Nứt nhà sau động đất, tiêu chuẩn kháng chấn nhà cao tầng ở Việt Nam thế nào?

Nhiều căn hộ bị nứt sau rung lắc động đất

Động đất mạnh hơn 7 độ richter ở Myanmar xảy ra lúc 13h20 ngày 28/3 khiến TPHCM, Hà Nội bị rung chấn. Trong đó, hiện tượng rung lắc ở TPHCM được ghi nhận diện rộng tại nhiều tòa nhà cao tầng, đặc biệt là khu vực quận 7, 8, trung tâm quận 1, kéo dài gần 20 giây.

Chiều 29/3, sau lần xảy ra rung chấn do ảnh hưởng từ trận động đất ở Myanmar, một số hộ dân ở cụm chung cư Diamond Riverside cho biết, những vết nứt trên tường bỗng nhiên xuất hiện dày đặc. Có những vết nứt kéo dài nhiều mét, ở phòng khách lẫn phòng ngủ.

Lớp gạch lát bị bong tróc sau rung lắc của động đất tại chung cư Diamond Riverside (TPHCM).

Chung cư xảy ra sự cố có 4 block, mỗi tòa cao 29 tầng, bàn giao năm 2020 với gần 1.700 căn hộ. Ông Nguyễn Thanh Bình, đại diện Ban quản trị chung cư Diamond Riverside cho biết, sau khi xảy ra rung chấn, đơn vị đồng loạt nhận thông tin từ cư dân về tình trạng tường, trần, gạch trong nhà bị bong tróc.

TS Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, trận động đất tại Myanmar mặc dù ở xa nhưng có cường độ lớn nên đã gây ra dư chấn cảm nhận được tại nhiều khu vực ở Việt Nam. Việt Nam không nằm trong khu vực có tần suất động đất cao như Nhật Bản, Indonesia, Myanmar hay Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng từ các đứt gãy kiến tạo và có nguy cơ xảy ra động đất, đặc biệt ở các khu vực dọc theo các đới đứt gãy lớn.

Theo những nghiên cứu địa chấn, những khu vực có nguy cơ động đất cao tại Việt Nam bao gồm: khu vực Tây Bắc, trong đó khu vực Điện Biên, Lai Châu, Sơn La thường xuyên ghi nhận các trận động đất do nằm trên đới đứt gãy sông Đà và đứt gãy Điện Biên - Lai Châu. Trận động đất mạnh nhất từng ghi nhận tại Điện Biên vào năm 1935 với cường độ 6,75 độ richter. Khu vực Bắc bộ và vùng ven biển Bắc Trung bộ, bao gồm: Hà Nội, Bắc Giang, Thanh Hóa, Nghệ An nằm gần đới đứt gãy sông Hồng và sông Chảy. Động đất tại khu vực này thường có cường độ khoảng 4-5,5 độ richter nhưng vẫn có thể gây rung chấn mạnh.

Khu vực Nam Trung bộ - Tây Nguyên, trong đó các tỉnh Kon Tum, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên có nguy cơ động đất do tác động của các hồ chứa thủy điện lớn. Động đất kích thích đã xảy ra nhiều lần tại khu vực này, trong đó có trận động đất mạnh tới 4,7 độ richter vào năm 2022 tại tỉnh Kon Tum. Còn với khu vực Nam bộ, mặc dù nguy cơ thấp hơn, nhưng khu vực TPHCM và Nam bộ cũng chịu ảnh hưởng từ các đới đứt gãy xa hơn, có thể gây ra động đất nhẹ đến trung bình (dưới 4,5 độ richter).

Theo TS Nguyễn Xuân Anh, hiện nay, một số công trình quan trọng ở Hà Nội, TPHCM và các khu vực có nguy cơ cao đã được thiết kế theo tiêu chuẩn chống động đất. Người dân cũng cần được hướng dẫn cách ứng phó với động đất, đặc biệt ở các khu vực có nguy cơ cao.

Điều quan trọng là nên có hệ thống quan trắc động đất đặt tại các tòa nhà cao tầng ở đô thị. Hà Nội có mật độ xây dựng rất cao, với nhiều công trình quan trọng, nhưng hiện vẫn chưa có hệ thống theo dõi chuyên biệt để đánh giá định lượng mức độ rung lắc khi có động đất xảy ra.

