PGS.TS Trần Đình Thiên: Định vị tầm nhìn và định hướng phát triển bền vững của Lào Cai

PGS.TS Trần Đình Thiên:

Phải nói rằng, tác giả đã rất kỳ công và thực sự tâm huyết với loạt bài về sự phát triển của tỉnh Lào Cai trong thời khắc lịch sử của đất nước. Tôi có ấn tượng với các bài viết này từ nội dung chuyên sâu, toàn diện và thể hiện tính thực tiễn rất cao bên cạnh hình thức trình bày bắt mắt.

Trong bài khởi đầu, tác giả nhấn mạnh rằng tư duy công nghiệp hiện tại—chạy theo số lượng, ưu tiên khai thác thô sơ—không còn phù hợp. Ba trụ cột được vạch ra gồm công nghiệp xanh, chế biến sâu và công nghệ cao. Đây là lập luận mang tính định hướng đúng đắn, giúp xác lập ưu tiên chuyển đổi mô hình sản xuất.

Bài viết đã tổng quan được khái niệm lớn, nhưng cần cụ thể hóa lộ trình, với chỉ số đánh giá hay những mô hình thí điểm. Tôi đặt ra câu hỏi: Bước chuyển đổi đầu tiên nên ưu tiên ngành nào, cần huy động bao nhiêu vốn, và thời gian hoàn thành giai đoạn một ra sao?

Quan sát vào Khu công nghiệp Tằng Loỏng tại Bài 2, tác giả đã khắc họa rõ bức tranh ô nhiễm sau thời kỳ “công nghiệp nặng” với gần 30 dự án quy mô lớn. Gợi ý chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, thu hút ngành pin lithium, vật liệu nano hay linh kiện điện tử là hướng đi thỏa mãn yêu cầu thấp phát thải và gia tăng giá trị. Số liệu về diện tích 1.100 ha, vốn đầu tư 20.000 tỷ đồng giúp luận điểm thêm thuyết phục.

Dẫu vậy, bài viết bỏ ngỏ khâu kết nối hạ tầng logistics—vốn sống còn với nhà đầu tư nước ngoài. Việc liên kết mạng lưới đường bộ, đường sắt với các cửa khẩu quốc tế lẽ ra cần được bóc tách cụ thể hơn, nhất là khi nhắc đến vai trò “đầu mối ASEAN”.

Chuyển sang vấn đề thương hiệu ở Bài 3, “Lào Cai – Thành phố ASEAN bản sắc Việt” đã được khắc họa sinh động qua logo mới, hòa quyện Fansipan hùng vĩ, sông Hồng mềm mại và hoa văn dân tộc đậm nét bản địa. Chiến lược này thể hiện tham vọng vừa thu hút du lịch, vừa gây ấn tượng với nhà đầu tư.

Điểm cộng lớn là tôn vinh văn hóa và môi trường; song bài viết nếu đề cập đủ đến kế hoạch tiếp thị đa kênh, từ nền tảng số, mạng xã hội đến hợp tác với hãng truyền thông quốc tế thì toàn diện hơn. Trong thời đại 4.0, xây dựng thương hiệu rất cần bước số hóa nội dung để mở rộng tầm ảnh hưởng.

Tiếp nối, bài phân tích thị trường tín chỉ carbon thực sự tạo chiều sâu cho bộ chiến lược. Lào Cai mới sở hữu hơn 540.000 ha rừng, là lợi thế lớn để tham gia MRV, REDD+ hay AR‑CDM, hướng tới mục tiêu một triệu tín chỉ mỗi năm vào 2030 và thành lập Trung tâm Tín chỉ Carbon Tây Bắc.

Đây là góc nhìn đón đầu xu hướng bền vững toàn cầu. Cần bổ sung thêm kế hoạch phân bổ lợi ích giữa chính quyền, chủ rừng và doanh nghiệp, cũng như vai trò của khối tư nhân trong điều phối, phải được bàn kỹ. Cơ chế minh bạch và bảo đảm lợi ích công bằng là yếu tố quyết định sự bền vững của thị trường carbon.

