Phân tích giá điện khí tại Ý và một số nước châu Âu
Giá điện ở Ý cao nhất trong số các nền kinh tế lớn của châu Âu, do phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện, mặc dù sản lượng năng lượng tái tạo đã tăng trưởng.
Ảnh minh họa
Theo tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, giá điện bán buôn tại Ý trung bình khoảng 100 euro cho mỗi megawatt giờ (MWh) tính đến thời điểm hiện tại của năm 2024.
Con số này so với 69 euro ở Đức và 50 euro ở Tây Ban Nha, đồng nghĩa với việc các hộ gia đình và doanh nghiệp của Ý phải trả hóa đơn tiền điện cao hơn nhiều so với hầu hết các nước khác ở châu Âu.
Phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch
Sự phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện là động lực chính khiến giá điện tăng cao tại Ý. Dữ liệu của Ember cho thấy, vào năm 2023, 55% lượng điện của Ý đến từ nhiên liệu hóa thạch. Con số này so với 45% ở Đức, 39% ở Vương quốc Anh, 25% ở Tây Ban Nha và 41% trung bình toàn châu Âu.
Tính đến năm 2024, các công ty điện của Ý đã xoay xở để nâng sản lượng điện sạch lên một kỷ lục mới, đồng thời giảm tỷ lệ điện sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch xuống dưới 50% lần đầu tiên, xuống còn 47%.
Tuy nhiên, tỷ lệ sản lượng điện hóa thạch này vẫn vượt quá các nền kinh tế cạnh tranh, khi toàn bộ châu Âu ghi nhận tỷ lệ điện hóa thạch trung bình là 37% trong năm nay và Đức là 40%.
Giá cao và đang tăng
Tỷ lệ sản lượng điện nhiên liệu hóa thạch của Ý dự kiến sẽ tăng trong thời gian còn lại của năm khi sản lượng điện sạch giảm.
Sự gia tăng sản lượng điện sạch của Ý trong năm 2024 chủ yếu là do sản lượng từ các đập thủy điện tăng 45% và sản lượng điện mặt trời tăng 18%. Cùng với mức tăng 2% về sản lượng điện gió, sản lượng thủy điện và điện mặt trời cao hơn đã giúp nâng tổng sản lượng điện sạch lên 20% từ tháng 1 đến tháng 8 so với cùng kỳ năm 2023. Tổng cộng, sản lượng điện sạch của Ý đạt mức kỷ lục 88 terawatt giờ (TWh) trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8, so với 73,4 TWh trong cùng kỳ năm 2023.
Tuy nhiên, cả sản lượng thủy điện và điện mặt trời đều đạt đỉnh vào mùa hè ở Ý, sau đó có xu hướng giảm dần trong thời gian còn lại của năm do lượng tuyết tan giảm và lượng ánh sáng ban ngày giảm xuống.
Điều đó có nghĩa là tổng sản lượng điện sạch cũng sẽ giảm và có khả năng thúc đẩy sự phục hồi sản lượng điện nhiên liệu hóa thạch khi nước Ý bước vào mùa đông, mùa tiêu thụ năng lượng chính của quốc gia này.
Áp lực giá khí đốt
Các công ty điện lực của Ý chủ yếu dựa vào khí đốt để sản xuất điện, với khoảng 45% sản lượng điện đến từ các nhà máy chạy bằng khí đốt vào năm 2023.
Ngược lại, các nhà sản xuất điện của Đức chỉ dựa vào khí đốt để tạo ra khoảng 15% điện vào năm ngoái, trong khi mức trung bình của toàn châu Âu là 24%.
Hơn nữa, hơn 95% khí đốt của Ý đến từ nguồn nhập khẩu do sản lượng khí đốt trong nước liên tục giảm. Sự phụ thuộc cao như vậy vào khí đốt nhập khẩu có nghĩa là các công ty điện lực của Ý đã phải phụ thuộc nhiều vào thị trường khí đốt quốc tế cho phần lớn nhiên liệu sản xuất điện của họ.
Ngoài ra, Chính phủ Ý đã lựa chọn thay thế nguồn cung cấp khí đốt từ Nga - vốn bị các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu trừng phạt sau xung đột ở Ukraine bùng nổ vào năm 2022 - bằng cách mua từ các nhà cung cấp khác.
Việc chuyển đổi khí đốt từ Nga - trước đây là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của Ý - sang khí đốt từ các nhà cung cấp khác đã gây căng thẳng cho dòng chảy thị trường khí đốt trên khắp châu Âu và làm tăng giá khí đốt nói chung.
Bên cạnh đó, Ý đã bổ sung một phần đáng kể sự thiếu hụt nguồn cung khí đốt bằng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), loại khí này đắt hơn nhiều so với khí đốt được cung cấp qua đường ống.
Chi phí chuyển giao
Phần lớn chi phí nhập khẩu khí đốt cao hơn đã được chuyển cho người tiêu dùng Ý dưới hình thức giá điện bán buôn cao hơn.
Chính phủ Ý đã cố gắng làm dịu tác động của giá năng lượng cao hơn bằng cách giảm thuế bán hàng và cung cấp trợ cấp cho việc xây dựng công suất phát điện năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, với việc các công ty điện lực phải đối mặt với áp lực gia tăng công suất năng lượng tái tạo theo một sắc lệnh an ninh năng lượng mới được ban hành năm ngoái, các hộ gia đình đã phải gánh chịu phần lớn tác động từ chi phí nhập khẩu năng lượng cao hơn.
Và với các nhà cung cấp điện phải đối mặt với chi phí vốn cao để xây dựng các cơ sở sản xuất năng lượng sạch mới, các công ty điện lực khó có thể giảm giá cho các hộ gia đình trong thời gian tới.
Kết quả là, người tiêu dùng năng lượng của Ý có vẻ sẽ tiếp tục phải trả mức giá cao nhất ở châu Âu cho điện năng trong tương lai gần.
