Ông Trump siết hạn chót 1/8, đe áp thuế tới 50% với loạt đối tác thương mại lớn

Một quan chức Nhà Trắng xác nhận, Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ ký thêm các sắc lệnh hành pháp mới vào ngày 31/7, áp mức thuế cao hơn đối với những quốc gia không kịp đạt thỏa thuận thương mại trước hạn chót do chính ông đặt ra chỉ một ngày sau đó (1/8). Danh sách này có thể bao gồm cả một số đối tác thương mại lớn như Canada, Mexico và Đài Loan, buộc họ phải chạy đua với thời gian để đạt được thỏa thuận hoặc kéo dài đàm phán vào phút chót.

“Các nhà đàm phán Mỹ đang bóp nghẹt Đài Loan. Washington muốn giành mọi lợi thế về quyền tiếp cận thị trường Đài Loan”, một nguồn tin giấu tên am hiểu về tiến trình thương lượng Mỹ - Đài Loan cho biết.

Ông Trump. Ảnh: Reuters

Không giống như các đợt gia hạn trước đây, Nhà Trắng khẳng định Tổng thống Trump lần này sẽ giữ đúng hạn chót và sẽ không lùi thêm một ngày nào nữa. Động thái này được cho là trái ngược với hai lần ông Trump từng nới thời hạn kể từ khi áp dụng mức thuế “có đi có lại” lên hàng chục đối tác thương mại hôm 2/4.

“Hạn chót 1/8 là hạn chót 1/8. Nó vẫn giữ nguyên và sẽ không được gia hạn. Một ngày trọng đại cho nước Mỹ!!!”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social tối 30/7.

Cũng trong tối hôm đó, Tổng thống Mỹ bất ngờ đưa ra một loạt quyết định cứng rắn: tăng thuế đối với Brazil lên 50%, áp thuế mới đối với các sản phẩm đồng bán thành phẩm, đồng thời chấm dứt chính sách miễn thuế cho các kiện hàng giá trị thấp từ nước ngoài. Ông Trump còn công bố một thỏa thuận sơ bộ với Hàn Quốc; theo đó Washington sẽ áp thuế 15% lên sản phẩm Hàn Quốc để đổi lấy cam kết Seoul đầu tư hơn 350 tỷ USD vào Mỹ, mua trên 100 tỷ USD năng lượng Mỹ và hạ thấp hàng rào thuế quan.

Ông Trump cũng tuyên bố đạt được một thỏa thuận khác với Pakistan. Hai nước dự kiến sẽ “cùng phát triển các kho dự trữ dầu mỏ khổng lồ”, dù ông chủ Nhà Trắng không đề cập gì đến việc giảm thuế.

Đòn bẩy thuế quan của ông Trump

Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ nâng mức thuế để buộc để buộc các đối tác phải nhượng bộ, qua đó đạt được một loạt thỏa thuận thương mại và đầu tư sơ bộ với Nhật Bản, Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh, Hàn Quốc và một số nền kinh tế Đông Nam Á. Các thỏa thuận này thiết lập mức thuế suất trong khoảng 15–20%, thấp hơn đáng kể so với mức thuế ban đầu mà Washington từng đe dọa áp đặt. Trong khi đó, Washington vẫn giữ thái độ hòa hoãn với Trung Quốc, nhưng ông Trump chưa quyết định có gia hạn thời hạn chót ngày 12/8 trước khi thuế quan với Bắc Kinh có thể quay lại mức 80%.

Theo Nhà Trắng, ông Trump dự kiến sẽ ký các sắc lệnh hành pháp mới trước nửa đêm 31/7, vừa để áp đặt những mức thuế đã thỏa thuận, vừa để tránh việc thuế quan tự động quay lại mức ban đầu được công bố từ tháng 4/2025.

Hiện tại, sáu quốc gia chưa đạt được thỏa thuận với Washington đều bi quan về triển vọng từ nay đến hạn chót, bất chấp những nhượng bộ họ đã đưa ra. Các quan chức và đại diện thương mại của họ cho rằng mức thuế cao hơn sẽ gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ.

“Họ chẳng thể làm gì nhiều. Nếu bạn chưa đạt được thỏa thuận, bạn buộc phải chấp nhận điều kiện chính quyền đưa ra và tìm cách giảm thiểu tác động sau đó”, ông Mark Linscott, cựu chuyên gia đàm phán thương mại Mỹ – nhận định.

Ông Trump vốn đã áp dụng tạm thời mức thuế quan “có đi có lại” từ 10–50% với gần 60 đối tác thương mại hồi tháng 4/2025, sau đó đình chỉ trong 90 ngày. Ông đã hai lần gia hạn, từ ngày 8/7 sang 1/8, đồng thời gửi thư cảnh báo tới hơn 20 đối tác rằng mức thuế có thể được áp dụng trở lại, thậm chí cao hơn. Trong số 32 quốc gia ban đầu bị áp thuế, nhiều nước không nhận được thư cảnh báo mới.

Sáng 31/7, ông Trump bất ngờ tuyên bố áp thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ, dù New Delhi ban đầu không nằm trong danh sách nhận thư. Ngay sau đó, ông Trump lại để ngỏ khả năng đạt một thỏa thuận với Ấn Độ trước hạn chót 1/8.

