Ô nhiễm không khí ở Hà Nội: Cần cú hích chuyển đổi xanh

Hà Nội tiếp tục trải qua một buổi sáng mù mịt và ngột ngạt khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại nhiều điểm đo nội đô vượt ngưỡng 170 – mức nguy hại nghiêm trọng đối với sức khỏe. Theo dữ liệu từ IQAir vào lúc 7h30 sáng 14/7, Thủ đô xếp thứ hai thế giới về mức độ ô nhiễm không khí, chỉ sau Kinshasa (Congo).

Ảnh minh họa.

Tại nhiều khu vực trung tâm, tình trạng ô nhiễm không khí chuyển sang ngưỡng đỏ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến người già, trẻ nhỏ và người mắc bệnh hô hấp. AQI tại các tuyến phố như Tô Ngọc Vân, Xuân Diệu, Phạm Ngọc Thạch hay Lê Duẩn đều vượt 170, khiến các chuyên gia cảnh báo người dân hạn chế ra ngoài, tránh vận động mạnh và sử dụng khẩu trang chuyên dụng khi buộc phải di chuyển.

Nguyên nhân chính vẫn đến từ lượng phát thải giao thông, hoạt động xây dựng và tình trạng đốt rác tự phát – những nguồn thải nằm sát mặt đất và tích tụ lâu ngày trong điều kiện thời tiết nắng nóng, ít gió, độ ẩm thấp. Hiện tượng nghịch nhiệt xuất hiện vào sáng sớm khiến bụi không thể khuếch tán, tạo nên màn sương mờ đặc trưng của ô nhiễm bụi mịn.

Dù câu chuyện ô nhiễm không khí ở Hà Nội không còn mới, nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp căn cơ và đồng bộ. Tốc độ đô thị hóa nhanh trong khi năng lực quản lý chất lượng không khí, quy hoạch giao thông và kiểm soát nguồn phát thải vẫn còn lúng túng, gây áp lực ngày càng lớn lên môi trường sống đô thị.

Trước thực trạng này, Chính phủ đã đưa ra Chỉ thị số 20 ngày 12/7/2025 về các nhiệm vụ cấp bách nhằm xử lý ô nhiễm môi trường, trong đó yêu cầu Hà Nội từng bước siết chặt hoạt động của phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong nội đô. Từ giữa năm 2026, xe máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông trong Vành đai 1; đến 2028, phạm vi mở rộng đến Vành đai 2 và hạn chế ô tô cá nhân chạy xăng, dầu. Song song, thành phố cần tăng lệ phí trước bạ, chi phí trông giữ xe và hỗ trợ phát triển hạ tầng cho phương tiện xanh.

Ngoài các biện pháp hành chính, Chỉ thị cũng khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện sử dụng năng lượng sạch, đồng thời hỗ trợ người dân chuyển đổi sang xe điện hoặc sử dụng phương tiện công cộng.

Áp lực bụi mịn dày đặc trong lòng đô thị không chỉ là chỉ báo môi trường, mà còn là tiếng chuông cảnh báo về chất lượng sống và khả năng quản trị phát triển bền vững. Hà Nội không thể mãi trông chờ vào gió đổi hướng hay mưa giải nhiệt – đã đến lúc cú hích chuyển đổi xanh cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn bằng hành động cụ thể, chính sách nhất quán và sự đồng hành của cả cộng đồng.

BN