Nút thắt 'kỳ lạ' trong chuyển dịch năng lượng thế giới

Trên thế giới hiện có gần 80 triệu km đường dây điện

Tương đương với một trăm chuyến khứ hồi tới Mặt trăng

IEA cho biết lưới điện, gắn liền mật thiết với sự phát triển của xã hội hiện đại và đã phát triển ổn định trong năm thập kỷ qua, với việc cộng thêm khoảng 1 triệu km đường dây mỗi năm trên toàn thế giới. Vào năm 2021, tổng cộng, gần 80 triệu km đường dây điện (trong đó 7% là mạng truyền tải và 93% là mạng phân phối) trên không hoặc dưới lòng đất và ở nhiều lưới điện áp chạy khắp địa cầu, gần bằng đoạn đường của một trăm chuyến khứ hồi từ trái đất tới Mặt trăng.

Quá trình chuyển đổi năng lượng phụ thuộc vào điện khí hóa các hệ thống năng lượng với hàm lượng carbon thấp: điện năng hiện chiếm gần 21% của tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng trên toàn thế giới (so với 16% vào năm 2000), nhưng tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng đáng kể (lên 35% vào năm 2050 theo DNV). Để đạt được các mục tiêu về năng lượng và khí hậu trên toàn thế giới, IEA cho rằng tiêu thụ điện năng sẽ phải tăng nhanh hơn 20% trong thập kỷ tới so với thập kỷ trước.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của các nguồn năng lượng tái tạo (sản xuất không liên tục), với việc lắp đặt đôi khi ở xa nơi tiêu thụ (điện gió ngoài khơi và các công trình năng lượng mặt trời trên sa mạc) đòi hỏi sự hỗ trợ từ các hệ thống mạng lưới điện thông minh hơn, đáng tin cậy hơn, cùng với khả năng lưu trữ năng lượng lớn. Tuy nhiên, không hiếm khi một đường dây điện cao áp (trên 220 kV) mất từ 5 đến 13 năm để được cấp phép và xây dựng trong các nền kinh tế tiên tiến, tùy theo độ dài của đường dây và các yếu tố khác (khoảng thời gian ngắn hơn đáng kể được quan sát thấy ở Trung Quốc và Ấn Độ).

Kêu gọi gấp đôi đầu tư vào lưới điện trước năm 2030

Theo IEA, thế giới cần phải tăng cường hoặc cải thiện khoảng 80 triệu km lưới điện trên toàn cầu vào năm 2040. Điều này tương đương với toàn bộ lưới điện hiện tại trên hành tinh và là một phần quan trọng trong việc đáp ứng các mục tiêu về biến đổi khí hậu của các quốc gia cũng như đảm bảo chuyển đổi năng lượng sạch.

Thực tế, Cơ quan này cảnh báo rằng gần 3.000 GW công suất tái tạo (trong đó có 1.500 GW “ở giai đoạn phát triển nâng cao”) đang chờ kết nối với lưới điện, tương đương gấp 5 lần tổng năng lượng gió và năng lượng mặt trời được kết nối vào năm 2022. Theo IEA, con số này phản ánh thực tế rằng lưới điện đang trở thành 'nút cổ chai' cho quá trình chuyển đổi carbon thấp.

Cần nhấn mạnh rằng đầu tư toàn cầu vào năng lượng tái tạo đã tăng gấp đôi kể từ năm 2010, trong khi đầu tư vào lưới điện vẫn tương đối ổn định ở mức khoảng 300 tỷ USD mỗi năm. IEA ước tính rằng các khoản đầu tư này sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 (lên 600 tỷ USD mỗi năm), đồng thời xây dựng các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển cần thiết của lưới điện đầy tin cậy.

Việc thiếu đầu tư và rà soát đến lưới điện, một trong số những nguyên nhân dẫn đến sự phụ thuộc nhiều hơn vào khí đốt, là mối đe dọa chính đối với việc đạt được các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Nhu cầu điện dự kiến sẽ giảm bớt trong bối cảnh thiếu đầu tư, đã gây ra tác động kinh tế ước mất gần 100 tỷ USD mỗi năm (khoảng 0,1% GDP toàn cầu), IEA nhắc nhở.

Nh.Thạch

AFP