Phát hiện di tích 12.000 năm có thể là lịch cổ nhất của nhân loại
Một di tích 12.000 năm ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể là lịch cổ nhất của nhân loại, dựa trên các ký hiệu tại Göbekli Tepe.
Lịch cổ nhất từng được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ Chris McGrath - Getty Images
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Time and Mind, dựa trên công trình các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Edinburgh, cho rằng các ký hiệu khắc trên các cột đá tại Göbekli Tepe ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ có thể là phần của một lịch mặt trời cổ, theo dõi ngày, mùa và năm.
Bằng cách phân tích các ký hiệu trên các cột, nhóm nghiên cứu lý giải rằng mỗi chữ “V” có thể tượng trưng cho một ngày, khi một cột được ghi 365 ngày.
Trong số đó, điểm hạ chí được nhấn mạnh bằng một chữ V xuất hiện quanh cổ một sinh vật giống chim, được cho là biểu thị chòm sao liên quan đến chí hè thời đó.
Giải thích theo lịch này có thể lý giải vì sao chữ V xuất hiện nhiều trên các bức tượng thần khác trong khu vực, thường xuất hiện quanh cổ các tượng liên quan đến thời gian và sáng tạo.
Sự quan tâm của lịch này tới ngày, đêm và biến đổi theo mùa có thể bùng lên trở lại sau một vụ va chạm sao chổi mang tính biến đổi toàn cầu, mà các chuyên gia tin rằng xảy ra vào khoảng năm 10.850 TCN và góp phần gây ra một kỷ băng hà nhỏ, khiến nhiều loài bị tiêu diệt.
“Có vẻ như cư dân Göbekli Tepe là những người quan sát bầu trời rất tinh tường,” ông Martin Sweatman, nhà nghiên cứu chính thuộc Trường Kỹ thuật, Đại học Edinburgh, cho biết trong một tuyên bố.
Các cột đá hình chữ T đang được khai quật trong hố khai quật — nơi lưu giữ các hình khắc động vật và ký hiệu được phân tích.
Nhóm nghiên cứu cho biết các hình khắc cũng theo dõi chu kỳ của cả Mặt Trăng lẫn Mặt Trời, và thời điểm ghi chép này sớm hơn những phát hiện lịch tương tự khác “hàng thiên niên kỷ”.
Bằng cách theo dõi chuyển động của sao băng và Trái Đất, nghiên cứu cổ đại này cũng có thể lần đầu tiên chỉ ra rằng va chạm sao chổi xảy ra nhiều hơn khi quỹ đạo Trái Đất cắt ngang đường đi của các mảnh sao chổi, điều mà các nhà nghiên cứu hiện đại đã chứng minh.
Để củng cố lý thuyết, nhóm nghiên cứu dẫn ra một cột khác tại hiện trường dường như mô tả dải sao Taurid kéo dài 27 ngày, vốn có thể là nguồn gốc của vụ va chạm sao chổi cổ đại.
Các nhà nghiên cứu cho rằng những hình khắc tại ngôi đền cho thấy nền văn minh cổ đã ghi chép ngày tháng một cách chính xác, nhận thấy cách các chòm sao di chuyển thay đổi theo mùa; nếu đúng, khám phá này sớm hơn khoảng 10.000 năm so với Hipparchus của Hy Lạp cổ, người ghi chép về sự dao động trục Trái Đất vào năm 150 TCN.