Nhân tố con người được khắc họa trong đề án 2025–2045 với mục tiêu đào tạo hàng chục nghìn lao động kỹ thuật cao và trung cấp, đạt tỷ lệ đào tạo trên 85%. Ý tưởng kết nối ba trung tâm đào tạo tại Lào Cai – Văn Bàn – Trấn Yên, cùng mảng kỹ năng số, ngoại ngữ và khởi nghiệp, là bước chuẩn bị thực tiễn cho công nghiệp hiện đại.

Bài viết đã vẽ được tầm vóc quy mô cho hệ thống đào tạo, cần thêm thông tin về kinh phí huy động, vai trò hợp tác với doanh nghiệp hay các trường đại học trong nước và quốc tế.

Để không lặp lại thực trạng “học xong lại thiếu việc”, kết nối giữa đào tạo và nhu cầu thị trường phải được mô tả chi tiết.

Về cơ chế tài chính công, đề xuất giữ lại 100% phần vượt thu ngân sách từ xuất nhập khẩu trong 10 năm đầu, theo mô hình Quảng Ninh, Bình Dương, là điểm cộng đáng chú ý. Nguồn lực này sẽ phục vụ tái đầu tư hạ tầng cảng, bến bãi và logistics.

Bài viết đã khái quát các lợi ích, trên cơ sở đó, nếu triển khai, các cơ quan chức năng Lào Cai cần phân tích khung pháp lý, quy trình phân bổ và giám sát tránh lãng phí. Nếu không có ràng buộc chặt chẽ, quỹ “giữ lại” dễ dẫn đến lạm chi hoặc bất bình đẳng giữa địa phương và trung ương.

Cuối cùng, bài viết về kinh tế tư nhân nêu rõ vai trò “cụm doanh nghiệp hạt nhân” trong chế biến nông – lâm sản, công nghiệp nhẹ xanh, logistics và du lịch. Cơ chế một cửa điện tử, Quỹ Khởi nghiệp và ưu đãi thuế – đất đai là nền tảng hỗ trợ. Nhận định tích cực là khối tư nhân tạo động lực đổi mới sáng tạo, tuy nhiên, khi triển khai thí điểm các mô hình, cần xây dựng thêm cơ sở thực tiễn để đo đếm kết quả tác động kinh tế – xã hội, cũng như quy trình đánh giá hiệu quả hỗ trợ.

Khi xem xét tổng thể, bộ 7 bài viết của doanh nhân Phạm Hồng Điệp đã vạch ra lộ trình chiến lược rất toàn diện cho Lào Cai mới: tái định nghĩa tư duy công nghiệp, làm mới thương hiệu, đón đầu thị trường carbon, chuẩn bị nguồn nhân lực, tái cấu trúc tài chính công và kích hoạt kinh tế tư nhân. Những luận điểm đều bám sát tiềm năng, thách thức và cơ hội đặc thù của vùng Tây Bắc.

Song để tăng tính khả thi và thuyết phục, nếu được chính quyền Lào Cai xem xét, đánh giá và triển khai thì mỗi “chủ đề” cần được bổ khuyết lộ trình cụ thể, số liệu minh chứng từ thực tiễn cũng như khung pháp lý, mô hình hợp tác với doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Qua phân tích sâu chuyên đề, rõ ràng đã xây dựng được khung chiến lược khá toàn diện cho sự phát triển của tỉnh Lào Cai, nhưng nếu không bổ sung lộ trình triển khai cụ thể, cơ chế giám sát và định lượng KPI, những khái niệm này sẽ lãng phí, dễ trở thành “bài học” trên giấy.

Thành công thật sự sẽ được đo bằng kết quả trên thực địa: số liệu về thu hút FDI xanh, khối lượng tín chỉ carbon trao đổi, tốc độ xây dựng hạ tầng logistics, hiệu quả đào tạo nghề và sự phát triển bền vững của kinh tế tư nhân. Khi các chiến lược được triển khai đồng bộ, những luận điểm của doanh nhân Phạm Hồng Điệp sẽ không chỉ là những khuyến nghị lý thuyết, mà trở thành kim chỉ nam thúc đẩy “Lào Cai mới” vươn mình mạnh mẽ, không chỉ vững chân ở vị trí “cửa ngõ ASEAN”, mà còn là hình mẫu phát triển cân bằng giữa kinh tế – môi trường – xã hội.

Trân trọng cảm ơn PGS.TS Trần Đình Thiên !

Nhà báo Thiệu Anh - Duy Khánh
(Thực hiện)