Ông Trump sẽ không ký tuyên bố G7 về Iran và Israel

Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã hạ cánh xuống Alberta, Canada vào tối Chủ nhật, đã mở đầu phát biểu của mình tại hội nghị thượng đỉnh G7 bằng cách gợi ý rằng việc loại Nga ra khỏi G8 trước đây là một "sai lầm".
Trước đó có nhiều nguồn tin cho rằng Trump không có ý định ký một tuyên bố G7 liên quan đến Israel và Iran, dẫn lời các quan chức Mỹ giấu tên.
Theo họ có một tài liệu dự thảo thảo luận về việc giám sát Iran, kêu gọi cả hai bên bảo vệ dân thường và cam kết tái lập hòa bình.
Với cuộc khủng hoảng leo thang giữa Iran và Israel, Trung Đông đã trở thành ưu tiên hàng đầu của hội nghị thượng đỉnh với Sir Keir cùng những người khác kêu gọi "giảm leo thang".
Theo một quan chức Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã quyết định không ký vào tuyên bố kêu gọi giảm leo thang giữa Iran và Israel đang được chuẩn bị bởi Nhóm 7 quốc gia công nghiệp phát triển, đây là bằng chứng đầu tiên về một rạn nứt đang diễn ra giữa ông Trump và các nhà lãnh đạo đồng nghiệp của ông đang tập trung tại một hội nghị thượng đỉnh ở Alberta, Canada.

Quan chức này, người yêu cầu giấu tên để thảo luận về tuyên bố chung chưa được công bố công khai, không cho biết lý do Tổng thống phản đối việc ký kết. Một bản sao dự thảo tuyên bố, do tờ The New York Times thu được, kêu gọi cả Israel và Iran ngừng các cuộc tấn công lẫn nhau đã giết chết hàng chục người ở cả hai quốc gia trong vài ngày qua.

Một quan chức G7 cho biết dự thảo tuyên bố vẫn chưa hoàn tất và các cuộc thảo luận về tình hình ở Trung Đông giữa các nhà lãnh đạo, bao gồm ông Trump, dự kiến sẽ tiếp tục suốt cả ngày thứ Hai và một lần nữa vào thứ Ba. Quan chức này yêu cầu giấu tên để thảo luận về một vấn đề ngoại giao nhạy cảm.

Dự thảo tuyên bố bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về cuộc xung đột, vốn bắt đầu vào thứ Sáu khi Israel phát động các cuộc tấn công trên khắp Iran, bao gồm cả các cơ sở nghiên cứu hạt nhân của nước này. Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu, đã nói rằng các cuộc tấn công là cần thiết để ngăn Iran phát triển vũ khí hạt nhân.

Các cuộc tấn công của Israel đã châm ngòi cho các đợt tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái trả đũa từ Iran, một số trong đó đã tấn công các mục tiêu trên khắp Israel. Iran đã nhiều lần tuyên bố không có ý định chế tạo vũ khí hạt nhân nhưng vẫn kiên quyết yêu cầu được phép phát triển năng lượng hạt nhân cho nhu cầu của đất nước.

Dự thảo tuyên bố G7 đang được chuẩn bị cho các nhà lãnh đạo của các quốc gia thành viên của nhóm - ngoài Hoa Kỳ và Canada, họ còn là Anh, Pháp, Đức, Ý, Anh và Nhật Bản cùng với các nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu. Nó thừa nhận sự cần thiết phải ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân và công khai ủng hộ quyền tự vệ của Israel.

Nhưng nó cũng kêu gọi cả hai bên giảm leo thang để giải quyết vấn đề tham vọng hạt nhân của Iran tại bàn đàm phán, nói rằng ngoại giao là cách tốt nhất để giải quyết tranh chấp.

Phát biểu với các phóng viên tại hội nghị thượng đỉnh ở thị trấn miền núi Kananaskis ở miền tây Canada, Stefan Kornelius, người phát ngôn của chính phủ Đức, cho biết mục đích của một tuyên bố chung là để có “tác động” đến tình hình ở Trung Đông.

Ông nói rằng không rõ liệu Hoa Kỳ có thể nhượng bộ và cuối cùng ký kết hay không.

“Chúng ta sẽ biết vào cuối cùng,” ông Kornelius nói. “Việc có một tuyên bố G7 về Trung Đông hay không sẽ tùy thuộc vào phía Mỹ quyết định.”

