PHÁT HIỆN CÁC VẤN ĐỀ NÓNG, PHÁT SINH TỪ THỰC TIỄN ĐỂ LỰA CHỌN ĐÚNG, TRÚNG, KỊP THỜI VẤN ĐỀ GIẢI TRÌNH TẠI PHIÊN HỌP CỦA ỦY BAN PHÁP LUẬT

Hoạt động giải trình tại phiên họp của Ủy ban Pháp luật đã từng bước đi vào nề nếp và mang lại hiệu quả tích cực

Phát biểu tại Hội nghị triển khai Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15 hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giải trình tại Phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang cho biết, thực hiện quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, từ năm 2019 đến nay, Ủy ban Pháp luật đã tổ chức thành công 06 phiên giải trình, tập trung vào một số vấn đề bức xúc có tính thời sự, liên quan đến những vướng mắc, bất cập trong công tác tổ chức thi hành pháp luật thuộc các lĩnh vực Ủy ban được phân công phụ trách.

Từ năm 2019 đến nay, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã tổ chức thành công 06 phiên giải trình

Từ thực tiễn công tác giải trình trong thời gian qua, có thể thấy, hoạt động giải trình tại phiên họp của Ủy ban Pháp luật đã từng bước đi vào nề nếp và mang lại hiệu quả tích cực. Thông qua hoạt động giải trình, Ủy ban Pháp luật thực hiện hiệu quả, kịp thời hơn chức năng giám sát, nhất là đối với những vấn đề nóng phát sinh từ thực tiễn, tạo chuyển biến tích cực trong công tác quản lý nhà nước thuộc lĩnh vực có liên quan, đồng thời, giải tỏa bức xúc trong xã hội, đáp ứng nguyện vọng của cử tri và Nhân dân, góp phần tích cực vào việc hoàn thiện các quy định pháp luật trong các lĩnh vực do Ủy ban phụ trách.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc tổ chức phiên giải trình của Ủy ban Pháp luật cũng còn có một số hạn chế, bất cập như: việc lựa chọn vấn đề giải trình để đưa vào Chương trình giám sát hàng năm của Ủy ban trong một số trường hợp chưa cụ thể; việc theo dõi, đánh giá việc thực hiện kết luận vấn đề được giải trình chưa thường xuyên; kết quả thực hiện một số kiến nghị sau giải trình có việc còn chưa đạt hiệu quả như mong muốn; công tác thông tin, truyền thông trước phiên giải trình chưa được chú trọng; một số trường hợp chưa tạo được sức lan tỏa trong dư luận, cư tri và Nhân dân.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang

Trên cơ sở tổng kết, đánh giá kết quả tổ chức các phiên giải trình thời gian qua, Ủy ban Pháp luật cũng đã rút ra nhiều kinh nghiệm để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động giải trình của Ủy ban trong thời gian tới, đồng thời kiến nghị với Tổng Thư ký Quốc hội nhiều nội dung trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội. Nhiều kiến nghị của Ủy ban đã được ghi nhận, quy định trong Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Năm 2024, tổ chức giải trình việc thực hiện một số quy định của pháp luật về tiếp công dân.

Để kịp thời triển khai thực hiện Nghị quyết, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã khẩn trương tổ chức nghiên cứu, căn cứ các tiêu chí lựa chọn vấn đề giải trình, người được yêu cầu giải trình quy định tại Điều 4 của Nghị quyết, dự kiến lựa chọn nội dung tổ chức phiên giải trình trong năm 2024 về “việc thực hiện một số quy định của pháp luật về tiếp công dân”.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang, đây là vấn đề được đề xuất trên cơ sở quá trình giám sát, thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo về hành chính năm 2023 và các năm trước, trong đó nổi lên thực trạng việc thực hiện trách nhiệm trực tiếp tiếp công dân của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước chưa bảo đảm theo đúng quy định của Luật Tiếp công dân; có tình trạng “tiếp ít, ủy quyền nhiều”, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan trong việc trực tiếp tiếp công dân.

