Ổn định sản xuất và đời sống người dân các dự án tái định cư vùng nguy cơ lũ ống, lũ quét, sạt lở đất

Cuộc sống mới ở khu TĐC Co Hương, bản Ngàm, xã Tam Thanh.

Những ngày đầu tháng 8, chúng tôi có mặt tại khu TĐC Co Hương, bản Ngàm, xã Tam Thanh. Chứng kiến sự đổi thay của khu TĐC, trong mỗi chúng tôi đều vui mừng, phấn khởi. Ghé thăm gia đình anh Lò Văn Hiệp, 1 trong 36 hộ dân tại khu TĐC Co Hương, được nghe anh kể những đổi thay của gia đình khi đến nơi ở mới. Anh Lò Văn Hiệp cho biết: "Trước đây, gia đình tôi sống trong khu vực có nguy cơ cao ảnh hưởng của lũ quét, sạt lở đất. Mỗi khi vào mùa mưa bão, gia đình lại sống trong cảnh lo âu, thấp thỏm. Được sự quan tâm của Nhà nước, của tỉnh, tháng 6/2022, gia đình tôi được di dời đến khu TĐC Co Hương, bản Ngàm, xã Tam Thanh và được hỗ trợ tiền xây dựng nhà. Sau khi có nơi ở an toàn, gia đình tôi mạnh dạn đầu tư vốn chăm sóc diện tích rừng luồng, vầu, phát triển chăn nuôi. Ngoài ra, tranh thủ thời gian nhàn rỗi đi chặt luồng cho các hộ dân trong bản tăng thêm thu nhập cho gia đình. Hiện nay, cuộc sống gia đình ngày càng ổn định, có điều kiện lo cho con cái ăn học".

Ông Hà Văn Toản, Chủ tịch UBND xã Tam Thanh, cho biết: Được sự quan tâm của Nhà nước, 36 hộ dân của bản Ngàm sống trong vùng có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất được di dời đến khu TĐC Co Hương. Sau hơn 3 năm đến nơi ở mới, cuộc sống của người dân có nhiều đổi thay. Hiện nay, các hộ dân được sống trong những ngôi nhà sàn kiên cố, khang trang, kiên cố; đường giao thông được đổ bê tông. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân từng bước được nâng lên. 100% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia, nước hợp vệ sinh, có công trình phụ đảm bảo vệ sinh môi trường và được xem truyền hình. Nhân dân trong bản đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi. Để tiếp tục nâng cao đời sống của người dân khu TĐC Co Hương, xã Tam Thanh tiếp tục tuyên truyền, vận động hộ dân tham gia các chương trình tập huấn, dạy nghề, trồng trọt, chăn nuôi; tạo mọi điều kiện vay vốn ngân hàng để đầu tư phát triển kinh tế. Triển khai đầy đủ, kịp thời các chính sách của Nhà nước tới các hộ dân. Về lâu dài, xã Tam Thanh vận động người dân khai thác tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng, tạo việc làm, nâng cao thu nhập của người dân.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã khẩn trương phối hợp với các xã miền núi tiến hành rà soát, đánh giá tổng thể vùng nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại những khu vực này và phân theo các cấp độ ảnh hưởng thiên tai để triển khai xây dựng Đề án sắp xếp ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất khu vực miền núi. Theo đó, mục tiêu đến năm 2025, thực hiện sắp xếp, ổn định cho 2.255 hộ dân, trong đó có 599 hộ TĐC xen ghép, 300 hộ TĐC liền kề và 1.326 hộ TĐC tập trung. Trọng tâm của đề án là bố trí đủ nguồn lực, quỹ đất để thực hiện TĐC, hướng đến ổn định, cải thiện đời sống của người dân, hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, phát huy hiệu quả đầu tư cơ sở hạ tầng, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, XDNTM và củng cố quốc phòng - an ninh.

Kết quả, đến hết tháng 7/2025, toàn tỉnh đã có 28 dự án sắp xếp ổn định dân cư thuộc đề án đã được các cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư và hỗ trợ kinh phí triển khai thực hiện để sắp xếp ổn định cho 1.029 hộ dân. Hiện nay, có 409 hộ đã triển khai xây nhà tại nơi ở mới; trong đó, có 151 hộ thực hiện TĐC tập trung; 26 hộ thực hiện TĐC liền kề và 232 hộ thực hiện TĐC xen ghép.

Nhìn chung kết cấu hạ tầng tại các khu TĐC đang từng bước được đầu tư hoàn chỉnh, giúp đồng bào yên tâm sản xuất và ổn định cuộc sống nơi ở mới. Các hộ dân đã chủ động bố trí nguồn lực của gia đình chỉnh trang nhà cửa, sớm ổn định cuộc sống. Nhiều địa phương cũng đã thực hiện lồng ghép các dự án, các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ người dân trong vùng dự án, qua đó góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, XDNTM, phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng - an ninh tại các địa phương.

Tìm hiểu thực tế quá trình triển khai thực hiện chương trình bố trí ổn định dân cư còn gặp một số khó khăn, vướng mắc cần được tập trung giải quyết để đảm bảo tiến độ, nội dung chương trình bố trí ổn định dân cư ở các xã miền núi của tỉnh Thanh Hóa. Cụ thể như: Đa số các hộ dân vùng ảnh hưởng thiên tai là các hộ nghèo, cận nghèo nên việc tự tìm kiếm quỹ đất để di chuyển còn khó khăn. Một số dự án triển khai thực hiện gặp một số khó khăn do địa hình các huyện miền núi chia cắt mạnh, độ dốc lớn, quỹ đất ở hạn chế, chi phí xây dựng tăng cao; bên cạnh đó, việc đầu tư các khu TĐC cần có nhiều thời gian, thực hiện nhiều quy trình, thủ tục nên nhiều khu TĐC chưa hoàn thiện cơ sở hạ tầng để người dân có thể di chuyển đến nơi ở mới. Việc huy động các nguồn lực cùng tham gia vào chương trình sắp xếp, ổn định dân cư đã được một số địa phương thực hiện nhưng hiệu quả chưa cao, chủ yếu trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước.

Ông Lê Bá Lương, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: Để ổn định, phát triển sản xuất, sinh kế cho người dân tại các dự án TĐC, hiện nay Chi cục Phát triển nông thôn đã và đang đề xuất một số giải pháp chủ yếu để hỗ trợ sinh kế, sản xuất, ổn định đời sống cho người dân tại các dự án bố trí dân cư, như: Tập trung xây dựng và nhân rộng các dự án, mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất. Lồng ghép, ưu tiên hỗ trợ các nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, dự án trên địa bàn để xây dựng và nhân rộng các mô hình và dự án phát triển sản xuất cho các hộ dân thuộc khu vực tái định cư. Hỗ trợ phát triển ngành nghề nông thôn. Phát triển mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Tăng cường công tác đào tạo nghề, chuyển giao khoa học, công nghệ hỗ trợ phát triển sản xuất. Hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX, tổ hợp tác. Với quan điểm kinh tế tập thể nòng cốt là HTX, là một trong bốn thành phần kinh tế quan trọng trong nền kinh tế. Vì vậy, việc hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX, tổ hợp tác tại các khu vực TĐC của các hộ dân vùng bị ảnh hưởng thiên tai sẽ có nhiều tác động tích cực, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Bài và ảnh: Xuân Anh