Ông Trump đề nghị đàm phán thỏa thuận hạt nhân với Iran

Trong cuộc phỏng vấn với Fox Business Network hôm 7/3, ông Trump chia sẻ: "Tôi hy vọng các bạn sẽ đàm phán, vì điều đó sẽ tốt hơn rất nhiều cho Iran”.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh phương Tây lo ngại Iran đang tiến gần hơn đến khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân, theo Reuters.

Phái bộ Iran tại Liên Hợp Quốc ở New York tuyên bố hôm 7/3 rằng họ chưa nhận được bức thư. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Iran – hiện trong kỳ nghỉ cuối tuần – chưa có phản hồi ngay lập tức về phát biểu của Tổng thống Trump.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông muốn đàm phán một thỏa thuận hạt nhân với Iran. Ảnh: Reuters.

Chiến lược của ông Trump

Tại Nhà Trắng, ông Trump nói với các phóng viên rằng ông mong đợi sớm có tiến triển trong vấn đề này.

“Chúng tôi đang đi đến những bước cuối cùng với Iran. Đây sẽ là một thời khắc đáng chú ý. Chúng ta sẽ chờ xem điều gì xảy ra. Nhưng không thể để họ sở hữu vũ khí hạt nhân”, ông nhấn mạnh trong Phòng Bầu dục.

Tuy nhiên, truyền thông Iran lại tỏ thái độ hoài nghi. Nour News, hãng tin có liên hệ với Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran, gọi bức thư của Trump là một “màn kịch lặp đi lặp lại” từ Washington.

Khi được hỏi trong cuộc phỏng vấn với Fox Business rằng ông có gửi thư cho Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei hay không, Trump đáp: "Đúng vậy".

"Có hai cách để xử lý Iran: quân sự, hoặc đạt được một thỏa thuận", Trump nói với Fox Business. "Tôi muốn một thỏa thuận, vì tôi không muốn gây tổn hại cho Iran. Người dân Iran là những con người tuyệt vời".

Trong cuộc phỏng vấn diễn ra hôm 6/3, ông Trump tiết lộ rằng bức thư được gửi đi “hôm qua”, tức là vào ngày 5/3.

Phương Tây lo ngại rằng một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân có thể đe dọa Israel, các nước sản xuất dầu ở vùng Vịnh, đồng thời kích động một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực. Iran luôn phủ nhận việc họ theo đuổi vũ khí hạt nhân.

Ông Trump có thể đang tìm kiếm một cơ hội ngoại giao nhằm tận dụng điều mà các quan chức Mỹ cho là sự suy yếu của Iran. Các nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn ở Trung Đông – bao gồm Hamas tại Gaza và Hezbollah ở Lebanon – đã chịu tổn thất nặng nề trước các cuộc tấn công của Israel. Đồng thời, Tổng thống Syria Bashar al-Assad, một đồng minh thân cận của Tehran, đã bị lật đổ bởi lực lượng nổi dậy.

Lực lượng quân sự của Hezbollah được cho là được Tehran hậu thuẫn phía sau. Ảnh: CNN.

Tuy nhiên, các quan chức Iran phủ nhận việc họ mất đi ảnh hưởng trong khu vực. Năm ngoái, các cuộc không kích của Israel nhằm vào cơ sở quân sự của Iran – bao gồm nhà máy sản xuất tên lửa và hệ thống phòng không – đã làm suy giảm đáng kể năng lực quân sự thông thường của Tehran, theo đánh giá của giới chức Mỹ và chuyên gia quốc tế.

Năm 2018, ông Trump đã từng rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran – một hiệp định đa phương nhằm ngăn chặn Tehran phát triển vũ khí hạt nhân – chỉ sau một năm cầm quyền.

Tháng trước, ông khôi phục chiến dịch "áp lực tối đa" lên Iran, bao gồm nỗ lực đưa xuất khẩu dầu của nước này về mức 0. Tuy nhiên, Trump cũng bày tỏ mong muốn đạt được một thỏa thuận với Tehran.

Không rõ liệu động thái của ông Trump có nhận được sự ủng hộ từ Israel hay không, bởi nước này từ lâu đã là đối thủ quyết liệt của Iran. Tháng Tư và tháng Mười năm ngoái, hai quốc gia này đã tiến hành các cuộc tấn công quân sự nhằm vào nhau.

Hiện, Văn phòng Thủ tướng Israel chưa đưa ra phản hồi về bức thư của ông Trump.

Nga sẽ làm trung gian

Sau khi nhậm chức vào tháng 1, ông Trump đã đảo lộn chính sách đối ngoại của Mỹ, theo đuổi lập trường hòa hoãn hơn với Nga. Điều này khiến các đồng minh phương Tây lo ngại, trong khi ông tìm cách chấm dứt cuộc xung đột kéo dài ba năm của Moscow tại Ukraine.

Trong khi đó, Nga đã đề xuất làm trung gian giữa Mỹ và Iran, theo một nguồn tin tiết lộ với Reuters 4/3. Điện Kremlin khẳng định sẽ làm mọi cách để thúc đẩy một giải pháp hòa bình nhằm giải quyết căng thẳng liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran.

Ngày 7/3 vừa qua, Bộ Ngoại giao Nga thông báo rằng Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov đã thảo luận với Đại sứ Iran Kazem Jalali về các nỗ lực quốc tế nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân Iran.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, các chuyên gia tên lửa cấp cao của Nga đã nhiều lần tới Iran trong năm qua, khi Tehran ngày càng tăng cường hợp tác quốc phòng với Moscow, theo một cuộc điều tra của Reuters dựa trên hồ sơ di chuyển và dữ liệu tuyển dụng.

Sau khi Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2018, Iran bắt đầu từng bước rút khỏi các cam kết trong thỏa thuận năm 2015 với các cường quốc thế giới. Thỏa thuận này trước đó đã giúp Iran được dỡ bỏ cấm vận để đổi lấy việc hạn chế chương trình hạt nhân của mình.

Kể từ chính thức bước vào Nhà Trắng, ông Trump chỉ đạo Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc hợp tác với các đồng minh để hoàn tất việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt quốc tế lên Iran.

Vào tháng 12 năm ngoái, Anh, Pháp và Đức thông báo với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc rằng họ sẵn sàng – nếu cần thiết – kích hoạt cơ chế tái áp đặt toàn bộ lệnh trừng phạt quốc tế nhằm ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân.

Đây không phải lần đầu tiên một tổng thống Mỹ liên hệ với giới lãnh đạo Iran. Theo luật Iran, Đại giáo chủ là người có quyền quyết định cuối cùng về các vấn đề quan trọng như chính sách đối ngoại và chương trình hạt nhân.

Khi nhậm chức vào năm 2009, Tổng thống Mỹ Barack Obama từng đề nghị đối thoại trực tiếp với Đại giáo chủ Khamenei nếu Tehran thực sự nghiêm túc trong việc xoa dịu lo ngại về chương trình hạt nhân của mình. Obama đã hai lần gửi thư trực tiếp cho Khamenei vào các năm 2009 và 2012.

Các quan chức Iran từng thừa nhận vào năm 2014 rằng Tehran đã phản hồi thư của Obama, nhưng không rõ ai là người viết thư hồi đáp. Đến năm 2013, Iran xác nhận rằng Tổng thống Hassan Rouhani cũng đã trao đổi thư từ với Obama – đánh dấu một sự liên lạc hiếm hoi giữa lãnh đạo hai nước.

Phương Linh