Ô tô hiện đại đang âm thầm theo dõi bạn

Ô tô hiện đại ngày nay giống như những chiếc máy tính trên bánh xe, ngày càng được kết nối. Khi bạn lái xe đến một nhà hàng mới, hệ thống định vị vệ tinh sẽ theo dõi vị trí và dẫn bạn đến đích. Camera trên xe liên tục giám sát chuyển động khuôn mặt và mắt của bạn. Khi một chiếc xe khác bất ngờ lấn làn, buộc bạn phải phanh gấp, các cảm biến sẽ hỗ trợ và ghi lại tình huống. Ngay cả khi dừng đèn đỏ, xe cũng nhận biết khi bạn tháo dây an toàn để lấy kính râm ở ghế sau...

Những chiếc xe hiện đại mang lại nhiều tính năng sáng tạo giúp việc lái xe an toàn và thuận tiện hơn. Tuy nhiên, đi kèm với đó là việc hệ thống liên tục thu thập dữ liệu về thói quen lái xe và thông tin cá nhân, làm dấy lên lo ngại về quyền riêng tư.

Ô tô hiện đại không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là thiết bị kết nối. (Nguồn: Skoda)

Cách ô tô thu thập dữ liệu

Theo Mozilla Foundation, tổ chức đã phân tích hoạt động bảo mật của 25 thương hiệu ô tô vào năm 2023, rất khó để xác định chính xác lượng dữ liệu mà một chiếc xe hiện đại thu thập. Mozilla thậm chí cho rằng ô tô là danh mục sản phẩm tệ nhất về quyền riêng tư mà họ từng đánh giá.

Dữ liệu được thu thập không chỉ từ các thao tác cơ bản như xoay vô lăng hay mở khóa cửa, mà còn từ các dịch vụ kết nối như radio vệ tinh, GPS, thiết bị ngoại vi, hệ thống viễn thông, cảm biến và camera. Việc thu thập dữ liệu này bắt đầu phổ biến khoảng một thập kỷ trước và tăng mạnh trong vòng năm năm gần đây.

Vấn đề không chỉ nằm ở việc dữ liệu được thu thập, mà còn ở việc dữ liệu được chia sẻ cho ai: Công ty bảo hiểm, công ty tiếp thị, thậm chí là các nhà môi giới dữ liệu. Đầu năm nay, General Motors bị cấm tiết lộ dữ liệu lái xe cho các cơ quan báo cáo tín dụng trong vòng năm năm, sau khi bị cáo buộc chia sẻ thông tin mà không có sự đồng ý của khách hàng.

Một chiếc xe với hàng loạt công nghệ như GPS, cảm biến, viễn thông và AI - những tiện ích này không chỉ hỗ trợ lái xe mà còn là nguồn thu thập dữ liệu cá nhân tiềm ẩn. (Nguồn: Edmunds)

Lời khuyên cho tài xế

Andrea Amico – nhà sáng lập Privacy4Cars (công ty chuyên xử lý các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu ngành ô tô) – cho rằng điều đầu tiên tài xế nên làm là tìm hiểu xem xe của mình đang thu thập dữ liệu gì. Lý tưởng nhất là đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tài liệu đi kèm và hỏi đại lý.

Việc thu thập dữ liệu thường bắt đầu ngay khi bạn lái xe mới ra khỏi đại lý, với việc người dùng vô tình đồng ý qua menu cảnh báo trên màn hình cảm ứng. Các chuyên gia khuyến nghị bạn nên kiểm tra lại phần cài đặt để thu hồi sự đồng ý nếu cần.

Ví dụ: Toyota cho phép từ chối “Đồng ý Dữ liệu Chính” qua ứng dụng; Ford cho phép ngừng chia sẻ dữ liệu qua menu trên xe hoặc ứng dụng FordPass; BMW cho phép điều chỉnh quyền riêng tư trên hệ thống giải trí, từ mức cho phép toàn bộ dịch vụ đến mức không cho phép bất kỳ dịch vụ nào.

Người lái xe tại Mỹ có thể yêu cầu nhà sản xuất hạn chế việc sử dụng dữ liệu cá nhân. Một số hãng cho phép gửi yêu cầu trực tuyến hoặc qua ứng dụng, áp dụng trên toàn quốc; số khác chỉ áp dụng tại các bang có luật quyền riêng tư.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng việc tắt thu thập dữ liệu có thể khiến bạn mất đi một số tiện ích. Ví dụ, tắt theo dõi vị trí có thể vô hiệu hóa hỗ trợ bên đường hoặc tính năng khóa cửa từ xa qua ứng dụng. BMW thậm chí cho biết nếu chủ xe chọn không chia sẻ dữ liệu, xe sẽ hoạt động như “điện thoại ở chế độ máy bay” và không truyền bất kỳ dữ liệu nào về hệ thống.

Hệ thống cảm biến và LIDAR trên xe hiện đại giúp nhận diện môi trường xung quanh - nhưng cũng là công cụ thu thập dữ liệu người lái. (Nguồn: Getty Images)

Và cuối cùng, khi bán hoặc đổi xe, bạn nên khôi phục cài đặt gốc để xóa toàn bộ dữ liệu, bao gồm cả kết nối điện thoại thông minh. Đồng thời, cần thông báo cho nhà sản xuất về việc thay đổi quyền sở hữu để tránh dữ liệu lái xe của người khác bị gắn nhầm vào hồ sơ của bạn.

Amico nhấn mạnh: “Nếu bạn đổi xe, hồ sơ của bạn có thể bị ảnh hưởng bởi việc lái xe của một người hoàn toàn xa lạ.”

Anh Quang