Phá rào cản, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hóa giải 'cơn khát' nhà ở

Mặt bằng giá nhà chung cư hiện quá cao, để mua một căn chung cư là một ước mơ xa vời vợi, nhiều người phấn đấu cả đời cũng không mua nổi, nhất là với người có thu nhập thấp, thu nhập trung bình. Chính vì vậy, nhu cầu về nhà ở giá rẻ, NOXH trở nên bức thiết hơn bao giờ hết, nhất là tại các đô thị lớn và khu công nghiệp.

Hiện, cả nước có khoảng 10 triệu công nhân đang làm việc tại các khu công nghiệp và hàng triệu người lao động thu nhập thấp tại các thành phố lớn, nhu cầu về NOXH ước tính có thể lên tới hàng triệu căn trong vòng 5-10 năm tới. Điều này cho thấy sự mất cân đối nghiêm trọng giữa cung và cầu.

Tuy nhiên, từ cuối năm vừa qua tới thời điểm hiện tại, nhiều địa phương trong đó có TP. Hà Nội đã phê duyệt được khá nhiều dự án NOXH. Người dân kỳ vọng, “cơn khát” nhà ở sẽ phần nào được hóa giải phần nào.

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, từ năm 2021 đến nay, cả nước có 655 dự án NOXH đã được triển khai với quy mô 593.428 căn.

Cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng NOXH để đáp ứng nhiều hơn nhu cầu nhà ở của người lao động và “đuổi kịp” tiến độ xây dựng 1 triệu căn NOXH đến năm 2030 (Ảnh minh họa)

Năm 2025, cả nước dự kiến có 135 dự án với gần 102.000 căn NOXH. Cụ thể, TP.HCM có 21 doanh nghiệp đăng ký xây dựng 52.000 căn nhà ở xã hội tại quỹ đất tự tạo lập, cùng 8.000 căn từ 7 khu đất mời gọi đầu tư và 10.000 căn từ nguồn đầu tư công; Tại Hà Nội, dự kiến có 11 dự án NOXH sẽ hoàn thành với gần 6.000 căn, tương đương 345.000 m2 sàn. 5 năm tới, thành phố đặt mục tiêu có thêm 50 dự án mới đăng ký, quy mô 57.200 căn.

Mặc dù số lượng nhà ở có dấu hiệu tăng trưởng nhưng vẫn còn thiếu hụt so với nhu cầu thực tế. Nguyên nhân khiến tốc độ phát triển NOXH vẫn ì ạch, chậm trễ là do thiếu quỹ đất hay những vướng mắc trong thủ tục lựa chọn nhà đầu tư. Cùng với đó, cơ chế khuyến khích chưa hấp dẫn, chưa đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp tham gia vào thị trường này.

Một trong những vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ xây dựng NOXH là vốn vay ưu đãi. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã kêu gọi được 9 ngân hàng đăng ký khoảng 45.000-55.000 tỷ đồng để cho vay trong thời gian 15 năm và lãi suất thấp hơn khoảng 1-3%.

Theo bà Hồng, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng phải khẩn trương rút ngắn thời gian thẩm định, còn quy định, điều kiện và khả năng trả nợ là điều các ngân hàng bắt buộc phải thẩm định. Với gói 145.000 tỷ đồng, ngân hàng tự nguyện cho vay nhà ở xã hội cũng đang ở mức lãi suất 6,1-6,6%/năm bằng lãi suất cho vay người nghèo.

Đối với 2 chương trình của ngân hàng là gói 145.000 tỷ đồng và chương trình cho vay tín dụng với người trẻ dưới 35 tuổi, NHNN đã kêu gọi các ngân hàng có trách nhiệm với chỉ đạo này và lãi suất ưu đãi chỉ 1-3%, đã thấp hơn thông thường. Hiện nay, có 37/63 UBND tỉnh có 90 dự án, trong đó 40 dự án có nhu cầu vay vốn. Với chương trình cho người trẻ vay vốn mua nhà, hầu hết họ đều có nhu cầu thuê nhà, chứ chưa có nhu cầu mua nhà nên cần đánh giá lại.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế và Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường tài chính và bất động sản Toàn cầu cho rằng, tiến độ xây dựng NOXH hiện nay vẫn còn rất chậm, nếu không có những biện pháp mạnh về tài chính và các thủ tục hành chính thì mọi kế hoạch đặt ra sẽ bị “vỡ”. Trong 2025, cần có những biện pháp mạnh mẽ về vấn đề tài chính. Ngân hàng chính sách cũng như các ngân hàng lớn tham gia vào chương trình tài trợ cho NOXH, cần có những gói tín dụng hợp lý, từ đó mới có thể đáp ứng nhiều hơn nhu cầu nhà ở của người lao động và “đuổi kịp” tiến độ xây dựng 1 triệu căn NOXH đến năm 2030.

Theo ông Nguyễn Văn Đỉnh - Chuyên gia pháp lý bất động sản, bất động sản là loại hình đặc thù, rất “khó” và kém hấp dẫn các nhà đầu tư, do vậy, để đạt mục tiêu 1 triệu căn NOXH đã đề ra, cần phá mọi rào cản, cần có quyết tâm rất cao của toàn bộ hệ thống chính trị, từ các cơ quan Nhà nước, vai trò hướng dẫn, giám sát của các Bộ ngành, đặc biệt là Bộ Xây dựng, sự quyết liệt của chính quyền địa phương, sự chủ động của các doanh nghiệp bất động sản, cùng với đó là sự vào cuộc của các tổ chức liên quan như Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp xây dựng...

“Để có sản phẩm NOXH thì yếu tố đầu tiên là phải có quỹ đất. Nhà nước phải kiên quyết thu lại quỹ đất NOXH trong các dự án khu đô thị mà chủ đầu tư không triển khai để đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư mới hoặc trực tiếp đầu tư bằng vốn đầu tư công để cho thuê. Nhà nước cũng cần chủ động tạo ra quỹ đất NOXH độc lập bằng cách tự quy hoạch, tự giải phóng mặt bằng, đấu nối hệ thống hạ tầng kỹ thuật để mời gọi các doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư. Để triển khai được theo hướng này thì cần đến những cơ chế, chính sách đột phá, đặc thù, chẳng hạn Luật Thủ đô 2024 cho phép HĐND Thành phố Hà Nội quyết định sử dụng ngân sách Thành phố để đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật khung, hạ tầng xã hội thiết yếu trong các dự án nhà ở xã hội độc lập”, ông Nguyễn Văn Đỉnh cho biết.

Tại Hội nghị toàn quốc tháo gỡ khó khăn vướng mắc thúc đẩy phát triển NOXH mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề cập một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng 140.000 tỷ đồng cho NOXH mà không tính vào “room” tín dụng của các ngân hàng…Đặc biệt, về thủ tục, cần tạo cơ chế, chính sách, kêu gọi doanh nghiệp làm một cách nhanh chóng, cắt giảm thủ tục, với tinh thần vì dân, vì nước.

Thủ tướng cũng lưu ý, NOXH không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội. Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại.

Nhà ở xã hội phải đầy đủ điều kiện hạ tầng (giao thông, y tế, giáo dục, thể thao, xã hội, môi trường…) như nhà ở thương mại, nhưng chỉ khác là nhà nước có các chính sách hỗ trợ. Nhà ở xã hội phải có hình thức mua và thuê mua.

Chung Thủy/VOV.VN