Paris và những điều đặc biệt từ Thế vận hội 2024

Sân khấu sự kiện bế mạc Olympic 2024 được bố trí cách điệu nhìn rất tương lai.

Tôn vinh sự khác biệt và tiết kiệm

Bất luận có những ồn ào về một số tiết mục khai mạc, vài sơ suất kỹ thuật... Olympic 2024 với mục tiêu tôn vinh sự đa dạng đã đường hoàng đi tới buổi bế mạc mà báo Le Monde gọi là "Lời chào đẹp" của ban tổ chức với 9.000 vận động viên, 270 nghệ sĩ, 70.000 khán giả, hàng triệu khán giả truyền hình. Là "Buổi lễ kỷ niệm sự đoàn kết nhân loại và sức mạnh thể thao".

Với tư cách biên kịch, đạo diễn, nhà sản xuất, người viết bài thoạt đầu hơi ngạc nhiên trước kinh phí quá khiêm tốn (hơn 9 tỉ euro), rồi vỡ ra kịch bản quá sáng tạo: Ngoài việc xây Làng thế vận hội và trung tâm thể thao dưới nước đề phòng nước sông Seine ô nhiễm, đạo diễn Thomas Joly và Ban tổ chức Olympic (JO) đã tận dụng các di sản cho sàn đấu, để không phải tiêu nhiều tiền xây dựng, hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường.

Không khí Olympic đồi Montmartre.

Thi đấu bóng chuyền bãi biển cạnh Tháp Eiffel.

Làm sao không rung động khi quảngtrường Concorde hoành tráng được dành cho 4 môn Skate board, Basket 3x3, xe đạp BMX free style, Breaking. Bãi trước quảng trường Trocadéro và cầu Íena thi Triathlon, điểm đến của xe đạp đường trường, Marathon, đi bộ 20 km, bơi lội 10km.

Bãi trước bảo tàng lịch sử quân sự thi bắn cung. Công viên Champ de Mars - Tháp Eiffel thi bóng chuyền trên bãi cát,. Cung Grand Palais lộng lẫy thi đấu kiếm, Taekwondo, Judo. Đồi Montmartre cho xe đạp đường trường. Quảng trường Tòa thị chính làm khởi điểm Marathon. Lâu đài Versailles thi cưỡi ngựa, chạy băng đồng, Pentathlon - năm môn phối hợp…

Một trong những thành công sáng tạo của JO 2024 là phiên bản ngọn lửa Olympic trong Vườn Tuileries. Vòng lửa tráng lệ không thực sự là lửa - chiếu sáng bằng tia LED do công ty năng lượng EDF sáng chế, sử dụng 100% năng lượng tái tạo - mỗi hoàng hôn lại bay lên lãng mạn như một “hoàng hôn ngược”, đã thu hút hàng nghìn người đến chiêm ngưỡng. Không biết vạc lửa, vì lý do kỹ thuật, có được giữ thành biểu tượng Paris như dư luận mong muốn không, nhưng vào dịp khai trương Paralympic quả cầu tuyệt mỹ kia sẽ đốt lên lần nữa…

Olympic Grand Palais.

Olympic Versaille.

Môi trường, cuộc sống thứ hai

Để tiết kiệm và hướng tới phát triển bền vững, một mặt JO 2024 cải dụng các cơ sở có sẵn, mặt khác buộc các nhà cung ứng phải nghĩ về "cuộc sống thứ hai" cho các trang thiết bị cung cấp, từ quả bóng tennis cho đến cát tạo biển…

Giám đốc phát triển bền vững của JO Georgina Grenon cho biết các công ty tham thầu phải đề xuất "cuộc sống sau Thế vận hội" cho các sản phẩm. Theo đó, nhiều cơ sở vật chất và trang thiết bị sau khi sử dụng cho Olympic sẽ được tái triển khai cho Paralympic Paris 2024, sau đó chuyển đến những cơ sở mới, như cát siêu mịn sử dụng cho sân bóng chuyền bãi biển trước tháp Eiffel được chuyển tới một câu lạc bộ ở Paris. Khoảng 600.000 đồ nội thất văn phòng thuê của công ty Lyreco sẽ được công ty này thu lại, làm mặt hàng "khởi nghiệp" cho một công ty kinh doanh nội thất đã qua sử dụng.

Ngoài ra, hơn 14.000 nệm nhựa trong Làng Olympic sẽ được trao cho quân đội Pháp. Hai hồ bơi, tường leo núi và công viên trượt ván cũng sẽ được đưa tới vùng ngoại ô Seine-Saint-Denis nghèo khó. Phần khác trong kế hoạch tái sử dụng là biến thành đồ lưu niệm, bao gồm cả những lá cờ sử dụng trong các lễ trao huy chương, những bó đuốc trong các cuộc rước đuốc…

Nhân dân và Phụ nữ

Pháp không phải nước sính khẩu hiệu/ duy ý chí nhưng không che giấu mục tiêu biến Olympic Paris thành "Thế vận hội của nhân dân". Và thực tế ý nghĩa nhân dân đã biểu lộ qua ít nhất bốn sự kiện.

