NSƯT Ngọc Thu kể về phân đoạn đặc biệt khi đóng phim 'Mẹ vắng nhà'

"Mẹ vắng nhà" cũng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của điện ảnh Việt Nam thập niên 70 - 80. Bộ phim đã giành giải "Bông sen Vàng" ở Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 5 và giải "Lọ hoa pha lê" tại Liên hoan phim Quốc tế Karlovy Vary vào năm 1980.

NSND Nguyễn Khánh Dư sinh tại thị xã Cao Bằng năm 1933, mất năm 2007. Là nhà quay phim tài ba, ông đã để lại những thước phim kinh điển của điện ảnh nước nhà như: Chị Tư Hậu (1962), Người chiến sĩ trẻ (1964), Biển lửa (1965), Hai bà mẹ (1974)… Ông cũng giành giải "Quay phim xuất sắc" tại Liên hoan phim Quốc gia lần thứ 2 với bộ phim "Chị Tư Hậu" và sau đó tiếp tục nhận giải thưởng này tại Liên hoan phim Quốc gia lần thứ 4 (1977) với phim truyện "Hai bà mẹ" và phim tài liệu "Thành phố lúc rạng đông" (1975).

Từ năm 1976, khi chính thức là đạo diễn, ông chọn cho mình chỗ đứng khó người thay thế, đó là đề tài thiếu nhi. Bộ phim đầu tiên "Đứa con nuôi" (dựa theo truyện của nhà văn Nguyễn Khải, 1976) và tiếp đến là "Những đứa con" (dựa theo truyện của nhà văn Nguyễn Kiên, 1977) đã là nền tảng cho ông chắt lọc nên tác phẩm nổi tiếng "Mẹ vắng nhà" (dựa theo truyện của nhà văn Nguyễn Thi, 1979).

Trong chương trình "Cine7 - Ký ức phim Việt" phát sóng vào 21h10 tối 22-3-2025 trên kênh VTV3, NSƯT Ngọc Thu hồi tưởng lại, đạo diễn Nguyễn Khánh Dư có biệt tài chơi với trẻ con. Ngoài giờ quay phim ông vẫn thường đưa các diễn viên "nhí" đi ăn kem, uống nước và qua đó trở thành những người bạn. Nên khi vào làm việc, ông hướng dẫn các bé diễn như chơi các trò chơi. NSƯT Ngọc Thu kể, bà cảm thấy rất vinh dự khi được làm việc với đạo diễn Khánh Dư và nhận lời tham gia 5 phim của ông. Cho dù nhân vật nữ trong phim của ông thường rất ngắn, bà cũng thường xuyên trong vai của những người phụ nữ nông thôn, miền Nam, làng quê đằm thắm.

NSƯT Ngọc Thu chia sẻ, đạo diễn này không phải là người chú ý về ngoại hình mà tâm trạng, tinh thần của vai diễn mới quan trọng.

“Ở cảnh lúc chị Út Tịch đứng trên cầu khỉ, con gái lớn chạy theo đưa bọc khoai thì chị Út Tịch cầm lấy và không biết phải nói với con cái gì. Người mẹ lúc ấy dặn con là: Ở nhà nấu cơm nhớ đừng chắt nước kiểu phỏng nghe con. Lúc đó tôi thấy đạo diễn chỉ chỉ vào bụng nhưng tôi không hiểu ý đó là gì. Sau đó mới biết đạo diễn bảo là phải diễn bằng nội tâm, chứ không phải bằng lời nói.” - NSƯT Ngọc Thu nhớ lại phân đoạn trong phim “Mẹ vắng nhà” mà mình phải diễn lại.

"Thế hệ chúng tôi được học tác phẩm này trong chương trình văn học phổ thông. Nên ai trong chúng tôi cũng nhớ câu nói của chị Út Tịch “còn cái lai quần cũng đánh” vậy nên cũng không khó khăn lắm khi nhận vai. Đây là vai diễn mà tôi rất thích." - NSƯT Ngọc Thu chia sẻ về bộ phim được chuyển thể từ tác phẩm “Người mẹ cầm súng” của nhà văn Nguyễn Thi.

