Núp bóng vận động tài trợ, 'lạm thu' tiền trường

“Lạm thu” núp bóng vận động tài trợ

Từ năm học 2025-2026, khi niềm vui về chính sách miễn hoàn toàn học phí cho học sinh các trường công lập trên toàn quốc chưa kịp lan tỏa thì phụ huynh tại nhiều địa phương trong cả nước lại hoang mang, thậm chí bức xúc trước các khoản thu của nhà trường dưới danh nghĩa vận động tài trợ trên tinh thần tự nguyện. Từ năm học này, đối tượng vận động không chỉ gói gọn trong phạm vi học sinh tiểu học, trung học cơ sở như những năm trước đây, mà còn mở rộng đến các cháu trẻ mầm non, với số tiền cào bằng theo độ tuổi khiến dư luận “dậy sóng”.

Cụ thể, tại buổi họp phụ huynh diễn ra ngày 19/10, hàng trăm phụ huynh có con nhỏ đang theo học tại Trường Mầm non xã Cẩm Bình (tỉnh Hà Tĩnh) đã rất bức xúc khi phía nhà trường thông báo kế hoạch vận động tài trợ trong năm học 2025-2026 với số tiền hơn 177 triệu đồng. Để có được nguồn tiền này, nhà trường đã đề ra mức ủng hộ từ phụ huynh theo độ tuổi, cụ thể mức tối thiểu lớp 5 tuổi là 550.000 đồng/em, 4 tuổi là 620.000 đồng, 3 tuổi là 700.000 đồng và nhóm nhà trẻ là 720.000 đồng. Sau buổi họp, không ít phụ huynh đã bày tỏ thái độ không đồng tình khi nhà trường triển khai vận động tự nguyện nhưng lại quy định mức đóng tối thiểu theo từng độ tuổi, và mang danh tự nguyện nhưng thực chất là bắt buộc.

Lãnh đạo xã Cẩm Bình vào cuộc khi có thông tin trái chiều xung quanh sự vận động của Trường Mầm non Cẩm Bình.

Tại Trường Tiểu học và THCS xã Kỳ Văn (tỉnh Hà Tĩnh), ngày 29/10 kế hoạch vận động tài trợ các khoản phục vụ hoạt động giáo dục năm học 2025-2026 lan truyền trên mạng xã hội với mức bình quân 850.000 đồng/học sinh, tổng số tiền vận động xấp xỉ 1 tỷ đồng đã khiến nhiều phụ huynh choáng váng. Theo đó, nhà trường dự kiến các hạng mục “lạ” là cải tạo 4 phòng nội trú thành phòng nghỉ giáo viên (45 triệu đồng); sơn phòng nghỉ giáo viên và các phòng chuyên môn (48 triệu đồng); mua 113 bộ bàn ghế học sinh tiểu học (146 triệu đồng); lắp đặt hệ thống tưới nước và trồng cây cảnh (79 triệu đồng)... Với số tiền cần kêu gọi là 934 triệu đồng. Với tổng số hơn 1.100 học sinh, nhà trường đã cào bằng mỗi em đóng góp 850.000 đồng.

Nhiều phụ huynh bức xúc, bởi Kỳ Văn là xã thuần nông của tỉnh Hà Tĩnh, cuộc sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn. Đó là chưa kể, không ít gia đình có 3-4 con học ở 2 cấp tại trường thì thực sự là gánh nặng quá lớn. Điều đáng nói, ngoài khoản vận động tài trợ nói trên, đầu năm học phụ huynh đã phải nộp nhiều khoản khác như dọn vệ sinh (99.000 đồng), quỹ phụ huynh lớp (300.000 đồng), quỹ phụ huynh trường (70.000 đồng) và hoạt động trải nghiệm (70.000 đồng).

Cũng trên địa bàn xã Kỳ Văn, kế hoạch vận động tài trợ năm học này tại Trường THCS Kỳ Tây là khoảng 367 triệu đồng, chia đều cho 510 học sinh. Theo đó, mức thấp nhất áp dụng cho khối học sinh lớp 9 là 750.000 đồng và mức cao nhất là học sinh lớp 6 với số tiền 820.000 đồng/học sinh. Ngoài khoản vận động này, các em học sinh cũng đã phải “gánh” loạt quỹ đầu năm như quỹ đội (90.000 đồng), sổ liên lạc điện tử (60.000 đồng), lao động (150.000 đồng), giấy vệ sinh (81.000 đồng), quỹ phụ huynh trường (100.000 đồng), quỹ phụ huynh lớp (200.000 đồng), quỹ lớp (200.000 đồng)...

Trung bình 1 học sinh của Trường THCS Kỳ Tây phải nộp số tiền 1,7 triệu đồng.

Tại Trường THPT Hồng Lĩnh (phường Bắc Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh), các khoản tài trợ được gọi là tự nguyện nhưng lại được cào bằng, chia đều cho từng học sinh, trong đó lớp 10 là 660.000 đồng, lớp 11 là 640.000 đồng và lớp 12 là 620.000 đồng cũng khiến không ít phụ huynh bức xúc. Theo kế hoạch, năm học này nhà trường vận động tài trợ với tổng kinh phí 905 triệu đồng để thực hiện những hạng mục như lát sân gạch, sửa nhà vệ sinh, cải tạo nhà bảo vệ và nhà truyền thống.

