẫn vào bản, những ngôi nhà kiên cố, những vườn rau, vườn dược liệu xanh tốt… thường gắn với câu chuyện phát triển của HTX.

Như ở Bát Xát, khi HTX Xuân Quang phát triển nghề nuôi ong, người dân có thêm nguồn thu nhập ổn định. Cùng với đó, phong trào giữ rừng, bảo vệ môi trường cũng được nâng cao. Ở Bắc Hà, HTX Lùng Phình tạo ra vùng rau sạch phục vụ du khách, góp phần thúc đẩy du lịch cộng đồng.

Những thay đổi ấy đã giúp nhiều xã của Lào Cai đạt chuẩn nông thôn mới, thậm chí có xã hướng tới nông thôn mới nâng cao. Từ những HTX nhỏ lẻ ban đầu, sau hơn 10 năm, kinh tế tập thể tại Lào Cai đã trưởng thành, trở thành “cầu nối” đưa nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước vào cuộc sống.

Những mô hình HTX gắn với cây dược liệu, nuôi trồng thủy sản, nông nghiệp công nghệ cao… đang khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế nông thôn, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Với khung pháp lý mới, sự hỗ trợ thiết thực từ Liên minh HTX Việt Nam, cùng nỗ lực đổi mới của các HTX, có thể tin rằng kinh tế hợp tác tại Lào Cai sẽ bước vào giai đoạn phát triển đột phá. Và trên hành trình ấy, mỗi HTX chính là một “hạt nhân” quan trọng, góp phần tạo dựng diện mạo nông thôn mới văn minh, hiện đại nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa vùng cao.

Nam Phong