Để đóng thành công nhân vật chị Út Tịch trong phim “Mẹ vắng nhà”, NSƯT Ngọc Thu và đoàn làm phim đã đi thực tế tại quê chị Út Tịch. Bà được bà con xung quanh nhà chị Út Tịch nhận xét là khác giống nhân vật nguyên mẫu ngoài đời.

Đặc biệt khi quay bộ phim này, NSƯT Ngọc Thu khi đó mới 23 tuổi chưa lập gia đình và có con. Nên phân đoạn khiến bà ngượng ngùng nhất chính là cảnh cho con bú. Mặc dù có mẹ thật có bé út đóng thế phân đoạn này, nhưng NSƯT Ngọc Thu cũng thực hiện động tác mẹ thường làm ngày trước. Tuy nhiên, trước đông người và cả bà con đến xem đóng phim thì bà vẫn thấy rất ngượng ngùng. Vì chưa có kinh nghiệm làm mẹ, nên ở phân đoạn đứng dậy đi làm nhiệm vụ khi đang quây quần cùng con, NSƯT Ngọc Thu đã phải tự cấu tay mình để cảm nhận nỗi đau khi phải xa con.

5 diễn viên nhỏ tuổi tham gia diễn xuất trong bộ phim này chính là những người bạn diễn gây nhiều ấn tượng nhất với NSƯT Ngọc Thu. Khi đó, có mỗi diễn viên Vân Dung là đã có kinh nghiệm diễn xuất. Là con gái Hà Nội nhưng lèo trèo rất giỏi, trong lúc nghỉ ngơi khi làm phim, diễn viên Vân Dung ngủ quên rơi tõm xuống kênh. Cảnh quay khó nhất của diễn viên nhí đóng vai Hiển đó là cảnh ‘tè” vào đồ chơi đất nặn. Đây là cảnh diễn duy nhất một lần, vì cậu bé khi đó không thể “tè” thêm lần nữa.

NSƯT Ngọc Thu vẫn còn nhớ lời nói của đạo diễn Nguyễn Khánh Dư: “Phim không có những gay cấn, xung đột, không có những cảnh thu hút khán giả". Khi đó đạo diễn Nguyễn Khánh Dư nói là thực hiện bộ phim theo kiểu, mỗi hình ảnh trong phim như một bài thơ. Tất cả sắp xếp như một bức tranh ở cạnh nhau, và khán giả cứ xem từng bức một. Và khi xem đến cuối người xem sẽ rút ra được thông điệp: “Không nên có chiến tranh vì sẽ mang lại muôn vàn nỗi khổ đau. Nhất là gây nỗi khổ đau cho phụ nữ và trẻ em”.

"Cine 7 - Ký ức phim Việt" là chương trình phát sóng trên sóng VTV3, nơi khán giả sẽ cùng nhau thưởng thức lại những tác phẩm điện ảnh vang bóng một thời, trò chuyện với những diễn viên gạo cội đã đặt nền móng cho điện ảnh Việt Nam. Chương trình hứa hẹn sẽ mang đến cho khán giả nhiều cung bậc cảm xúc, sự hoài niệm cũng như lòng biết ơn to lớn đối với thế hệ cha ông đi trước. Chương trình lên sóng vào lúc 21h tối thứ Bảy hàng tuần, bắt đầu từ 15-2-2025 trên kênh VTV3 - Đài Truyền hình Việt Nam và nền tảng truyền hình số Quốc gia VTVgo. Các phim điện ảnh sẽ được phát sóng trong chương trình gồm: Đến hẹn lại lên, Chị Tư Hậu, Cánh đồng hoang, Nổi gió, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Mẹ vắng nhà, Ngày lễ thánh, Mùi cỏ cháy, Đừng đốt, Bao giờ cho đến tháng mười, Biệt động Sài Gòn….

An Vy