Quan chức Nhà Trắng cho biết, mặc dù từ chối ký vào tuyên bố chung với các đồng minh, ông Trump vẫn tập trung vào việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Vào Chủ nhật, ông Trump nói với ABC News rằng ông “mở lòng” với ý tưởng Tổng thống Vladimir V. Putin của Nga làm trung gian hòa giải cuộc xung đột giữa Israel và Iran.

Iran và Hoa Kỳ đã cố gắng trong nhiều tuần để đạt được một thỏa thuận trong đó Iran sẽ tự nguyện từ bỏ nghiên cứu hạt nhân của mình. Các cuộc đàm phán đó lẽ ra phải tiếp tục vào cuối tuần nhưng đã bị hủy bỏ do các cuộc tấn công ở cả hai quốc gia.

Trước đó vào thứ Hai, ông Trump đã khiển trách Iran vì không đồng ý một thỏa thuận để hạn chế tham vọng hạt nhân của nước này. Ông nói rằng ông đã cho họ 60 ngày để đạt được một thỏa thuận có thể đã ngăn chặn cuộc tấn công của Israel.

“Họ muốn nói chuyện,” ông Trump nói về giới lãnh đạo ở Iran. “Nhưng họ nên làm điều đó trước đây. Tôi đã có 60 ngày, và họ có 60 ngày, và vào ngày thứ 61, tôi nói, chúng ta không có thỏa thuận. Họ phải đạt được một thỏa thuận, và điều đó gây đau đớn cho cả hai bên, nhưng tôi sẽ nói Iran không thắng cuộc chiến này, và họ nên nói chuyện, và họ nên nói chuyện ngay lập tức, trước khi quá muộn.”

Ngay cả khi hội nghị thượng đỉnh G7 diễn ra đằng sau cánh cửa đóng kín ở Canada, cuộc xung đột ở Trung Đông vẫn tiếp diễn không suy giảm. Israel đã mở rộng các mục tiêu của mình vào thứ Hai, tấn công và đốt cháy trụ sở đài truyền hình nhà nước trong khi các biên tập viên đang phát sóng trực tiếp. Iran đã trả đũa, gửi tên lửa và máy bay không người lái hướng tới Israel vào thứ Hai.

Nhưng ông Trump nói rằng ông tin rằng cuộc chiến sẽ sớm kết thúc.

“Tôi nghĩ Iran về cơ bản đang ở bàn đàm phán,” ông nói với các phóng viên tại hội nghị thượng đỉnh. “Họ muốn đạt được một thỏa thuận.”

Tình hình chiến tranh Ukraine là một sự phức tạp bổ sung cho những người có mặt.
Trong một cuộc họp báo với các nhà báo trước phiên thảo luận về các lệnh trừng phạt đối với Nga, người phát ngôn của thủ tướng Anh đã không thể xác nhận liệu sẽ có một lập trường chung về các lệnh trừng phạt hay không.
Trong khi chi tiết về một chế độ trừng phạt mới dự kiến sẽ được tiết lộ vào thứ Ba, ngày thứ hai và cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh, người ta tin rộng rãi rằng Tổng thống Trump sẽ không ủng hộ các thành viên khác của G7.
Ông Trump đã tìm cách chấm dứt chiến tranh ở Ukraine bằng cách cố gắng buộc một lệnh ngừng bắn nhưng đã bị Moscow phản đối.
Tuy nhiên, với việc tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng tham gia cùng các nhà lãnh đạo tại G7, những ký ức về cuộc công kích giận dữ của Tổng thống Trump vào ông tại Phòng Bầu dục vào tháng 3 vẫn bao trùm các cuộc đàm phán.
Các lệnh trừng phạt sẽ nhằm mục đích bóp nghẹt tổ hợp công nghiệp quân sự của Nga với Sir Keir nói rằng điều quan trọng là "Nga không nắm giữ tất cả các quân bài" trong cuộc xung đột.
Nhận xét này dường như phản ánh tuyên bố của Trump với Zelensky tại Phòng Bầu dục rằng "Ukraine không nắm giữ bất kỳ quân bài nào".

Trong đó, tổng thống Mỹ gợi ý rằng Trung Quốc nên được phép tham gia câu lạc bộ hàng đầu G7 và tuyên bố rằng việc loại Nga ra là một sai lầm.

Theo Tổng hợp

Huy Hoàng