Ông Trump xoa dịu cơn giận của người Mỹ

Ngày 14/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp giảm thuế nhập khẩu đối với thịt bò, cà chua, cà phê, chuối và một số mặt hàng nông sản khác. Đặc biệt, quyết định miễn trừ được lại áp dụng cho toàn bộ nhóm thuế “có đi có lại” chứ không chỉ với các quốc gia đã ký thỏa thuận.

Danh mục miễn trừ cũng rộng hơn dự kiến, thậm chí bao gồm cả hàng hóa Mỹ có sản xuất trong nước như bánh mì, thịt bò và nước cam.

Các miễn trừ mới này nằm trong hiện tượng mà giới giao dịch hàng hóa gọi vui là TACO - “Trump Always Chickens Out” (Ông Trump luôn rút lui vào phút chót), dùng để chỉ những lần tổng thống đảo ngược chính sách sau khi phát sinh hậu quả ngoài ý muốn.

Dù ông Trump vận động tranh cử với lời hứa giảm giá thực phẩm, lạm phát kéo dài đã ăn mòn tín nhiệm của ông. Chính vì vậy, lần “TACO” mới nhất xuất hiện ngay sau khi cử tri, lo ngại về chi phí sinh hoạt, đã giáng một đòn mạnh vào đảng Cộng hòa trong các cuộc bầu cử địa phương vừa qua.

Thuế quan từng đẩy giá hàng hóa Mỹ tăng vọt

Một số chuyên gia cho rằng bước đi mới nhất này của ông Trump là sự thừa nhận ngầm rằng chính sách thuế quan đã góp phần đẩy giá hàng hóa tăng - điều mà đa số các nhà kinh tế đã cảnh báo nhưng chính quyền thường bác bỏ, New York Times cho biết.

“Cuối cùng Tổng thống Trump cũng thừa nhận điều mà chúng ta luôn biết: thuế quan của ông ấy đang làm giá cả ở Mỹ tăng lên”, hạ nghị sĩ Dân chủ Don Beyer, bang Virginia, nói.

Thuế quan cùng nhiều yếu tố khác đã góp phần khiến giá thực phẩm tăng nhẹ trong những tháng gần đây. Một số mặt hàng nằm trong danh mục miễn thuế ngày 14/11 như thịt bò và cà phê tăng mạnh với gần 19% trong năm nay. Một phần do thời tiết bất lợi, nhưng mức thuế 50% đối với hàng nhập từ Brazil và 20% với hàng từ Việt Nam cũng góp phần đáng kể.

Giá thịt bò và cà phê tại Mỹ tăng phi mã sau lệnh áp thuế đối ứng của ông Trump. Biểu đồ: CNN.

Chính quyền Trump khẳng định thuế quan sẽ thúc đẩy đầu tư và sản xuất trong nước, tạo việc làm. Nhưng nhiều nhà kinh tế nói thuế quan thực tế đã làm tăng chi phí cho doanh nghiệp Mỹ, dẫn tới giá cao hơn và tăng trưởng chậm lại.

Dù tác động của thuế quan đến giá hàng hóa năm nay chưa quá mạnh, một phần vì doanh nghiệp do dự trong việc đẩy chi phí sang người tiêu dùng, nhưng những tháng gần đây mức độ tác động đã rõ rệt hơn. Lạm phát hàng hóa tăng trở lại, với các mặt hàng chịu thuế tăng giá nhanh hơn đáng kể so với nhóm không chịu thuế.

Karim Azzaoui, đại diện nhà nhập khẩu Balsu USA và Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm, cho biết giá nhiều mặt hàng tăng mạnh đến mức vượt ngoài khả năng chi trả của người thu nhập thấp. Như dầu ô-liu, vốn rất được ưa chuộng ở Mỹ vì lợi ích sức khỏe.

“Giờ khi giá toàn cầu giảm, chúng tôi nhận thấy chính thuế quan đang giữ giá trong nước ở mức cao một cách giả tạo”, ông nói. “Giá bán lẻ không giảm vì người tiêu dùng Mỹ muốn dùng dầu ô-liu để cải thiện chế độ ăn vẫn bị đẩy ra khỏi thị trường”.

Giảm thuế không đồng nghĩa với giảm giá

Người tiêu dùng Mỹ có thể sớm thấy một số mặt hàng giảm giá sau khi ông Trump miễn thuế cho một số sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu hôm 14/11. Nhưng bất kỳ đợt giảm giá nào cũng khó đủ lớn để khiến cuộc sống trở nên “dễ chi” hơn trong tương lai gần.

Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho rằng các miễn trừ mới sẽ không làm cải thiện đáng kể khả năng chi trả của người dân.

“Điều đó phụ thuộc vào việc các nhà nhập khẩu làm gì với mức thuế. Khi nhìn vào xu hướng giá chung, nguyên nhân không đến từ thuế quan mà từ các yếu tố khác và quy luật cung - cầu”, ông nói trong cuộc phỏng vấn với CNBC hôm 14/11.

Tuy vậy, trong những trường hợp thuế quan thực sự được chuyển sang giá bán lẻ, người tiêu dùng có thể thấy giá giảm, Greer nói thêm.

Nhiều chuyên gia tin rằng quyết định giảm thuế của ông Trump chưa chắc kéo giá hàng hóa xuống. Ảnh: New York Times.

Một ví dụ tiềm năng: chuối. Người Mỹ hiện trả nhiều hơn khoảng 8% so với thời điểm bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.

Mỹ chủ yếu nhập chuối từ Nam Mỹ. Với việc mặt hàng này được miễn mức thuế quan khởi điểm 10%, giá chuối có thể quay lại mức của đầu năm nay, theo Sarah House, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Wells Fargo.

Tuy nhiên, bà cho rằng phần lớn người tiêu dùng sẽ khó nhận ra sự thay đổi này trừ khi họ mua chuối thường xuyên.

“Chưa rõ việc giảm thuế có khiến giá bán lẻ giảm hay không bởi điều đó phụ thuộc vào việc các nhà bán lẻ nghĩ họ có thể duy trì mức giá nào. Giá nhập khẩu chuối thực tế đã giảm kể từ khi áp thuế, nhưng giá bán lẻ cho người tiêu dùng Mỹ lại tăng”, Paul Donovan, kinh tế trưởng của UBS Wealth Management, nhận định tuần trước.

Mục tiêu "xoa dịu" người Mỹ của ông Trump

Nhà Trắng gần đây tích cực tuyên truyền rằng vấn đề chi phí sinh hoạt là “di chứng” từ thời Tổng thống Joe Biden.

“Việc chấm dứt triệt để cuộc khủng hoảng lạm phát do ông Joe Biden gây ra là ưu tiên của Tổng thống Trump ngay từ ngày đầu nhậm chức, khi ông ký hàng loạt sắc lệnh nhằm cắt giảm quy định tốn kém và giải phóng năng lượng Mỹ”, phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nói với CNN.

Tuy nhiên, đa số các nhà kinh tế đồng thuận rằng thuế quan của ông Trump không làm tình hình khá hơn.

Sarah House cho biết dù giá cả luôn dao động, đặc biệt là thực phẩm, chúng về dài hạn có xu hướng tăng.

“Vì thế việc giảm một số thuế quan sẽ không đủ để xóa nỗi lo lắng của người tiêu dùng về mức giá đang ở mức cao”, bà nói.

Ngược lại, một số nhà phân tích cho rằng việc nới thuế cho cả nước có nhượng bộ trong đàm phán và nước không có thể khiến một số đối tác thương mại bất mãn. Trong khi đó, việc giảm thuế cũng có thể làm phật lòng các nhà sản xuất nội địa - những người ủng hộ quan trọng của ông Trump - như giới chăn nuôi bò thịt, nông dân trồng cà chua và cam ở Florida.

Trong những tuần gần đây, ông Trump còn va chạm với giới chăn nuôi khi đề xuất tăng nhập khẩu để đưa giá thịt bò xuống. Nhiều trang trại nói kế hoạch này đi ngược khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết”.

Hiệp hội Đậu nành Mỹ đã cảm ơn Tổng thống vì miễn thuế cho phân bón dùng trong sản xuất đậu nành, trong khi nhiều ngành khác phản đối vì không được đưa vào danh sách miễn trừ.

Hiệp hội các nhà sản xuất Mỹ (NAM) trong một tuyên bố hôm 14/11 cho rằng các nguyên liệu và máy móc phục vụ sản xuất trong nước không nên chịu thuế quan.

Sau thông báo của chính quyền, Chris Swonger, Giám đốc Hội Rượu mạnh Distilled Spirits Council, nói việc không miễn thuế cho rượu châu Âu và Anh là “cú đánh mới” vào ngành dịch vụ Mỹ.

Những mặt hàng như Scotch, cognac và whiskey Ireland “là sản phẩm nông nghiệp giá trị gia tăng, Mỹ không thể sản xuất được”, ông nói.

Phương Linh