Phát hiện 'bom tấn' ADN cổ đại: Voi ma mút lông xoăn lâu đời nhất Bắc Mỹ lộ diện

Trong một bước đột phá lớn về cổ sinh học và di truyền học, các nhà khoa học tại Đại học Stockholm (Thụy Điển) đã xác định được mẫu vật voi ma mút lông xoăn (Mammuthus primigenius) lâu đời nhất từng được phát hiện ở Bắc Mỹ. Mẫu vật là một chiếc răng có niên đại 216.000 năm, được tìm thấy bên bờ sông Old Crow, thuộc lãnh thổ Yukon, Canada.

“Đây là mẫu hóa thạch ma mút Bắc Mỹ đầu tiên có thể được xác định một cách chắc chắn là ma mút lông xoăn,” nhà nghiên cứu Camilo Chacón-Duque – tác giả chính của nghiên cứu – cho biết. “Phát hiện này vượt xa những gì chúng tôi từng kỳ vọng.”

Ảnh minh họa.

Ma mút lông xoăn đã đến Bắc Mỹ từ rất sớm

Phát hiện này làm đảo lộn giả thuyết trước đó rằng ma mút lông xoăn chỉ di cư đến Bắc Mỹ cách đây khoảng 120.000 năm. Với mẫu vật Old Crow, các nhà khoa học giờ đây khẳng định chúng đã đặt chân đến lục địa này ít nhất từ hơn 200.000 năm trước – sớm hơn cả những ước tính táo bạo nhất trước đó.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trước ma mút lông xoăn, một loài ma mút khác – ma mút Columbia (Mammuthus columbi) – đã xuất hiện ở Bắc Mỹ khoảng 1,5 triệu năm trước sau khi di cư từ Á-Âu qua eo đất Bering. Tuy cao lớn hơn, ma mút Columbia vẫn là một ẩn số lớn so với người anh em nhiều lông của mình.

ADN "thời cổ đại" và bước tiến trong kỹ thuật định tuổi

Chiếc răng ma mút được đưa vào một nghiên cứu di truyền quy mô lớn, trong đó nhóm nghiên cứu đã phân tích ADN ti thể của 34 mẫu vật mới kết hợp với hơn 200 mẫu cũ. Phần lớn mẫu vật đều trẻ hơn 50.000 năm – giới hạn tối đa của phương pháp định tuổi bằng carbon phóng xạ. Tuy nhiên, với các mẫu cổ hơn, các nhà khoa học đã sử dụng phương pháp “đồng hồ phân tử” tinh chỉnh, dựa trên tốc độ đột biến gen để ước tính tuổi.

“Khoảnh khắc định tuổi thành công cho mẫu Old Crow đúng như dữ liệu địa tầng là một cảm giác ‘Eureka’ thực sự,” Chacón-Duque chia sẻ. “Tôi đã mất nhiều tháng để tối ưu phương pháp này.”

Mẫu ADN cổ nhất trong nghiên cứu – khoảng 1,3 triệu năm – được lấy từ một mẫu vật ma mút ở Nga. Dù vậy, mẫu Old Crow là bằng chứng vật lý cổ nhất về ma mút lông xoăn từng được tìm thấy ở châu Mỹ.

Khí hậu thay đổi – ma mút cũng thay hình

Nghiên cứu không chỉ hé lộ thời điểm ma mút xuất hiện ở Bắc Mỹ, mà còn làm rõ mối liên hệ chặt chẽ giữa khí hậu và sự đa dạng di truyền của chúng. Trong các thời kỳ ấm áp, quần thể ma mút bị thu hẹp lại trong các “vùng trú ẩn” lạnh giá. Khi khí hậu lạnh trở lại, chúng lại bùng nổ và lan rộng khắp Bắc Bán cầu.

Phát hiện này củng cố giả thuyết rằng các dòng dõi chính của voi ma mút bắt nguồn từ vùng Siberia cổ đại – cái nôi tiến hóa của những “gã khổng lồ băng giá”.

Tàn tích cuối cùng của một biểu tượng thời tiền sử

Phần lớn voi ma mút đã tuyệt chủng vào cuối kỷ Băng hà, cách đây khoảng 10.500 năm, khi Trái Đất bắt đầu ấm lên. Tuy nhiên, một số quần thể ma mút lông xoăn vẫn sống sót thêm vài thiên niên kỷ ở các đảo xa xôi tại Alaska và Siberia, trước khi chính thức biến mất khoảng 4.000 năm trước.

Giờ đây, với chiếc răng 216.000 năm tuổi từ sông Old Crow, lịch sử của voi ma mút – biểu tượng của thời tiền sử – đã được viết lại. Và với mỗi bước tiến mới trong công nghệ giải mã ADN, quá khứ cổ đại của hành tinh chúng ta lại hiện lên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Như Ý (Live Science)