Những nỗ lực cuối cùng

Hiện 22 quốc gia nhận được thư cảnh báo vẫn chưa đạt được thỏa thuận. Danh sách này bao gồm những đối tác lớn như Đài Loan – nơi các cuộc đàm phán đã rơi vào bế tắc, cùng nhiều nền kinh tế nhỏ đối mặt nguy cơ chịu thuế lên tới mức 50%, như Lesotho và Madagascar.

Thậm chí hai quốc gia láng giềng Bắc Mỹ, Canada và Mexico, vốn là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, cũng đang rơi vào thế khó. Thủ tướng Canada Mark Carney đã cử các quan chức cấp cao sang Washington để đàm phán với Mỹ trong tuần này, trong khi Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum vẫn hy vọng đạt được thỏa thuận trước 1/8. Tuy nhiên, ông Pedro Casas Alatriste – Phó Chủ tịch điều hành Phòng Thương mại Mỹ tại Mexico, lại cho rằng những nỗ lực này là “kỳ vọng cực kỳ viển vông”, dù ông thừa nhận vẫn còn một chút hy vọng vào “phép màu ở phút chót”.

Các nhà đàm phán thương mại của Đài Loan đã nỗ lực suốt nhiều tháng nhằm ngăn chặn mức thuế quan 32% mà Washington đe dọa áp đặt. Chiến lược của họ là tiếp cận hai chiều: vừa thúc đẩy đàm phán thương mại, vừa cam kết tăng cường nhập khẩu các sản phẩm Mỹ, từ nông sản, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đến vũ khí, với mục tiêu thu hẹp thâm hụt thương mại 73 tỷ USD với Mỹ. Tuy nhiên, vòng đàm phán diễn ra trong tuần này tại Washington vẫn chưa đạt được bất kỳ đột phá nào.

Thế bế tắc này đẩy Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức vào thế “lưỡng nan chính trị”. Đài Loan sẽ phải chấp nhận các điều khoản thương mại ngặt nghèo và đối mặt với phản ứng dữ dội từ người dân trong nước, hoặc từ chối nhượng bộ và có nguy cơ khiến quan hệ Mỹ-Đài trở nên căng thẳng.

“Tôi nghĩ mọi nhà lãnh đạo đều rơi vào tình thế khó xử khi phải trực tiếp đối diện với Tổng thống Trump. Họ hiểu rằng ông ấy sẽ đẩy yêu cầu lên cao hơn nhiều so với những gì bàn thảo ở cấp kỹ thuật. Và nếu đạt được thỏa thuận, ông Trump chắc chắn sẽ tuyên bố những thắng lợi áp đảo cho phía Mỹ”, ông Mark Linscott – cựu chuyên gia đàm phán thương mại Mỹ đánh giá.

Chính quyền Tổng thống Trump lập luận rằng việc áp thuế quan lên tới 50% với một số quốc gia là cần thiết vì Mỹ nhập khẩu từ họ nhiều hơn xuất khẩu. Lập luận này đặc biệt gây khó cho những quốc gia nhỏ bé như Lesotho và Madagascar ở miền Nam châu Phi, vốn phụ thuộc vào xuất khẩu hàng dệt may sang Mỹ theo Đạo luật Tăng trưởng và Cơ hội cho Châu Phi (AGOA), nhưng lại hầu như không nhập khẩu hàng hóa Mỹ.

Vấn đề còn nghiêm trọng với các đối tác lớn hơn như Thụy Sỹ, nơi chính phủ không đánh thuế hàng công nghiệp Mỹ nhưng lại có thâm hụt thương mại lớn do khối lượng khổng lồ dược phẩm, máy móc cao cấp và hàng hóa Thụy Sỹ bán sang Mỹ. Ông Rahul Sahgal – Tổng giám đốc Phòng Thương mại Mỹ – Thụy Sỹ, cho biết các doanh nghiệp tiêu dùng của Thụy Sỹ, như thương hiệu giày thể thao On, có thể phải chịu mức thuế 10%, nhưng sẽ khó tránh thiệt hại nặng nề nếu thuế quan tăng lên 31%.

“Ngay cả khi chúng ta ăn một miếng bít tết mỗi ngày và ba lần một tuần uống một chai rượu bourbon, rồi mua một chiếc Harley Davidson, cán cân thương mại cũng khó có thể đảo chiều”, ông Sahgal nói.

Ông cũng nhấn mạnh rằng với dân số chỉ 8,8 triệu người, tương đương thành phố New York (Mỹ), Thụy Sỹ gần như không thể tiêu thụ đủ hàng nhập khẩu Mỹ để cân bằng thương mại song phương.

Các quan chức Nhà Trắng thừa nhận, trọng tâm hiện nay là đàm phán với một số ít đối tác lớn, trong khi áp thuế quan mới lên phần còn lại của thế giới.

“Chúng tôi đang làm việc với nhiều quốc gia khác nhau, còn với những nước còn lại, chúng tôi chỉ đơn giản là gửi hóa đơn”, ông Trump nói với phóng viên tại Nhà Trắng hôm 30/7.

Dẫu vậy, những cuộc đàm phán với các nền kinh tế quan trọng nhất vẫn chưa có đột phá.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo Politico, CNN