Tiêu chuẩn chống động đất các công trình ở Việt Nam

Ông Lê Văn Thịnh, nguyên Trưởng phòng Quản lý chất lượng công trình xây dựng 1, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, động đất khiến các công trình đổ sập là bình thường.

Có nhiều nguyên nhân khiến công trình bị tác hại bởi động đất như thế nào. Do trận động đất quá mạnh, hoặc có thể công trình không được thiết kế chống động đất theo quy chuẩn. Hoặc khu vực xây dựng nằm trên nền đất yếu, đất bùn hoặc khu vực dễ bị hóa lỏng đất thì khi có động đất sẽ làm mất ổn định nền móng.

Chuyên gia cũng lưu ý thêm về vấn đề chấn động quá mạnh bởi nếu động đất có cường độ cao hơn khả năng chịu đựng của công trình, đặc biệt các công trình vẫn đang trong quá trình thi công thì nguy cơ sập rất lớn.

Đối với các công trình tại Việt Nam, ông Lê Văn Thịnh cho hay, thiết kế công trình chống động đất là một trong những yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn cho công trình và người sử dụng, đặc biệt trong các khu vực địa chất không ổn định. Yêu cầu thiết kế chống động đất không chỉ được quy định bởi pháp luật mà còn là tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết để bảo vệ công trình khỏi các tác động của động đất.

Cụ thể, Điều 91 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) đã có quy định về việc đảm bảo an toàn công trình. Theo đó, các công trình xây dựng phải được thiết kế và thi công đảm bảo khả năng chịu lực, tính ổn định và tính bền vững trong điều kiện động đất. Đặc biệt, đối với những khu vực có nguy cơ động đất cao, công trình phải đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế chống động đất theo quy định của pháp luật.

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong xây dựng (QCVN 02:2022/BXD) cũng quy định chi tiết về các yêu cầu kỹ thuật trong thiết kế và thi công công trình chống động đất. Các tiêu chuẩn này bao gồm việc đánh giá nguy cơ động đất, tính toán tải trọng động đất và thiết kế cấu trúc phù hợp để chống chịu được các tác động của động đất.

Để thực hiện thiết kế công trình chống động đất, các chủ đầu tư và nhà thầu thiết kế cần tuân theo các bước từ đánh giá nguy cơ động đất; tính toán tải trọng động đất có thể tác động lên công trình có kể đến các yếu tố như độ cứng của đất, cấu trúc địa chất, và độ cao của công trình.

Thiết kế cấu trúc của công trình phải đảm bảo khả năng chống chịu được động đất. Cấu trúc này bao gồm các hệ thống khung chịu lực, tường cứng, lõi cứng và các giải pháp kỹ thuật khác nhằm tăng cường độ bền vững của công trình.

Sau khi hoàn thành thiết kế, chủ đầu tư cần nộp hồ sơ để cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định để làm cơ sở phê duyệt thiết kế. Quá trình này đảm bảo rằng thiết kế đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật và an toàn.

Trong quá trình thi công, cần giám sát chặt chẽ việc tuân thủ các tiêu chuẩn thiết kế chống động đất để đảm bảo chất lượng công trình.

Các tòa nhà chung cư, nhà ở tập thể khác từ cấp II trở lên thuộc danh mục công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng nên phải chịu sự kiểm tra của cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh hoặc của Bộ Xây dựng.

"Trên đây là những yêu cầu bắt buộc mà mọi công trình xây dựng trong khu vực có nguy cơ động đất cần tuân thủ. Thiết kế, thi công công trình chống động đất không chỉ đảm bảo an toàn cho người sử dụng mà còn góp phần bảo vệ tài sản và giảm thiểu thiệt hại trong trường hợp xảy ra động đất. Yêu cầu thiết kế, thi công chống động đất cần được thực hiện đầy đủ và chính xác để đảm bảo chất lượng và độ bền vững của công trình", ông Thịnh nhấn mạnh.

Tô Hội