Đuốc Olympic được rước qua nhiều địa phương nhất có thể, kể cả những làng quê hẻo lánh hay tỉnh hải ngoại.

Với tinh thần chia sẻ niềm vui, ban tổ chức JO 2024 đưa rất nhiều hoạt động về tỉnh Seine-Saint-Denis giáp ranh Paris thuộc ngoại ô Bắc, tỉnh nghèo nhất nước Pháp với tỷ lệ người nhập cư cao nhất, thất nghiệp cao nhất, thu nhập bình quân thấp nhất; để Seine-Saint-Denis có thể hưởng 80% tổng đầu tư công dành cho Thế vận hội 2024, gồm: Làng Olympic, trung tâm nước Plaine Saulnier, trung tâm leo núi Le Bourget. Chưa hết, ban tổ chức đã trao dàn nhạc giao hưởng Divertimento của Seine-Saint-Denis do nữ nhạc trưởng Zahia Ziouani đảm nhân phần âm nhạc đêm bế mạc.

Lần đầu tiên có Marathon pour tous- môn chạy mở cho công chúng gồm cự ly 42 km và cự ly 10km. Thời điểm thi đấu là đêm 10.9 đến rạng sáng 11.9, giữa cuộc thi marathon nam sáng thứ bảy và cuộc thi marathon nữ sáng chủ nhật. Ngoài dự kiến của ban tổ chức, hơn 40 ngàn người thuộc 127 nước đăng ký tham gia, người trẻ nhất 16 tuổi, lớn nhất… 98 tuổi. Cuộc thi Marathon nữ kết thúc trưa chủ nhật, có nghĩa ban tổ chức có đủ giờ trao giải, nhưng JO cố tình trao giải trong đêm bế mạc. Không kể tỉ lệ vận động viên nam-nữ ngang nhau, nhìn nữ nhạc trưởng Zahia Ziouani chỉ huy dàn nhạc, nhìn ba phụ nữ da màu lên nhận huy chương giữa không gian hào hùng tráng lệ, ta nhận ra rất rõ tinh thần “nữ trọng” của JO 2024.

Bất chấp ý kiến phản đối Break dance không phải thể thao, lần đầu tiên nghệ thuật Break dance phổ biến trong giới trẻ có môn thi ở Olympic Paris thu hút đông khán giả bất ngờ.

Fan zone miễn phí với các màn hình cực đại: Ngoài 22 fan zone ở các quận có 3 fan zone lớn tại Parc Georges Valbon ở Seine-Siant-Denis, công viên Trocadéro và Parc de la Villette. Theo đó Club France là nơi "đông – điên" nhất bởi các vận động viên có huân chương sẽ chạy đến chia vui với công chúng… Ngồi trước tivi thôi mà người viết đôi lần cay mắt trước những cái ôm, những tiếng hò reo… Thành công lớn của Olympic là quyến dụ mọi người tham gia như một thành viên sự kiện, chứ không chỉ thưởng ngoạn/ thán phục. Để bình đẳng, JO 2024 cho biết Paralympic sẽ được tiến hành đủ lễ trình đúng như Olympic.

Không khí sôi động của Olympic Fanzone Paris.

Fan Zone Club France.

Fan Zone Trocadero.

Giống như tổng thống Obama từng nói Thế vận hội dẫu không thể thay đổi thế giới vẫn có thể góp phần làm thế giới tiến hóa, Chủ tịch ủy ban quốc tế Olympic Thomas Bach kết thúc bài phát biểu bế mạc ngày 11.8 bằng câu nói: “Thế vận hội không tạo nên hòa bình, nhưng tạo nên văn hóa hòa bình”. CIO luôn cố gắng giữ Olympic phi chính trị, nhưng khi bạn lấy tính nhân văn làm gốc thì không thể tránh các va đối phi nhân tính, Paris 2024 có những tình tiết gây xúc động hay kích động, nhưng điều còn lại sau cuối của Olympic vẫn là niềm vui, tính huynh đệ - như tuyên ngôn của Cộng Hòa Pháp. Chứng jostalgie vì vậy còn vấn vương lâu…

Chào công chúng...

Vĩ thanh: Nhiều người Việt xem bế mạc Olympic hẳn rất khó nhận ra cờ Việt Nam do không có nhóm (vận động viên) nhận dạng, và khi nhận ra thì hơi hụt hẫng khi người cầm cờ là một tình nguyện viên của Ban tổ chức. Nam tước Coubertin - cha đẻ Thế vận hội nói điều quan trọng Olympic không phải là chiến thắng mà tham gia, nên nhiều người, trong đó có người viết tự hỏi liệu chúng ta có thấm nhuần tinh thần tham gia đó khi tập trung bàn trách sự “trắng tay”, mổ xẻ sự thất bại mà không ở lại chung vui như hàng trăm nước không huy chương khác, ít nhất để giơ cao ngọn quốc kỳ…

Bài: Việt Linh - Ảnh: SIPA, Reuters