Đại biểu tham dự Hội nghị

Mục đích của phiên giải trình là xem xét, đánh giá tình hình, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quy định của Luật Tiếp công dân và các quy định khác của pháp luật có liên quan về tiếp công dân gắn với trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, nhất là các quy định về trách nhiệm trực tiếp tiếp công dân của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó, kiến nghị biện pháp để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được; khắc phục các bất cập, hạn chế trong việc ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật về tiếp công dân, góp phần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác tiếp công dân, qua đó thực hiện tốt hơn nữa quyền làm chủ của Nhân dân, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc đổi mới, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Ngoài nội dung dự kiến tổ chức phiên giải trình trong năm 2024, trong trường hợp cần thiết, Thường trực Ủy ban sẽ đề xuất Ủy ban Pháp luật tiếp tục tổ chức giải trình về những vấn đề nóng, nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội (nếu có), được đại biểu Quốc hội, cử tri, Nhân dân quan tâm thuộc lĩnh vực phụ trách của Ủy ban.

Phát hiện các vấn đề nóng, phát sinh từ thực tiễn để lựa chọn đúng, trúng, kịp thời vấn đề giải trình

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang cho biết, để triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giải trình tại phiên họp của Ủy ban Pháp luật, thời gian tới, Thường trực Ủy ban Pháp luật sẽ tiếp tục quán triệt nội dung và yêu cầu của Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15 tới các đại biểu Quốc hội là thành viên Ủy ban, nhất là bộ phận Thường trực Ủy ban và đơn vị giúp việc để tham mưu thực hiện đúng, đầy đủ, hiệu quả gắn với việc tiếp tục thực hiện kết luận và chỉ đạo của Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới công tác giám sát, xác định là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Ủy ban Pháp luật;

Chủ động làm tốt công tác thu thập, tổng hợp thông tin, phát huy trí tuệ, kinh nghiệm thực tiễn của các thành viên Ủy ban trong việc phát hiện các vấn đề nóng, phát sinh từ thực tiễn thuộc lĩnh vực Ủy ban phụ trách để lựa chọn đúng, trúng, kịp thời vấn đề giải trình theo các tiêu chí được quy định tại Điều 4 của Nghị quyết để đưa vào Chương trình giám sát hằng năm của Ủy ban. Đồng thời, thường xuyên rà soát các nghị quyết, yêu cầu Quốc hội, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, theo dõi dư luận xã hội, ý kiến, kiến nghị của cử tri… để kịp thời xem xét, quyết định việc tổ chức phiên giải trình theo thẩm quyền phúc đáp yêu cầu của thực tiễn.

Toàn cảnh Hội nghị triển khai Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15 hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giải trình tại Phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội

Chuẩn bị kỹ lưỡng nội dung phục vụ phiên giải trình, nhất là việc phân công tổ chức nghiên cứu nội dung; chuẩn bị báo cáo của chủ thể giải trình và các Bộ, ngành, địa phương có liên quan; tiến hành khảo sát thực tế, làm việc trực tiếp với cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan để tổng hợp thông tin phục vụ phiên giải trình. Đặc biệt, cần quan tâm thực hiện tốt công tác thông tin, chú trọng định hướng truyền thông để truyền tải thông điệp và mục đích phiên giải trình đến với cử tri và Nhân dân, nhất là đối tượng chịu sự tác động; đồng thời, tạo sức lan tỏa, thúc đẩy các cơ quan, người có thẩm quyền sớm giải quyết các vấn đề đặt ra tại phiên giải trình;

Thực hiện tốt việc ban hành kết luận phiên giải trình, trong đó phải nêu rõ các kiến nghị, yêu cầu cụ thể, rõ ràng, thời gian thực hiện, trách nhiệm thực hiện kết luận, trách nhiệm báo cáo việc thực hiện kết luận của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Đồng thời, tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận về vấn đề được giải trình, qua đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu của hoạt động này;

Ngoài ra, để bảo đảm hoạt động giải trình tại phiên họp của Ủy ban được thực hiện đạt hiệu quả cao, Thường trực Ủy ban pháp luật đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tăng cường phối hợp tổ chức các phiên giải trình, nhất là đối với những nội dung phức tạp, nhạy cảm, liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của nhiều cơ quan. Các Bộ, cơ quan phụ trách nội dung được yêu cầu giải trình chủ động trong việc thực hiện kế hoạch, nội dung, yêu cầu giải trình; cung cấp đầy đủ thông tin và báo cáo kịp thời, khách quan về vấn đề giải trình theo quy định; người đứng đầu tham gia phiên giải trình để trực tiếp giải trình, làm rõ các vấn đề liên quan; thực hiện nghiêm túc kết luận giải trình và chế độ báo cáo theo quy định.

Lan Hương - Phạm Thắng