Ông Trump 'đau đầu'

Ông Trump tham dự một sự kiện do CNN tổ chức tại Atlanta, bang Georgia, Mỹ, ngày 27/6/2024. Ảnh: Reuters.

Theo CNN, chiến lược ban đầu của ông Trump có lẽ là phủ nhận sự tồn tại của vấn đề. Ông liên tục tuyên bố rằng giá cả đang giảm, “gần như không có lạm phát”, mọi thứ “đều ổn định”.

Dù vậy, chiến lược này không thành công bởi các khảo sát cho thấy nỗ lực phủ nhận vấn đề cũng không thể tác động được tới nhận định của cử tri.

Ông Trump nói xuôi, cử tri nói ngược

Nhiều cuộc thăm dò trong thời gian gần đây cho thấy người dân Mỹ nhìn nhận tình hình rất khác so với cách ông Trump mô tả. Đánh giá của họ về khả năng điều hành kinh tế của ông thậm chí còn đang xấu đi.

Chiến lược xây dựng một “phiên bản thực tại khác” bằng những tuyên bố lạc quan là một canh bạc. Nếu người dân không tin vào những tuyên bố lạc quan, họ sẽ ngay lập tức coi ông Trump là xa rời thực tế, không nghiêm túc với vấn đề chi phí sinh hoạt của người dân. Nói cách khác, ông Trump đang chơi một con dao hai lưỡi.

Những khi thừa nhận kinh tế có khó khăn, ông Trump và các quan chức trong chính quyền của ông cũng thường quy trách nhiệm về chính quyền tiền nhiệm của cựu Tổng thống Joe Biden. Chính quyền của ông Trump cho rằng chính quyền của ông Biden là “thảm họa đối với vấn đề chi phí sinh hoạt”, khiến họ phải thừa hưởng một nền kinh tế hỗn loạn.

Nhưng khảo sát ý kiến cử tri không ủng hộ lập luận này. Thăm dò của Fox News cho thấy 62% cử tri Mỹ cho rằng ông Trump phải chịu trách nhiệm lớn đối với tình trạng kinh tế hiện tại, trong khi chỉ 32% cử tri tin rằng lỗi thuộc về chính quyền của cựu Tổng thống Biden.

“Giá thực phẩm giảm mạnh. Mọi thứ đều giảm”, ông Trump từng nói trong ngày 6/11. Ông cũng nhiều lần khẳng định giá thực phẩm “đã thấp hơn nhiều so với thời Tổng thống tiền nhiệm”.

Tuy nhiên, theo khảo sát của Trường Luật thuộc Đại học Marquette (tiến hành từ ngày 5 đến 12/11), chỉ 12% người Mỹ cho rằng giá thực phẩm đã giảm trong 6 tháng qua, trong khi đó, 75% nói giá tăng.

Điều này cho thấy vấn đề thực sự đã ăn sâu vào cảm nhận của người dân Mỹ. Điều này khó có thể thay đổi bằng những tuyên bố mang tính lạc quan của nhà cầm quyền.

Kết quả các cuộc khảo sát cho thấy vấn đề tăng giá sinh hoạt đã ăn sâu vào cảm nhận của người Mỹ. Ảnh: Reuters.

Ngoài ra, việc ông Trump khẳng định “gần như không có lạm phát” cũng không thực sự chính xác. Theo CNN, thực tế, lạm phát vẫn quanh mức 3%, tương đương thời điểm ông nhậm chức.

Khảo sát của CBS News còn cho thấy 75% người Mỹ cho rằng ông Trump chưa dành đủ sự tập trung vào việc giảm giá cả sinh hoạt cho người dân.

Nhiều nhà phân tích cho rằng ông Trump đã tự tạo ra rất nhiều lý do để cử tri gắn ông với bất cứ vấn đề gì đang xảy ra với nền kinh tế Mỹ, bởi chính ông đã ra những quyết định mạnh tay, như loạt thuế quan áp dụng với nhiều quốc gia là đối tác thương mại của Mỹ.

Giờ đây, những hệ quả phát sinh đang quay trở lại ảnh hưởng trực tiếp đến ông, Tổng thống Mỹ sẽ khó có thể phủ nhận thực tế ấy bằng các tuyên bố lạc quan.

Thuế quan tác động tới Mỹ thế nào?

Theo dữ liệu mới công bố của Bộ Thương mại Mỹ ngày 19/11, các mức thuế cao mà Tổng thống Trump áp đặt đã khiến hoạt động nhập khẩu của Mỹ co lại.

Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ giảm 5,1%, xuống còn 340,4 tỷ USD trong tháng 8, thời điểm thuế áp lên hàng hóa từ khoảng 90 quốc gia bắt đầu có hiệu lực. Những con số này được công bố muộn bởi chính phủ Mỹ vừa trải qua đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử.

Doanh nghiệp Mỹ ngay lập tức giảm mạnh việc nhập khẩu sau nhiều tháng gom hàng dự trữ trước khi áp dụng mức thuế mới.

Vì nhập khẩu vào Mỹ giảm mạnh trong tháng 8, nên thâm hụt thương mại trong tháng 8 cũng giảm tới 24% so với tháng 7, xuống còn 59,6 tỷ USD.

Việc thâm hụt thương mại giảm thoạt nhìn có vẻ đúng với mục tiêu mà ông Trump theo đuổi. Tổng thống nhiều lần nhận định thâm hụt thương mại là “dấu hiệu của sự yếu kém” và Mỹ cần tự sản xuất nhiều hơn.

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia kinh tế, mức giảm trong tháng 8 đến từ việc nhập khẩu vốn đã tăng đột biến từ trước, do doanh nghiệp đã “găm hàng” trước khi áp thuế mới. Thực tế, thâm hụt thương mại của Mỹ đã tăng vọt khi doanh nghiệp ồ ạt nhập hàng trước thời hạn áp thuế.

Dù vậy, chuyên gia kinh tế John Ryding (Brean Capital) lưu ý nhập khẩu vào Mỹ trong tháng 8 cũng chỉ thấp hơn 5% so với cùng kỳ năm trước.

New York Times đánh giá, ông Trump còn xa mới đạt được mục tiêu giảm thâm hụt thương mại: Tính từ đầu năm đến hết tháng 8, tổng thâm hụt thương mại của Mỹ trong năm nay vẫn cao hơn 25% so với cùng kỳ năm 2024.

Kho hàng mà doanh nghiệp tích trữ suốt nhiều tháng trước khi áp thuế cũng góp phần làm giảm tác động tiêu cực lên giá cả tại Mỹ. Nhờ lượng hàng tồn kho lớn, các doanh nghiệp chưa phải tăng giá ngay lập tức.

Tuy nhiên, khi lượng hàng này cạn dần, nhiều doanh nghiệp sẽ bắt đầu nâng giá sản phẩm và dịch vụ. Dự báo đây sẽ là một nguyên nhân làm giảm mức độ tín nhiệm của cử tri đối với ông Trump.

Một tàu chở hàng chất đầy các container đậu tại bến cảng ở Oakland, bang California, Mỹ, ngày 4/8. Ảnh: Reuters.

Điều chỉnh thông điệp

Theo CNN, ngày 20/11, phát biểu tại sự kiện của tờ tin tức Breitbart News tổ chức ở Washington, Phó tổng thống Mỹ JD Vance thừa nhận rằng chính quyền của Tổng thống Trump đang phải đối mặt với sự hoài nghi ngày càng lớn về thành tựu kinh tế.

Trong bài phát biểu, ông Vance kêu gọi người dân Mỹ “kiên nhẫn” chờ đợi “một cú bùng nổ kinh tế”. Ông thừa nhận người dân chưa cảm nhận được những chuyển biến tích cực và đang không hài lòng với tình trạng giá cả leo thang.

Ông Vance kêu gọi cử tri: “Chúng tôi hiểu và chúng tôi lắng nghe các bạn, chúng tôi biết rằng có nhiều việc cần phải làm. Dù chúng tôi đã đạt được nhiều tiến bộ, nhưng sẽ cần thời gian để người Mỹ cảm nhận được rõ ràng những tiến bộ ấy”.

Ngôn từ của ông Vance có sự thay đổi rõ rệt so với những tuyên bố của Tổng thống Trump trước đó. Ông Trump từng liên tục khẳng định kinh tế Mỹ đang “phát triển mạnh” và coi vấn đề chi phí sinh hoạt chỉ là “chiêu trò của phe Dân chủ”.

Dù vậy, ông Vance vẫn nhất quán quan điểm cho rằng chính quyền của cựu Tổng thống Biden đã để lại “gánh nặng kinh tế”. Ngoài ra, đợt đóng cửa chính phủ kéo dài vừa qua khiến đà phục hồi kinh tế chậm lại.

Khép lại bài phát biểu, ông Vance nhấn mạnh rằng kinh tế Mỹ cần thêm thời gian để hồi phục: “Điều tôi muốn nhắn gửi tới người dân Mỹ là hãy cho chúng tôi thêm sự kiên nhẫn. Chúng ta chỉ cần tiếp tục những gì đang làm”.

An Hòa