Ukraine sử dụng rocket nhiệt áp có sức công phá kinh hoàng

Đây được xem là bước tiếp nối trong nỗ lực hiện đại hóa vũ khí bộ binh của Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh chiến trường thay đổi nhanh và yêu cầu về hỏa lực mạnh, linh hoạt ngày càng tăng cao.

Dù thuộc cùng nhóm hỗ trợ bộ binh với vũ khí nhiệt áp RPV-16 vốn được sử dụng rộng rãi tại chiến tuyến, VPR-20 lại có cấu trúc khác biệt, cho thấy nhà sản xuất đang theo đuổi hướng thiết kế đơn giản hơn, tối ưu hơn cho tác chiến thực tế.

Lính Ukraine khai hỏa RPV-16 về phía lực lượng Nga - Video: Youtube

VPR-20 có gì đặc biệt?

VPR-20 lần đầu được giới thiệu tại triển lãm quốc phòng IDEF 2021 ở Thổ Nhĩ Kỳ. Thời điểm đó, mẫu trưng bày cho thấy nhiều đường nét tương đồng với RPV-16, đặc biệt ở cơ chế cò tháo rời. Tuy nhiên, phiên bản xuất hiện trên chiến trường hiện nay lại có thiết kế tích hợp cò trực tiếp vào ống phóng, giống hệ thống RPO-A Shmel từng do Liên Xô phát triển.

Cách bố trí này rút ngắn quy trình chuẩn bị trước khi khai hỏa, giảm số bộ phận cần lắp ráp và tạo thuận lợi cho người lính trong điều kiện giao tranh cường độ cao. Các chuyên gia nhận định thay đổi này phản ánh xu hướng chung trong thiết kế vũ khí chống công sự và hỗ trợ hỏa lực: đơn giản hóa để tăng tốc độ phản ứng tại chiến trường.

Rocket nhiệt áp VPR-20 phóng từ vai được trưng bày tại triển lãm IDEF-21 - Ảnh: Ukrinform

Là vũ khí dùng một lần, VPR-20 được thiết kế để tối ưu hóa tính cơ động. Người lính sau khi khai hỏa có thể bỏ lại ống phóng rỗng và di chuyển ngay lập tức. Điều này giảm đáng kể trọng lượng họ phải mang theo và giúp các đơn vị nhỏ dễ cơ động hơn trong môi trường đô thị hoặc trong các chiến dịch tấn công nhanh. Dạng vũ khí dùng một lần cũng góp phần giảm rủi ro khi vận chuyển và bảo quản, đặc biệt trong điều kiện chiến trường khắc nghiệt hoặc tuyến tiếp vận bị gián đoạn.

Đến nay, Ukraine vẫn chưa công bố đầy đủ thông số kỹ thuật của VPR-20. Dù vậy, dựa trên những hình ảnh, video chiến trường và kinh nghiệm từ các hệ thống trước, nhiều đánh giá cho rằng hiệu suất của VPR-20 khả năng cao ngang bằng hoặc không thấp hơn RPV-16.

RPV-16 của Ukraine sử dụng đạn nhiệt áp dùng một lần - Ảnh: OS

Để so sánh, RPV-16 có tầm bắn hiệu quả khoảng 600m và tầm bắn tối đa khoảng 1.000m - các thông số tương đối phổ biến với dòng vũ khí nhiệt áp được bộ binh sử dụng. Điều này cũng tiệm cận khả năng của RPO-A Shmel, loại vũ khí nhiệt áp nổi tiếng đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều thập kỷ. Vì vậy, VPR-20 nhiều khả năng hướng tới phân khúc tương tự như vũ khí tầm gần - trung, có thể tạo ra sức mạnh tương đương một quả đạn pháo cỡ lớn nhưng ở dạng cơ động hơn rất nhiều.

Sự xuất hiện của VPR-20 trên chiến trường phản ánh nỗ lực của Ukraine trong việc mở rộng năng lực sản xuất vũ khí nội địa để đáp ứng nhu cầu thực tế. Khi nguồn cung từ nước ngoài đôi lúc bị hạn chế hoặc chậm trễ, việc tự phát triển và sản xuất các hệ thống như VPR-20 giúp Ukraine duy trì hỏa lực liên tục.

Rocket nhiệt áp là gì?

Trong hoạt động quân sự, các hệ thống phóng rocket sử dụng đầu đạn nhiệt áp thường được Ukraine dùng nhằm vô hiệu hóa sinh lực đối phương trú ẩn trong công trình kín, làm hư hại thiết bị, hoặc phá vỡ các điểm phòng thủ kiên cố.

Theo chia sẻ của một số binh sĩ Ukraine, VPR-20 đặc biệt hiệu quả trong tác chiến đô thị - nơi địa hình nhiều nhà cao tầng, đường hẹp và công trình bê tông khiến hỏa lực nhiệt áp phát huy tối đa sức công phá. Các vụ nổ nhiệt áp trong môi trường kín thường tạo ra áp suất lớn hơn, dẫn đến hiệu quả quân sự cao trong việc phá vị trí phòng ngự.

Binh sĩ Ukraine thực hiện bắn thử rocket nhiệt áp RPV-16 - Ảnh: Defense Express

Khác với rocket thông thường, đầu đạn nhiệt áp hoạt động theo cơ chế hai giai đoạn. Khi phóng ra, đầu đạn phát tán một đám mây khí dễ cháy vào không gian mục tiêu. Chỉ trong khoảnh khắc, hỗn hợp nhiên liệu - không khí này được kích nổ, tạo ra vụ nổ áp suất cực cao cùng nhiệt lượng rất lớn, có thể đạt đến 2.500°C.

Sóng xung kích sinh ra từ vụ nổ có khả năng gây thiệt hại lớn cho sinh lực địch, kể cả khi họ trú ẩn sau tường hoặc bên trong công sự. Hiệu ứng tăng áp này khiến đầu đạn nhiệt áp nhiều khi gây sát thương tương đương đạn pháo 122mm hoặc thậm chí mạnh hơn trong không gian hẹp.

Một số thiết kế cho phép đầu đạn nổ ngay trên không, thay vì chạm mục tiêu mới kích nổ. Cách kích nổ này tạo ra đám mây nhiên liệu rộng hơn bao phủ khu vực lớn hơn, tăng khả năng tác động đến mục tiêu ở nhiều vị trí khác nhau. Trong một số trường hợp, áp suất từ vụ nổ có thể gây nguy hiểm ở khoảng cách trên 50m tính từ tâm nổ. Đó là lý do vì sao rocket nhiệt áp thường được đánh giá là hiệu quả nhưng đồng thời tiềm ẩn rủi ro lớn đối với dân thường nếu sử dụng tại khu vực đông dân cư hoặc gần các hạ tầng dân sự quan trọng.

Vũ khí nhiệt áp VPR-20 phóng từ vai, dùng một lần - Ảnh: Lực lượng Vũ trang Ukraine

Tương lai của VPR-20 có thể sẽ phụ thuộc vào kết quả đánh giá chiến trường trong những tháng tới. Nếu hệ thống này đáp ứng được yêu cầu, Ukraine có thể mở rộng sản xuất và nâng cấp thêm các phiên bản khác, như đầu đạn mạnh hơn, tầm bắn xa hơn hoặc cải tiến khả năng mang theo phụ kiện ngắm bắn.

Hoàng Vũ