Phá vỡ định kiến, tạo bứt phá cho dòng phim chiến tranh cách mạng

Điều gì đã làm nên sự thay đổi này, và đâu là hướng đi để duy trì thành công? Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Nguyễn Văn Tân đã chia sẻ cùng phóng viên Báo Hànôịmới xung quanh câu chuyện này.

- “Mưa đỏ” đã trở thành bộ phim Việt có doanh thu phòng vé cao nhất từ trước đến nay. Ông có nhận định gì trước hiện tượng này?

- Đây thực sự là một bất ngờ vượt ngoài mọi sự mong đợi và càng có ý nghĩa khi trước đây những phim đề tài chiến tranh cách mạng thường chiếu “phục vụ” phi thương mại, lâu dài tạo thành kiến rằng loại phim này khó có doanh thu. “Mưa đỏ” đã chứng minh rằng, ngay cả những bộ phim sử dụng ngân sách nhà nước, lại khai thác một đề tài từng bị coi là khô khan, khó hấp dẫn giới trẻ vẫn có thể tạo nên “cơn địa chấn” tại phòng vé với 80 - 90% người trẻ mua vé vào rạp.

- Nhiều năm qua, phim về chiến tranh cách mạng vốn chật vật tìm chỗ đứng, nay lại bất ngờ “ăn khách” với “Đào, phở và piano”, “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” rồi “Mưa đỏ”. Liệu có những điểm chung nào giải mã về những thành công này?

- Có thể nói, cách tiếp cận, phản ánh đề tài chiến tranh của người làm phim trong những tác phẩm nêu trên cho thấy góc nhìn của người đương thời, của hôm nay về những sự kiện đã qua và sự chú trọng của người làm phim đến khán giả. Trước đây phim chiến tranh thường do Nhà nước đặt hàng, chủ yếu chiếu vào những dịp kỷ niệm, ngày lễ và hầu như không ra rạp thương mại nên người làm phim cũng vì thế mà ít quan tâm đến thị hiếu và phản ứng của khán giả. Nhưng nay, tình hình đã khác. Chính những tác phẩm kể trên đã góp phần kéo lại sự quan tâm của công chúng đối với phim về đề tài chiến tranh cách mạng; truyền cảm hứng và sự tự tin cho các nhà làm phim tiếp tục thể loại này với ý thức phải không ngừng đổi mới sáng tác để tác phẩm đến được với khán giả; rồi các nhà sản xuất phim tư nhân cũng có niềm tin để đầu tư cho các phim chiến tranh, và những loại hình phim khác nữa như phim lịch sử, phim về văn hóa dân tộc, phim tác giả, phim độc lập...

Một yếu tố quan trọng nữa là công tác tiếp thị, quảng bá. Nếu “Đào, phở và piano” chỉ lan truyền nhờ hiệu ứng khán giả thì “Địa đạo” và “Mưa đỏ” đều có kế hoạch quảng bá bài bản, từ khai máy, tiền kỳ, hậu kỳ, đến suốt thời gian công chiếu. Các sự kiện trong quá trình làm phim, các câu chuyện hậu trường, về nghệ sĩ... được cập nhật liên tục khiến khán giả luôn cuốn vào dòng chảy thông tin. Khi bộ phim trở thành đề tài bàn tán rộng rãi trong dư luận thì hiệu ứng đám đông được tạo ra, khán giả đua nhau đến rạp, doanh thu phát hành cứ thế gia tăng.

Một yếu tố nữa là các phim đều ra mắt vào thời điểm thuận lợi. “Địa đạo” công chiếu đúng dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; còn “Mưa đỏ” phát hành dịp 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Vào những dịp đại lễ, trong không khí yêu nước, tinh thần dân tộc dâng cao thì việc tác phẩm nghệ thuật đúng chủ đề sẽ rất được công chúng hào hứng đón nhận.

- Từ ba bộ phim “gây bão”, ông có kỳ vọng sẽ có nhiều phim về đề tài chiến tranh cách mạng, tạo thành một dòng phim mũi nhọn trong nền điện ảnh đương đại Việt Nam?

- Tôi tin rằng hoàn toàn có thể. Thành công của “Đào, phở và piano”, “Địa đạo” và “Mưa đỏ” đã cho thấy khán giả sẵn lòng đón nhận, thưởng thức dòng phim này. Trước đây, nhiều đạo diễn lo ngại phim chiến tranh sẽ không có người xem, nay thực tế đã chứng minh ngược lại. Đây chính là thời điểm “vàng” để khơi thông dòng sáng tác phim đề tài chiến tranh cách mạng.

Một cảnh trong phim “Mưa đỏ”.

- “Đào, phở và piano” là phim sử dụng ngân sách nhà nước 100% vấp phải nhiều khó khăn khi ra rạp thương mại. Trong khi “Địa đạo” hoàn toàn từ nguồn xã hội hóa và “Mưa đỏ” do Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất rồi phối hợp với Galaxy Studio phát hành thương mại rất thuận lợi. Ông thấy gì từ thực tế này?

- Điều đó cho thấy hạn chế hay "điểm nghẽn" lớn nhất hiện nay là cơ chế phát hành, phổ biến phim sử dụng ngân sách nhà nước. Vì chưa có quy định rõ ràng cho đơn vị sản xuất được quyền chủ động phát hành cũng như cơ chế hợp tác, tỉ lệ chia doanh thu với đối tác nên phim nhà nước khó phối hợp theo hình thức công - tư trong việc ra rạp chiếu thương mại. Trong khi đó, chính sự góp sức của tư nhân đã và đang thúc đẩy hoạt động điện ảnh phát triển nhanh, mạnh từ sản xuất đến phổ biến, phát hành phim và hình thành nên một thị trường điện ảnh khá sôi động hiện nay. Từ thực tiễn sản xuất và phát hành ba bộ phim đề tài chiến tranh cách mạng nêu trên đòi hỏi cần sớm tháo gỡ những điểm nghẽn pháp lý này để Nhà nước và tư nhân có thể sớm cùng hợp tác sản xuất, phát hành phim.

- Như vậy, chúng ta cần có giải pháp để dòng phim chiến tranh cách mạng tiếp đà, phát triển lâu dài?

- Trước hết phải duy trì đều đặn số lượng phim, không để thành công vừa rồi trở thành hiện tượng nhất thời. Muốn vậy, Nhà nước cần tăng kinh phí đầu tư cho phù hợp với yêu cầu sản xuất hiện nay và các nhà sản xuất phim tư nhân cũng nên tự tin đầu tư cho dòng phim này.

Thứ hai, đội ngũ làm phim phải luôn đổi mới cách thể hiện từ kịch bản đến các yếu tố cấu thành tác phẩm, vận dụng tối đa ưu thế công nghệ, chú trọng thị hiếu và các yếu tố hấp dẫn khán giả...

Thứ ba, phải chú trọng công tác quảng bá. Dù chất lượng phim tốt đến đâu mà thiếu truyền thông thì cũng sẽ vẫn là cảnh “áo gấm đi đêm”. Cần xây dựng kế hoạch truyền thông bài bản ngay từ giai đoạn tiền kỳ, đồng thời mở rộng các kênh, hình thức phát hành để phim phổ cập đến đại chúng khán giả.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Yên Nga thực hiện