Nước Mỹ bước vào thời kỳ bất định

Đối với sự chuyển giao quyền lực từ Tổng thống đương nhiệm Joe Biden thuộc đảng Dân chủ sang Tổng thống đắc cử Donald Trump thuộc đảng Cộng hòa thì sự thay đổi chính sách gần như là chắc chắn. Ông Biden đánh bại ông Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ hồi năm 2020 và thay đổi nhiều chính sách mà ông Trump thực hiện trước đó. Lần này, sau khi trở lại Nhà Trắng ông Trump lại lật ngược những quyết sách cầm quyền của ông Biden. Ông Trump lại chỉ có thể cầm quyền trong thời gian 4 năm tới nên vội vàng và sốt sắng với việc này cũng là dễ hiểu.

Từ trước ngày ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tới, những dự định và sắc lệnh hành pháp được ông thực hiện ngay trong ngày cầm quyền đầu tiên (20-1-2025, giờ Mỹ) đã được đề cập. Trong đó có việc trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép; chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine; ân xá cho những người ủng hộ đã nổi loạn ở Washington ngày 6-1-2021; nới lỏng các quy định về tiêu chuẩn bảo vệ môi trường như hủy bỏ việc bắt buộc các hãng chế tạo ô tô phải chuyển sang chế tạo xe điện và khuyến khích khai thác, sử dụng nhiên liệu hóa thạch, dầu khí... Vì thế, nước Mỹ sẽ trở nên sôi động và sự bất định về chính trị xã hội cũng đang để ngỏ.

Với những gì đã biểu lộ cho đến nay về đối ngoại, ông Trump cũng sẽ làm cho thế giới trở nên sôi động hơn, với nhiều điểm đáng chú ý hơn. Ông có lẽ không thể thực hiện được tuyên bố chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine trong 1 ngày hay 6 tháng nhưng sẽ đưa lại diễn biến mới liên quan đến cuộc chiến tranh này, đến Ukraine và Nga, Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ông sẽ lại sử dụng việc áp thuế quan bảo hộ thương mại để thực hiện lợi ích không chỉ trên lĩnh vực thương mại với các đối tác bên ngoài, trong đó đặc biệt là Trung Quốc. Rồi việc giảm cam kết và can dự trực tiếp của Mỹ với các thể chế đa phương quốc tế và xem nhẹ chủ nghĩa đa phương, trong đó trước hết trên lĩnh vực bảo vệ khí hậu trái đất... Thế giới vì thế sẽ thêm biến động về chính trị, an ninh, kinh tế và thương mại.

Bản thân thế giới vốn đã luôn biến động và nước Mỹ ở thời bất định sẽ làm cho tính biến động này gia tăng. Ở thời bất định này, sự phân rẽ trên chính trường và phân hóa trong nội bộ xã hội ở nước Mỹ, căng thẳng và xung khắc bởi những quan điểm chính sách và cung cách cầm quyền của ông Trump cũng được tính đến.

Ông Trump tuyên cáo mạnh mẽ và đầy tự tin về những dự định cầm quyền của mình nhưng rồi sẽ nhanh chóng phải trực diện với thực tế là nói dễ chứ làm rất khó. Sẽ có không ít điều ông Trump thực hiện không thành công hoặc rồi sẽ bị buông bỏ. Ở nhiệm kỳ Tổng thống trước đấy, ông Trump đã như vậy. Ông Trump sẽ thực hiện quyết liệt hơn câu chữ và tinh thần của khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết" nhưng việc "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" sẽ không thể xác định được chỉ sau vài ngày ông quay lại cầm quyền.

Với sự trở lại cầm quyền của ông Trump, nước Mỹ bước vào thời kỳ mới mà bản thân nước Mỹ chưa biết nên và phải ứng phó như thế nào để bớt bất định và tăng dễ lường. Dù thế giới cũng thêm bất định vì ông Trump nhưng cũng chỉ ở mức độ nhất định và có thể kiểm soát được bởi tất cả không còn lạ về cách điều hành của ông Trump. Và, tất cả cũng đều có sự chuẩn bị để ứng phó với nước Mỹ biến động khó lường thời ông Trump trở lại cầm quyền.

Đại sứ Trần Đức Mậu