Cần chấn chỉnh, minh bạch thu chi

Theo nắm bắt của phóng viên, đa phần phụ huynh không phản đối việc vận động tài trợ, nhất là khoản đóng góp đó phục vụ cho nhu cầu học tập, sinh hoạt của con em mình tại trường, sử dụng đúng mục đích thì họ rất sẵn lòng. Tuy nhiên, không ít trường học đã lạm dụng, lạm thu khi đưa ra những hạng mục không thiết thực, thậm chí là ngoài danh mục vận động tài trợ đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đầu năm học 2025-2026, Trường THCS Nguyễn Du (phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) gây xôn xao dư luận khi đưa ra mức kêu gọi tài trợ số tiền hơn 808 triệu đồng, ngoài các hạng mục như mua sắm tivi, bàn ghế học sinh, nhà trường còn đưa ra hạng mục trồng 10 cây giáng hương trị giá 130 triệu đồng và sửa chữa, cải tạo bồn hoa 50 triệu đồng. Theo phụ huynh, danh mục xin tài trợ cho một số thiết bị (9 Smart Tivi Qled 4K Samsung 65 giá 243 triệu đồng) quá cao; kinh phí trang trí lớp học không cần thiết; cây xanh trong nhà trường chọn giáng hương chi phí cao...

Khuôn viên Trường THCS Nguyễn Du, nơi nhà trường kêu gọi xã hội hóa trồng 13 cây giáng hương trị giá 130 triệu đồng.

Hay, như tại Trường THPT Hồng Lĩnh, ngoài các khoản vận đồng tài trợ nói trên, nhà trường còn vận động mỗi học sinh 200.000 đồng để phục vụ lễ kỷ niệm 40 năm thành lập trường. Trường Tiểu học Trần Phú (phường Trần Phú, tỉnh Hà Tĩnh), kêu gọi xã hội hóa số tiền 882 triệu đồng trong năm học 2025-2026, trong đó đầu tư mới 2 lớp học thông minh trị giá hơn 217 triệu đồng; sửa chữa mặt bàn, thay khóa cửa chính, chốt cửa, tay cầm 112 triệu đồng; trang trí, bổ sung đồ vật góc trải nghiệm hơn 86 triệu đồng... Cũng trên địa bàn phường này, Trường Tiểu học Hộ Độ vận động lắp 18 mắt camera (46 triệu đồng).

Thực tế cho thấy, những trường học nào lạm thu, lợi dụng phụ huynh để kêu gọi tài trợ thì cứ hễ năm học mới đến là tiếp tục “bổn cũ soạn lại”. Đơn cử như tại Trường Tiểu học và THCS Kỳ Văn, Hiệu trưởng Vũ Việt Thành xác nhận, năm học trước đó nhà trường cũng đã vận động được 922 triệu và đã sử dụng hết. Điều dư luận quan tâm là chỉ một đơn vị trường học thôi, ngoại trừ các khoản do ngân sách nhà nước chi thường xuyên, bình quân mỗi năm học đầu tư thêm khoảng 1 tỷ đồng để nâng cấp cơ sở vật chất, bổ sung thiết bị dạy học thì chẳng mấy chốc, đây là sẽ ngôi trường có cơ sở vật chất hiện đại, hoành tráng nhất trong hệ thống giáo dục của cả nước.

Một buổi họp phụ huynh đầu năm học có nội dung “vận động tài trợ”.

Nhiều lãnh đạo tại các trường học có mức vận động xã hội hóa cao, khi được chất vấn đều đổ lỗi cho giáo viên hoặc hội phụ huynh. Sau khi có ý kiến không đồng thuận từ phụ huynh, nhà trường mới rà soát lại kế hoạch vận động tài trợ. Thực tế cho thấy, nhiều hạng mục được đưa vào danh mục kêu gọi tài trợ là cơ sở vật chất thiết yếu, theo quy định cần được đầu tư bằng ngân sách nhà nước chứ không thuộc xã hội hóa. Hoặc, một số danh mục liên quan trực tiếp cho cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên và nhân viên; đến các hoạt động an ninh nằm trong danh mục không được vận động tài trợ theo Thông tư 16 của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhưng nhiều trường vẫn đưa vào để kêu gọi sự chung tay, ủng hộ của phụ huynh.

Để chấn chỉnh tình trạng “lạm thu” đầu năm học tại các cơ sở giáo dục, đồng thời nhằm đảm bảo công khai, minh bạch các khoản thu, tạo sự đồng thuận trong phụ huynh và dư luận xã hội, ngay từ đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh đã có công văn hướng dẫn thực hiện các khoản thu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Các khoản thu dịch vụ này đều phải được thỏa thuận trên tinh thần tự nguyện, phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội địa phương và công khai, minh bạch. Thầy Nguyễn Hồng Cường, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết, cùng với việc hướng dẫn, ngành sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các khoản thu chi của các cơ sở giáo dục và đào tạo trên địa bàn, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “lạm thu”. Đồng thời, xử lý và đề nghị xử lý nghiêm đối với người đứng đầu cơ sở giáo dục để xảy ra tình trạng lạm thu, thu sai quy định.

Liên quan đến vấn đề này, vừa qua Công an tỉnh Hà Tĩnh đã có văn bản đề xuất UBND tỉnh chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND các xã, phường triển khai thực hiện nghiêm túc về thu chi, vận động tài trợ; quyết liệt chỉ đạo, giám sát vận động tài trợ và thu, chi của các cơ sở giáo dục. Kiên quyết không để các cơ sở giáo dục lợi dụng ban đại diện cha mẹ học sinh vận động tài trợ, thu chi trái quy định trong trường học. Công an tỉnh Hà Tĩnh tiếp tục chủ động phối hợp cơ quan, ban, ngành, địa phương nắm chắc tình hình, phát hiện, xử lý và tham mưu xử lý nghiêm hành vi vi phạm liên quan đến thu, chi trong trường học.

Thiện Thành