Phát biểu của Đại tướng Phan Văn Giang tại Đối thoại Shangri-La lần thứ 22

Thưa Ngài Chủ tịch!

Thưa các Quý vị!

Chân thành cảm ơn Bộ Quốc phòng Singapore và Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế đã mời tôi dự Đối thoại Shangri-La lần thứ 22. Đối thoại Shangri-La là một trong các diễn đàn an ninh đa phương uy tín hàng đầu thế giới và khu vực. Cảm ơn đã cho tôi cơ hội chia sẻ quan điểm về “Bảo đảm sự ổn định trong một thế giới cạnh tranh”, một chủ đề rất có ý nghĩa trong bối cảnh thế giới hiện nay.

Thưa các Quý vị!

Thế giới hiện đang trải qua những biến động mang tính thời đại; hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, cơ hội và thách thức đan xen. Châu Á-Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương tiếp tục là khu vực phát triển năng động. Cách mạng công nghiệp 4.0 và những đột phá mới về khoa học-công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo đang mở ra những cơ hội to lớn cho phát triển, cũng như hợp tác ứng phó với các thách thức an ninh và các vấn đề toàn cầu.

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại Phiên toàn thể 2 của Đối thoại Shangri-La lần thứ 22. Ảnh: THU TRANG

Thế giới cũng đang đối mặt với những khó khăn, thách thức chưa từng thấy kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, sâu sắc, mở rộng về không gian, phạm vi, gia tăng về cường độ cũng như tính đối đầu. Nguy cơ chạy đua vũ trang, xung đột quân sự cũng ngày càng căng thẳng. Sự trỗi dậy của tư tưởng cường quyền và chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi đang thách thức luật pháp quốc tế, đồng thời làm xói mòn các thể chế đa phương cũng như lòng tin vào hợp tác toàn cầu.

Các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống tác động đan xen, làm tăng nguy cơ khủng hoảng đa chiều, đa hình thái, tiềm ẩn nhiều rủi ro, gây hệ lụy khó lường đối với an ninh và sự phát triển của các quốc gia bị ảnh hưởng. Các điểm nóng xung đột trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp; trong khi đó, các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng phức tạp. Biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, cạn kiệt tài nguyên và già hóa dân số… đang đe dọa đảo ngược những nỗ lực thực hiện Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc về phát triển bền vững.

Minh chứng rõ nét cho những tác động nặng nề của thiên tai là những thiệt hại to lớn về người và tài sản do trận động đất xảy ra vào cuối tháng 3 vừa qua tại Myanmar và Thái Lan. Nhân đây, cho phép tôi được bày tỏ chia buồn sâu sắc và tin tưởng với nỗ lực của Chính phủ và người dân, cùng sự chung tay của cộng đồng quốc tế, công cuộc tái thiết các khu vực chịu ảnh hưởng của trận động đất sẽ được triển khai hiệu quả, sớm ổn định cuộc sống cho nhân dân.

Việt Nam cùng các nước yêu chuộng hòa bình trên thế giới hiện đang được hưởng cuộc sống hòa bình, ấm no, hạnh phúc, vững tin tiến bước vào kỷ nguyên mới vươn mình phát triển thịnh vượng. Tuy nhiên, thực tế hòa bình, ổn định vẫn còn là khát vọng cháy bỏng ở nhiều nơi trên thế giới-những khu vực đã và đang xảy ra xung đột, chiến tranh đe dọa và cướp đi mạng sống con người và sự bình yên, hạnh phúc của người dân.

“Bảo đảm sự ổn định trong một thế giới cạnh tranh” là điều kiện tiên quyết, không thể thiếu để xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, vì lợi ích chung của các quốc gia-dân tộc, đồng thời là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Vì vậy, để bảo đảm sự ổn định trong một thế giới cạnh tranh, tôi cho rằng, chúng ta cần quan tâm đến các vấn đề chủ yếu sau đây:

Trước hết, cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, tuân thủ các cam kết, tôn trọng sự bình đẳng, quyền độc lập, chủ quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia, dân tộc, bất kể nước lớn hay nước nhỏ; xem đó là nền tảng trong ứng xử, giải quyết các tranh chấp bất đồng quốc tế. Trái lại, các hành động đơn phương hay áp đặt tất yếu sẽ dẫn tới nghi kỵ, mâu thuẫn, bất đồng, ngăn cản nỗ lực hợp tác giải quyết các thách thức an ninh chung.

Để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, phát triển quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc, Hiến chương Liên hợp quốc đã định rõ các nguyên tắc cơ bản là: Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình, từ bỏ đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Quý vị đều biết, đây cũng là các nguyên tắc cơ bản trong đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và chính sách quốc phòng “bốn không” của Việt Nam chúng tôi.

Về vấn đề Biển Đông, Việt Nam nhất quán và kiên trì giải quyết mọi bất đồng bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982); thực hiện hiệu quả và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), mong muốn sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.

Hai là, cần có thiện chí và nhu cầu ổn định để hợp tác cùng phát triển. Các nước cần có thiện chí trong quan hệ, hợp tác. Thiếu thiện chí, sự nghi kỵ và hiểu lầm rất dễ nảy sinh, vấn đề đơn giản sẽ trở nên phức tạp. Có thiện chí, chúng ta có thể “Biến đại sự thành trung sự, trung sự thành tiểu sự, tiểu sự thành vô sự”, vấn đề phức tạp cũng có thể đối thoại cởi mở, thương lượng thỏa đáng, giải quyết đơn giản. Đây cũng là phương châm ứng xử của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại của chúng tôi.

