Phát hiện mới về nguồn lây lan Covid-19 khó ngờ

Vào giai đoạn cao điểm của đại dịch, mọi người thường có tâm lý lo lắng bị lây bệnh từ một người lạ nào đó.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây về những bữa tiệc sinh nhật trong thời kỳ đại dịch Covid-19 cho thấy mọi người vẫn có thể lây nhiễm virus từ những người mà họ tin tưởng.

Các nhà nghiên cứu từ Harvard, RAND Corporation và Castlight Health sử dụng một phương pháp sáng tạo để tìm ra câu trả lời, theo New York Times.

Họ đặt câu hỏi về yếu tố mối quan hệ cá nhân thân thiết có ảnh hưởng thế nào trong việc lây nhiễm Covid-19 cho nhau.

Trong nghiên cứu, nhóm chuyên gia sử dụng số liệu thống kê về yêu cầu thanh toán tiền bảo hiểm y tế. Ngoài ra, các nhà khoa học còn xem xét tỷ lệ mắc Covid-19 trong các gia đình 1 tuần sau sinh nhật của một thành viên nào đó.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa Jama Internal Medicine cho thấy các buổi tiệc sinh nhật gia đình gần đây làm tăng nguy cơ mắc Covid-19 lên gần 30% ở những khu vực nguy cơ cao.

Nghiên cứu mới cho thấy các buổi tiệc sinh nhật hay tụ họp gia đình quy mô nhỏ thường tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm Covid-19. Ảnh: iStock.

Nhiễm virus từ người thân quen

Đối với các nhà dịch tễ học, các buổi tụ tập nhỏ và mang tính riêng tư thường khó để điều tra hơn so với các sự kiện lớn ở nơi công cộng.

Để làm rõ nguy cơ lây nhiễm từ các sự kiện này, các nhà khoa học đặt ra giả thuyết rằng lý do các ca bệnh tăng cao ở những khu vực này bắt nguồn từ các bữa tiệc sinh nhật.

Tuy thông tin bảo hiểm không chỉ rõ bệnh nhân Covid-19 có tổ chức hay tham gia tiệc sinh nhật hay không, một số dữ liệu khác cho thấy rõ ràng mối liên hệ này.

Ví dụ, khi xem xét giai đoạn trước ngày sinh nhật của một thành viên trong gia đình, các nhà khoa học không tìm thấy liên hệ nào như vậy. Tuy nhiên, nhóm chuyên gia phát hiện nguy cơ lây nhiễm tăng cao bất thường vào vài tuần sau sinh nhật của một đứa trẻ trong gia đình đó.

Anupam Jena - giáo sư về chính sách y tế tại Trường Y Harvard, một trong những tác giả của nghiên cứu - cho biết ông có ý tưởng cho nghiên cứu này sau tiệc sinh nhật của con gái.

“Chắc chắn là vợ tôi và tôi không thấy cần thiết phải tụ tập trong nhà để ăn tiệc sinh nhật mình. Những đứa con của chúng tôi có thể cảm thấy thất vọng hơn về điều này", chuyên gia này cho biết.

Người Mỹ vẫn đổ về các bãi biển để tiệc dùng giữa đại dịch. Ảnh: AP.

Tại các bữa tiệc sinh nhật, mọi người thường tụ tập và tiếp xúc ở khoảng cách gần, ăn uống và chứng kiến một đứa trẻ nào đó thổi nến trên bánh gato.

Nhóm chuyên gia cũng nghiên cứu dữ liệu từ năm 2020, khi Covid-19 chưa được kiểm soát tại Mỹ và chưa có nhiều người dân được tiêm vaccine. Tuy nhiên, kết luận nói trên vẫn đúng khi so với hiện nay, và đặc biệt đúng khi biến thể Delta dễ lây lan hơn đang bùng phát ở nhiều tiểu bang ở Mỹ.

