Pháp luật minh bạch - đòn bẩy cho trung tâm tài chính quốc tế

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu. Ảnh: PV

Hội thảo gồm 2 phần, sau phiên làm rõ thực trạng và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về việc vận hành hiệu quả hoạt động của các trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT); các đại biểu đã thảo luận, đề xuất các kiến nghị chính sách pháp luật phù hợp nhằm phát triển TTTCQT, đồng thời xây dựng nền tảng pháp lý đồng bộ, minh bạch để nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư.

Hội thảo cũng sẽ tập trung vào các vấn đề cốt lõi như định vị và chiến lược phát triển thành phố Hồ Chí Minh thành TTTCQT, mô hình tổ chức và quản lý, cách giải quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt động của TTTCQT, khung pháp lý về hoạt động huy động vốn và các quy định khác liên quan đến TTTCQT…

Chuyên gia nêu ý kiến theo hình thức tuyến kết hợp với trực tiếp. Ảnh: BTC

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu, Nghị quyết số 222/2025/QH15 về TTTCQT tại Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 1-9 đã mở ra khung pháp lý để thành lập các TTTCQT. Thủ tướng đã có những chỉ đạo để hình thành TTTCQT tại thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Hiện thành phố Hồ Chí Minh, với vai trò trung tâm kinh tế hàng đầu của cả nước, đang cùng với Trung ương, các bộ, ngành, các đơn vị, tổ chức, các chuyên gia trong và ngoài nước khẩn trương triển khai quyết liệt các bước từ việc chuẩn bị, rà soát, đến việc xây dựng bộ máy tổ chức, cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… nhằm phục vụ cho việc ra mắt Trung tâm này.

Để xây dựng khung pháp lý đồng bộ, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam, các ý kiến tham luận tại hội thảo đều có điểm chung rằng: Điều kiện địa chính trị, kinh tế hay quy mô phát triển chỉ là yếu tố cần, muốn TTTCQT bền vững thì pháp luật phải rõ ràng, minh bạch và vận hành hiệu quả

Ông Richard D. McClellan - Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam khẳng định, các chính sách ưu đãi rõ ràng, cùng với việc áp dụng luật quốc tế, sử dụng tiếng Anh và công nghệ tài chính hiện đại sẽ tạo môi trường thuận lợi và hấp dẫn cho các nhà đầu tư, góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài, phát triển kinh tế Việt Nam..

Ông McClellan cũng nhấn mạnh, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng nên chủ động chuẩn bị từ sớm về cơ chế và nguồn nhân lực để triển khai Trung tâm, không nên chờ đến sát thời điểm vận hành mới bắt đầu.

Đề cập cụ thể hơn, GS. TS. Lê Hồng Hạnh - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) chỉ rõ, khung pháp lý hoàn thiện cần bốn yếu tố: mô hình quản trị phù hợp, luật áp dụng rõ ràng, mức độ gắn kết với tài chính quốc tế, và cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch, kịp thời.

Theo GS. TS. Lê Hồng Hạnh, kinh nghiệm từ Dubai và Astana cho thấy, các TTTCQT đều có quyền ban hành luật riêng, có hệ thống pháp luật đặc thù tách biệt với quốc gia, có tòa án độc lập và áp dụng luật mẫu quốc tế trong trọng tài. Với Việt Nam, hiện nay nhiều yếu tố pháp lý còn chưa rõ ràng. Chúng ta chưa có mô hình quản trị đạt chuẩn quốc tế và chưa có cơ chế tòa án, trọng tài đủ độc lập. Nếu áp dụng trực tiếp luật quốc gia hiện hành, các tập đoàn tài chính quốc tế sẽ vướng vào sự chồng chéo của các hệ thống như đất đai, thuế, chứng khoán… Đây là những điểm hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới.

Cùng quan điểm, Luật sư Trần Anh Đức - Công ty TNHH Allen Overy Shearman Sterling (Việt Nam) cho rằng, nếu chúng ta ban hành những quy định vẫn theo là tuân thủ tuyệt đối trên hành lang pháp luật trong nước thì nhà đầu tư nước ngoài không tới. Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội nêu lên vấn đề này - là hoạt động của TTTCQT sẽ thực hiện theo thông lệ quốc tế. Đây là điểm rất sáng tạo của Việt Nam. Hầu hết các TTTCQT hoạt động theo thông lệ quốc tế là luật của các nước Anh, Mỹ.

Luật sư Trần Anh Đức phân tích thêm: "Thông lệ quốc tế là áp dụng bất kỳ những điểm nào lớn, điểm tốt của nước ngoài. Song thông lệ quốc tế có rất nhiều. Do đó, cơ quan điều hành ban hành ra các chính sách trên cơ sở của thông lệ quốc tế chứ không phải theo một luật của một nước cụ thể nào cả. Đây là những điểm cần được quan tâm, định hướng rõ vì chắc chắn trong thực tế sẽ phát sinh những bất đồng quan điểm”.

Luật sư Trần Anh Đức cũng đề nghị xem xét về thuế để tạo lợi thế cạnh tranh cho các TTTCQT của Việt Nam.

Hà Phong