Nhà Trắng hôm 6/4 công bố bản tóm tắt của báo cáo mật về cuộc rút quân khỏi Afghanistan hồi tháng 8/2021 của Mỹ, kết thúc cuộc chiến 20 năm tại đây.
Báo cáo mật đã được gửi đến quốc hội Mỹ, phục vụ cuộc điều tra của Hạ viện về sai lầm của Tổng thống Joe Biden khi quyết định rút quân.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia, ông John Kirby thừa nhận quá trình rút quân khỏi Afghanistan đã có một số sai lầm.
Lực lượng Taliban thời điểm đó tiến quân thần tốc về Kabul, mở rộng phạm vi kiểm soát quá nhanh, đẩy quân đội Mỹ và đồng minh vào tình cảnh gấp rút sơ tán những đơn vị cuối cùng.
"Kết thúc chiến tranh, đặc biệt khi chúng đã kéo dài tới 20 năm không phải nhiệm vụ dễ dàng", ông Kirby nói.
Tuy nhiên Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ tái khẳng, định quyết định chấm dứt tham chiến ở Afghanistan là đúng đắn.
Nhà Trắng cho rằng hồi kết cuộc chiến tại Afghanistan vốn dĩ không thể có kịch bản tốt đẹp do những sai lầm kéo dài trong cuộc chiến.
Trong đó, Mỹ thừa nhận đã đánh giá sai về mức độ kiên cường của Taliban và điểm yếu dai dẳng trong quân chính phủ Afghanistan dù được Washington hết lòng hỗ trợ.
"Sau hơn 20 năm nỗ lực, Mỹ đã đầu tư hơn 2.000 tỷ USD và xây dựng quân đội thường trực hơn 300.000 người cho Afghanistan, nhưng lực lượng Taliban vẫn nhanh chóng kiểm soát đất nước", Nhà Trắng đánh giá.
"Điều đó cho thấy không có kịch bản nào, ngoại trừ tăng cường đáng kể hiện diện của Mỹ, có thể thay đổi những gì đã xảy ra", Nhà Trắng kết luận.
Nhà Trắng chỉ trích chính quyền tiền nhiệm của cựu Tổng thống Donald Trump đã tạo bối cảnh bất lợi cho quá trình rút quân.
Cụ thể, thỏa thuận giữa chính quyền Trump và Taliban vào tháng 2/2020 đã đẩy chính quyền ông Biden vào tình thế không còn đường lui.
"Chính quyền Trump trước khi hết nhiệm kỳ đã ấn định ngày rút quân, nhưng không vạch ra bất kỳ kế hoạch thực thi nào", Nhà Trắng nhận định.
Nhà Trắng đồng thời cáo buộc chính quyền của ông Trump đã làm suy yếu nhiều cơ quan và hệ thống tổ chức có vai trò quan trọng với chiến dịch rút quân.
Tổng thống Biden đánh giá rút quân khỏi Afghanistan là kịch bản không thể tránh khỏi.
"Tổng thống Biden không chấp nhận đẩy thêm một thế hệ người Mỹ vào cuộc chiến mà đáng ra đã chấm dứt từ rất lâu", Nhà Trắng bình luận.
Cựu tổng thống Trump ngày 6/4 phản bác báo cáo của Nhà Trắng, cáo buộc chính quyền kế nhiệm đã "đầu hàng ở Afghanistan".
Ông Trump nhấn mạnh những sai lầm trong vụ rút quân năm 2021 đều thuộc trách nhiệm của Tổng thống Biden.
"Những người trong Nhà Trắng, đứng đầu là Joe Biden, đang chơi trò thông tin sai lệch mới sau khi phá hủy đất nước chúng ta một cách có hệ thống. Trò chơi đó là đổ lỗi cho Trump vì hành động đầu hàng trong bất lực của họ ở Afghanistan", ông Trump cho biết hôm 6/4
Cựu Tổng thống Trump bác bỏ, cho rằng chính quyền hiện tại của ông Biden đã "tạo ra thảm họa" khi ra lệnh rút quân khỏi Afghanistan.
"Tôi đã thấy họ từ bỏ ưu tiên cho quân đội, vứt lại 85 tỷ USD thiết bị quân sự, để mặc binh sĩ của chúng ta bị giết hại và bỏ người Mỹ lại phía sau. Ông Biden phải chịu trách nhiệm chứ không ai khác!", ông Trump nói thêm.
Nghị sĩ Cộng hòa Michael McCaul, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, cũng chỉ trích Nhà Trắng vì đổ lỗi cho chính quyền Trump về chiến dịch rút quân khỏi Afghanistan.
"Bình luận của ông John Kirby trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng là đáng xấu hổ và xúc phạm. Tổng thống Biden đã quyết định rút quân và thậm chí chọn ngày để hành động, ông ấy phải chịu trách nhiệm về những thất bại lớn trong việc lên kế hoạch và thực hiện", ông McCaul tuyên bố ngày 6/4.
Nghị sĩ McCaul, lãnh đạo ủy ban đang dẫn đầu cuộc điều tra về quyết định rút quân khỏi Afghanistan cho biết, ông muốn được xem xét báo cáo và kêu gọi chính quyền giải mật tài liệu này càng nhiều càng tốt để công chúng được biết.
"Quốc hội phải được tiếp cận với hồ sơ đầy đủ và hoàn chỉnh về các tài liệu rút quân để có câu trả lời tại sao hoạt động đó lại trở thành thảm họa như vậy", ông McCaul nhấn mạnh.
Cuộc rút quân hỗn loạn vào tháng 8/2021 của quân đội Mỹ và đồng minh vấp phải chỉ trích gay gắt từ đảng Cộng hòa và khiến cộng đồng quốc tế sửng sốt.
Chính quyền Afghanistan thân Washington sụp đổ một cách nhanh chóng đến đáng kinh ngạc.
Chính quyền Afghanistan tan rã ngay cả trước khi những người lính Mỹ cuối cùng rời Kabul.
Hơn 120.000 người được đưa ra khỏi Afghanistan trong chiến dịch sơ tán của Mỹ cùng đồng minh. (Hình ảnh người Afghanitstan ngồi chật kín trong lòng máy bay vận tải C-17 của Mỹ).
Trong khi đó còn hàng chục ngàn người khác tiếp tục tìm cách rời khỏi Afghanistan trong vô vọng.
Không những vậy, trong những ngày cuối cùng của quân Mỹ tại Aghanistan, các phần tử khủng bố còn tiến hành vu đánh bom tự sát ở vành đai sân bay Kabul khiến 13 lính Mỹ và 170 người Afghanistan thiệt mạng