Tiệc sinh nhật tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm

Các nhà chức trách từng tranh cãi về việc phải áp dụng quy định kiểm dịch như thế nào đối với các địa điểm công cộng, chẳng hạn như có nên mở cửa nhà hàng hay không, hoặc có phải đeo khẩu trang ở những nơi như vậy không.

Tại nhà riêng, quy định phòng chống dịch trở nên khó áp dụng hơn nhiều. Các quan chức y tế cũng gặp khó khăn trong việc đánh giá tác động của những hoạt động tại nhà như vậy.

K.J. Seung, giám đốc chiến lược và chính sách của nhóm phản ứng nhanh với Covid-19 ở Massachusetts, cho biết rất khó để các thiết bị theo dõi tiếp xúc chứng minh người bệnh lây nhiễm virus trong các buổi tiệc cá nhân nhỏ.

Dựa vào hệ thống truy vết người bệnh và người nghi nhiễm, các nhà chức trách có thể dễ dàng theo dõi thời điểm người bệnh xuất hiện tại nơi công cộng, chẳng hạn như trong nhà máy hay đám cưới.

Tuy nhiên, người bệnh thường không chia sẻ các sự kiện riêng tư, ví dụ như đi ăn tối với anh họ, hoặc chở bạn đi làm về. Một phần vì họ xấu hổ, hoặc phần khác đơn giản là họ quên. Nếu nhớ được, họ cũng ngại liệt kê.

"Các dịp tụ tập quy mô nhỏ mang tính riêng tư là những sự kiện khó theo dõi và truy vết nhất. Tuy nhiên, khi chúng tôi khảo sát các trường hợp tiếp xúc gần với người bệnh trên khắp nước Mỹ, họ nói là 'Đúng, mọi người bị lây nhiễm tại những dịp tụ tập quy mô nhỏ như vậy'", chuyên gia Seung cho biết.

Người Mỹ có thể tuân thủ việc đeo khẩu trang khi ra ngoài, nhưng thường chủ quan khi tiếp xúc với người khác ở nhà. Ảnh: Bay Area News.

Khi phân tích hành vi của người bệnh dựa theo nhóm chính trị, các nhà khoa học phát hiện có sự khác biệt tương đối trong việc thực hiện các biện pháp phòng chống dịch, như đeo khẩu trang và tiêm vaccine, giữa nhóm các cử tri Dân chủ và Cộng hòa.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc Covid-19 từ các bữa tiệc sinh nhật của hai nhóm này là ngang nhau.

Điều này cho thấy tuy các gia đình ủng hộ đảng Dân chủ có đeo khẩu trang khi ra ngoài, nhưng khi ở nhà, họ cũng như nhóm ủng hộ đảng Cộng hòa đều không đề phòng với các vị khách thân thiết đến thăm.

Tiến sĩ Ashish Jha, hiệu trưởng của Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Brown, cho biết: “Chắc chắn họ cho rằng nhà mình là nơi an toàn, do đó khi có bạn bè và người thân đến chơi, họ không cảm thấy nguy cơ lây nhiễm".

Trong những tháng gần đây, nhiều người Mỹ cảm thấy an tâm hơn khi tổ chức tiệc sinh nhật. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ cho rằng những người được tiêm chủng đầy đủ có thể tụ tập trong nhà mà không cần đeokhẩu trang.

Tuy nhiên, đối với những người vẫn chưa được tiêm vaccine Covid-19, nghiên cứu này là lời nhắc nhở, rằng ngay cả những hoạt động mà mọi người vốn nghĩ là an toàn vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm.

Tại nhiều bang trên khắp nước Mỹ, các đối tượng chưa được tiêm chủng thường thuộc một khu vực hoặc nhóm dân cư nhất định. Điều này có nghĩa là các bữa tiệc sinh nhật, hay những dịp tụ tập mang tính riêng tư khác, vẫn có thể là nơi lây nhiễm Covid-19.

Hương Ly