Nước Anh đang trong 'tâm bão' tài chính?

Trụ sở Ngân hàng trung ương Anh ở London. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Nhận định trên trang web tin tức và bình luận UnHerd của Anh mới đây, học giả John Rapley cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đứng trước một "mùa thu đầy biến động", nước Anh dường như đang là tâm điểm của cơn bão tài chính. Mặc dù các nhà phân tích luôn thận trọng với những dự đoán sụp đổ, những tín hiệu từ thị trường cho thấy sự bất ổn đang gia tăng.

Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất là lợi suất trái phiếu chính phủ Anh đang ở mức cao nhất trong gần 30 năm qua. Kể từ năm ngoái, mức lợi suất này đã tăng gần 1%. Với khoản nợ quốc gia khổng lồ gần 3.000 tỉ bảng Anh, mỗi điểm phần trăm tăng thêm của lãi suất sẽ rút đi hàng tỉ bảng Anh từ ngân sách nhà nước, gây thêm áp lực lên chính phủ.

Lạm phát dai dẳng ở Anh cũng là một yếu tố khiến các nhà đầu tư thêm lo ngại, buộc họ phải tính thêm “phí bảo hiểm” khi mua trái phiếu. Điều đáng nói, Anh phụ thuộc nhiều hơn các nước phương Tây khác vào các chủ nợ nước ngoài (30% trái phiếu chính phủ do nước ngoài nắm giữ, so với mức trung bình 18%).

Mặc dù các nhà đầu tư có vẻ tin tưởng vào năng lực của Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves, bằng chứng là chỉ có một sự "hỗn loạn" trái phiếu ngắn ngủi khi có tin bà có thể bị sa thải, nhưng họ dường như không tin tưởng vào khả năng bà Reeves sẽ vực dậy nền kinh tế. Do đó, dòng vốn đang có xu hướng dịch chuyển sang những nơi an toàn hơn.

Tín hiệu này được thể hiện rõ rệt qua thị trường vàng. Giá vàng, vốn được coi là "bến đỗ an toàn" trong thời kỳ bất ổn, đã tăng vọt. Tính theo đô la Mỹ, giá kim loại quý này đã tăng gần 40% kể từ đầu năm. Nguyên nhân chính là do các ngân hàng trung ương đang giảm bớt dự trữ bằng đồng USD, dự đoán đồng tiền này sẽ mất giá.

Hiện tượng này không chỉ diễn ra ở Anh mà còn là hệ quả của một xu hướng rộng lớn hơn trong hai thập kỷ qua: kỷ nguyên "tiền rẻ". Ngân hàng Thế giới ước tính, trong 15 năm qua, nguồn cung tiền tệ toàn cầu đã tăng hơn gấp đôi tốc độ tăng trưởng kinh tế (tăng 145% so với mức 67%). Phần lớn sự tăng trưởng này đến từ các chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của các ngân hàng trung ương lớn sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Mục đích của việc nới lỏng tiền tệ là để kích thích nền kinh tế. Tuy nhiên, thay vì thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng, nó lại làm tăng giá trị của các tài sản như bất động sản và tiền điện tử, vốn có nguồn cung hạn chế. Điều này khiến cuộc sống của nhiều người trở nên khó khăn hơn, hạn chế chi tiêu, và do đó, nền kinh tế vẫn trì trệ. Ngay cả tại Mỹ, nợ công hiện đang tăng gấp đôi tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Kết quả là, các nhà đầu tư đang mất dần niềm tin vào khả năng kiểm soát tài chính của các nền kinh tế hàng đầu.

Có ba yếu tố chính đang đẩy mọi thứ lên đến đỉnh điểm.

Thứ nhất, lạm phát ở các nền kinh tế lớn như Mỹ, Nhật Bản và Anh đã ngừng giảm và bắt đầu tăng trở lại. Tuy nhiên, bất chấp điều này, các ngân hàng trung ương vẫn tiếp tục nới lỏng chính sách, cắt giảm lãi suất nợ ngắn hạn.

Hiện tại, với việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), ngân hàng trung ương lớn nhất thế giới, đang chịu áp lực mạnh mẽ từ chính quyền Trump về việc cắt giảm lãi suất hơn nữa, các nhà phân tích đang dự đoán rằng chúng ta sẽ bước vào một giai đoạn "thống trị tài khóa" - thời điểm mà các ngân hàng trung ương sẽ trợ cấp cho chi tiêu chính phủ vượt mức bằng tín dụng giá rẻ.

Thứ hai, nguồn cung trái phiếu toàn cầu đã đạt hơn 145 nghìn tỉ USD, lớn hơn đáng kể so với nền kinh tế thế giới. Điều này tạo ra một "đường ống dẫn vốn" khổng lồ, chảy nhanh hơn khả năng hấp thụ của các nhà đầu tư, buộc các chính phủ phải cạnh tranh nhau để thu hút vốn, đẩy lãi suất lên cao.

Thứ ba, sự già hóa dân số ở phương Tây đã làm thay đổi cơ cấu tài sản của các quỹ hưu trí. Thay vì nắm giữ trái phiếu dài hạn, các quỹ này đang chuyển sang các chứng khoán ngắn hạn hơn để đáp ứng nhu cầu chi trả lương hưu. Điều này làm giảm nhu cầu đối với trái phiếu dài hạn, góp phần đẩy lãi suất lên.

Trong khi các nền kinh tế phương Tây đang chật vật với nợ nần, các nước đang phát triển lại đang thể hiện sự thận trọng hơn. Điều này đã đảo ngược kịch bản truyền thống, nơi các nước đang phát triển luôn phải vật lộn với nợ công và siêu lạm phát. Sự phục hồi nhanh chóng sau đại dịch và lãi suất hấp dẫn hơn đã khiến các thị trường mới nổi trở thành lựa chọn đầu tư hấp dẫn.

Các thị trường chứng khoán ở Brazil, Nam Phi và Hong Kong (Trung Quốc) đều tăng trưởng mạnh mẽ trong năm nay, trong khi lợi suất trái phiếu của họ lại đang giảm nhờ dòng vốn đầu tư đổ vào. Ví dụ, cách đây 5 năm, trái phiếu 10 năm của Nam Phi trả lợi suất cao hơn 9% so với của Anh, nhưng hiện tại khoảng cách đó đã giảm gần một nửa, xuống còn khoảng 5%.

Chuyên gia Rapley kết luận, trước những bất ổn này, mùa thu năm nay sẽ là một thời điểm then chốt. Các báo cáo về lạm phát và kinh tế sẽ được chính phủ và nhà đầu tư theo dõi sát sao. Một kết quả đáng thất vọng có thể châm ngòi cho sự hoảng loạn trên thị trường.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc