Phải quản lý được, tránh tiêu cực, lợi dụng sơ hở, thất thoát khoáng sản

Tạo điều kiện sử dụng tài nguyên nhưng phải quản lý được

Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất việc sửa đổi, bổ sung quy định tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, quốc phòng an ninh, sử dụng hiệu quả khoáng sản chiến lược quan trọng; bảo đảm nguyên liệu, vật liệu cho các loại hình công trình, dự án, nhiệm vụ quy định trong dự thảo Luật.

Liên quan đến công tác quản lý tài nguyên khoáng sản, nhất là vật liệu cát xây dựng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu thực tế, hiện nay giá vật liệu tại một số địa phương lên rất cao, kể cả đối với công trình dùng vốn đầu tư công, công trình của doanh nghiệp, công trình của người dân. Điều này kéo theo giá cả sản phẩm khác cũng tăng theo hiệu ứng, gây ảnh hưởng rất lớn đến tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như tốc độ tăng trưởng của các địa phương.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu

Trước tình hình đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần có chế tài xử lý cũng như quy định về quản lý đấu giá và quy chế, nội quy đấu giá, cho phép người tổ chức đấu giá được quyết định đình chỉ hoặc được xem xét lại các vấn đề liên quan đến cuộc đấu giá khi có dấu hiệu bất thường.

“Dự thảo Luật phải quán triệt tinh thần: chúng ta tạo điều kiện cho việc sử dụng các nguồn lực tài nguyên phục vụ phát triển đất nước nhưng phải quản lý được, tránh lợi dụng sơ hở, thất thoát và tránh tình trạng tiêu cực cũng như chi phối đến hoạt động khai thác mỏ khoáng sản”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Hết sức lưu ý trong quản lý đất hiếm

Thống nhất với việc dự thảo Luật đã bổ sung một chương riêng để quy định về quản lý, khai thác, sử dụng đất hiếm, tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, xem xét bổ sung một chương riêng về đất hiếm hay bổ sung một chương khái quát hơn, quy định về quản lý, sử dụng các loại khoáng sản chiến lược, trong đó gồm nhiều mục, có mục quy định những vấn đề chung đối với khoáng sản chiến lược, mục quy định về khoáng sản là đất hiếm, mục quy định về các khoáng sản chiến lược khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Việc thiết kế một chương riêng về khoáng sản chiến lược, theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, sẽ bảo đảm thể chế hóa một cách bao quát và đầy đủ hơn các chủ trương, đường lối của Đảng đã đề ra. Trên cơ sở đó, để phù hợp với tình hình thực tiễn, Chính phủ sẽ có những quy định chi tiết, cụ thể đối với từng loại khoáng sản.

Bày tỏ đồng tình, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng, bên cạnh những tài nguyên rất cần thiết trong đời sống như vật liệu xây dựng, cát, đá, sỏi thì những khoáng sản chiến lược như đất hiếm phải hết sức lưu ý trong công tác quản lý. Bởi, đất hiếm là nguyên liệu chiến lược quan trọng cho ngành công nghiệp bán dẫn, dùng để chế tạo các linh kiện điện tử hiệu suất cao - đây là một trong những lợi thế của nước ta trong cạnh tranh về phát triển khoa học, công nghệ. Do đó, cơ quan soạn thảo cần lưu ý đến các quy định về đánh giá trữ lượng khai thác khoáng sản.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải

Về thủ tục hành chính, quy định về cấp phép khai thác khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản làm vật liệu xây dựng, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cho rằng, hiện nay cũng chưa thực sự rõ ràng, dễ dẫn tới xảy ra các vi phạm hoặc gây chậm trễ, tăng chi phí cho doanh nghiệp. Vì vậy, cần rà soát kỹ lưỡng dự thảo Luật, bảo đảm đồng bộ với các luật khác có liên quan như: Luật Quy hoạch, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư...

Cùng đó, cần lưu ý đến công tác bảo vệ môi trường, hoàn thổ sau khi hết thời gian khai thác mỏ khoáng sản. Hiện chưa có cơ chế rõ ràng để buộc doanh nghiệp phải phục hồi môi trường sau khi khai thác, dẫn đến nhiều khu vực có mỏ bị bỏ hoang, ảnh hưởng đến cộng đồng và địa phương.

Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thanh Hải cũng đề nghị, dự thảo Luật cần quy định rõ cơ chế chia sẻ lợi ích từ khai thác khoáng sản, bảo đảm quyền lợi của địa phương và cộng đồng dân cư tại nơi có hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản như: bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận phiên họp

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về việc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản bảo đảm tính công khai, minh bạch, phù hợp với công suất khai thác, chế biến, sử dụng thực tế của các nhà máy sản xuất xi măng, các nhà máy chế biến khoáng sản đang hoạt động theo quy định của pháp luật, tránh dẫn đến tình trạng đầu cơ, giữ mỏ, trục lợi và không làm ảnh hưởng tiêu cực đến việc phát triển mới các dự án thăm dò, khai thác khoáng sản theo quy định.

Về quy định quản lý đất hiếm, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về quản lý đất hiếm, bảo đảm thể chế hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư tại buổi làm việc với đại diện các cơ quan liên quan về chiến lược quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên đất hiếm phục vụ phát triển đất nước.

"Việc quy định về quản lý, chế biến, sử dụng đất hiếm phải tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản đất hiếm một cách đồng bộ, hiệu quả; bảo đảm phát triển bền vững về kinh tế - xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, hợp tác quốc tế, mang lại lợi ích cao nhất cho đất nước", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Đồng thời, cần nghiên cứu quy định cụ thể hơn một số nội dung như: cơ chế Nhà nước chỉ định hoặc cho phép mới được quyền thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm; nội hàm hoạt động chế biến sâu đất hiếm và sử dụng đất hiếm.

Minh Trang; Ảnh: Quang Khánh