Để có được thiện chí, cần xây dựng và củng cố lòng tin chiến lược, sự tin cậy chính trị. Không nghi kỵ, hiểu lầm để tránh nguy cơ tính toán và hành động chiến lược sai lầm. Như thế, chúng ta cần cởi mở, thẳng thắn, chân thành và minh bạch. Tôi cho rằng, khi các quốc gia chia sẻ minh bạch về đường lối, chính sách quốc phòng…, chúng ta sẽ tin cậy và thiện chí. Khi đó, các vấn đề phức tạp có thể giải quyết được bằng biện pháp hòa bình.

Ba là, tăng cường chia sẻ quan điểm, đối thoại giải quyết vấn đề mang tính xây dựng, cạnh tranh lành mạnh, thiết lập và triển khai các cơ chế hợp tác hiệu quả thiết thực, cả song phương và đa phương.

Tôi cho rằng, Đối thoại Shangri-La/Singapore, Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh, Hội nghị An ninh quốc tế Moscow, Hội nghị An ninh Munich và nhiều diễn đàn an ninh-quốc phòng khác trên thế giới thực sự là các diễn đàn có ý nghĩa chiến lược, tạo cho chúng ta cơ hội để chia sẻ quan điểm, trao đổi và đối thoại; để gần nhau, gắn bó, hiểu nhau hơn; qua đó, tăng cường tin cậy, hợp tác thực chất, hiệu quả hơn.

Quý vị đều biết, sự cạnh tranh để tồn tại và phát triển là tất yếu khách quan, dưới góc độ tích cực, đó còn là động lực cho sự phát triển. Vấn đề cần là làm sao để cạnh tranh lành mạnh, tôn trọng lợi ích lẫn nhau, không vì mạnh-yếu, thắng-thua; không vì để khuất phục, giành giật lợi ích mà bao vây, kiềm chế, gây hại lẫn nhau. Vì như thế, tất yếu sẽ dẫn đến căng thẳng, đối đầu, xung đột, khó có thể bảo đảm được hòa bình và ổn định bền vững.

Thế giới, khu vực hiện đang có nhiều cơ chế hợp tác. Trong tương lai, các cơ chế hợp tác có thể còn được mở rộng và được thiết lập mới. Vấn đề quan trọng là cần hài hòa các cơ chế hợp tác, không để xung đột hay mâu thuẫn giữa các cơ chế, làm sao để mọi cơ chế đều hướng đến mục đích chung là góp phần thúc đẩy hợp tác cùng phát triển, mang lại lợi ích thiết thực cho các bên tham gia mà không phương hại đến lợi ích chính đáng quốc gia khác, góp phần xây dựng thế giới, khu vực hòa bình, ổn định, phát triển, thịnh vượng. Trong đường lối đối ngoại của mình, Việt Nam luôn sẵn sàng tham gia, ủng hộ các cơ chế và là thành viên có trách nhiệm vì mục đích duy trì ổn định, hợp tác cùng phát triển.

Ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, ASEAN-Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hiện có vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh khu vực đang định hình. Việt Nam luôn cam kết phát huy vai trò thành viên trách nhiệm và tích cực trong ASEAN, vì lợi ích quốc gia chính đáng, đồng thời mong muốn đóng góp tích cực bảo đảm hòa bình, ổn định và phát triển chung. Việt Nam mong muốn các nước ủng hộ nỗ lực phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, nâng cao năng lực tự chủ, tự cường, đóng góp vào hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực và thế giới.

Bốn là, cần tăng cường hợp tác quốc tế trong giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống. Những năm gần đây, khi các thách thức an ninh truyền thống còn chưa được loại trừ, thậm chí có nơi còn diễn biến phức tạp hơn, thì các thách thức an ninh phi truyền thống lại đang nổi lên ngày càng phức tạp và khó dự báo. Chúng ta chưa thể quên thảm họa đại dịch Covid-19 hay các thách thức an ninh phi truyền thống như: Thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, khủng bố, tội phạm ma túy, buôn bán người… đang đặt ra nhu cầu cấp thiết về sự hợp tác, chung tay ứng phó của cả cộng đồng quốc tế. Sự hợp tác quốc tế trong giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống còn có tác động tích cực đối với hợp tác giải quyết các thách thức an ninh truyền thống.

Năm là, Bộ Quốc phòng Việt Nam luôn có thiện chí, mong muốn và tham gia tích cực, có trách nhiệm, với các sáng kiến, cơ chế hợp tác thực chất, hiệu quả với Bộ Quốc phòng và quân đội các nước để thúc đẩy hợp tác, đối thoại, trên tinh thần thượng tôn pháp luật, tôn trọng sự khác biệt, thống nhất trong đa dạng, vì sự ổn định, hòa bình, an ninh, thịnh vượng trong khu vực và thế giới.

Việt Nam kiên trì thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ; là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, đóng góp ngày càng hiệu quả vào cục diện chính trị thế giới, kinh tế toàn cầu và nền văn minh nhân loại.

Thưa Quý vị!

Năm nay, Việt Nam kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước và 80 năm Quốc khánh. Là một dân tộc đã trải qua muôn vàn đau thương và tổn thất vì chiến tranh, hơn ai hết, chúng tôi thấu hiểu giá trị của việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển; tha thiết mong muốn cùng cộng đồng quốc tế xây dựng một thế giới hòa bình, thịnh vượng, đoàn kết, hợp tác cùng phát triển. Chúng ta hãy làm tất cả những gì có thể làm được ngày hôm nay, với mong muốn để lại cho thế hệ mai sau không chỉ một thế giới tốt đẹp hơn, mà cả niềm tin và sự cảm phục về ý thức trách nhiệm và sự thông tuệ của thế hệ hôm nay.

Trân trọng cảm ơn các Quý vị đã quan tâm, chú ý!