Phát hiện nhiều loài Cầy quý hiếm tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống

Nhằm bảo tồn các loài động vật quý hiếm, Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Pù Huống tỉnh Nghệ An triển khai "Điều tra, đánh giá hiện trạng quần thể và xây dựng chương trình giám sát đối với các loài thú họ Cầy (Viveridae) tại KBTTN Pù Huống".

Cán bộ KBTTN Pù Huống đi dọc tuyến tìm kiếm các dấu vết của loài Cầy.

Theo đó, các cán bộ tại KBTTN Pù Huống tiến hành điều tra để xác định tình trạng quần thể, khu vực phân bố tiềm năng, mối đe dọa của quần thể thú họ Cầy. Đặc biệt là thiết kế một chương trình điều tra giám sát để theo dõi động thái quần thể và sinh cảnh sống của các loài Cầy. Đây là cơ sở khoa học quan trọng để bảo tồn nguồn gen thú họ Cầy tại KBTTN Pù Huống.

Tới thời điểm này, lực lượng chức năng đã điều tra thực địa tại các khu vực thuộc lâm phần quản lý của Ban quản lý (BQL) KBTTN Pù Huống, trên địa bàn các xã Nga My, Xiềng My (huyện Tương Dương); Bình Chuẩn (huyện Con Cuông); Quang Phong (huyện Quyết phong), Châu Hoàn, Diễn Lãm (huyện Quỳ Châu); Châu Cường, Nam Sơn (huyện Quỳ Hợp).

Đi vào các tuyến phụ có điểm trước đây thợ săn đã từng gặp loài Cầy.

Test thử bẫy ảnh chụp.

Kết quả khảo sát thực địa tại KBTTN Pù Huống qua 33 lần ghi nhận sự xuất hiện của các loài thú thuộc họ Cầy bằng nhiều phương pháp khác nhau. Cụ thể, có 20 lần quan sát trực tiếp vào ban đêm nhờ người dẫn đường chỉ điểm, 7 lần phát hiện qua dấu vết như dấu chân và phân, cùng 6 lần ghi nhận hình ảnh từ bẫy ảnh.

Ngoài ra, thông qua người dân địa phương và phân tích hai mẫu vật (gồm một mẫu đuôi Cầy gấm và một mẫu Cầy vòi đốm còn sống), chắc chắn có sự hiện diện của các loài tại KBTTN Pù Huống như: Cầy vằn bắc (Hemigalus owstoni), Cầy vòi mốc (Paguma larvata), Cầy vòi đốm (Paradoxurus hermaphroditus), Cầy gấm (Prionodon pardicolor), Cầy hương (Viverricula indica), Cầy giông (Viverra zibetha) và Cầy giông sọc (Viverra megaspila). Đặc biệt, theo mô tả của người dân đi rừng, trong hai năm gần đây, họ bắt gặp loài Cầy mực (Arctictis binturong), điều này cho thấy nhiều khả năng loài này vẫn còn phân bố trong khu vực.

BQL KBTTN Pù Huống trao đổi với người dẫn đường trong chuyến tuần tra.

Cán bộ ghi chép dữ liệu sinh cảnh tại nơi ghi nhận loài Cầy.

Ông Võ Minh Sơn, Giám đốc BQL KBTTN Pù Huống cho biết, hoạt động săn bắt thú trái phép là mối đe dọa lớn nhất dẫn đến suy giảm kích cỡ quần thể động vật. Bên cạnh đó, các hoạt động khai thác gỗ trái phép, khai thác lâm sản ngoài gỗ quá mức, khai thác khoáng sản trái phép và thả rông gia súc trong rừng đã gây nhiễu loạn sinh cảnh sống của loài Cầy. Ngoài ra, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, việc sử dụng lửa gây cháy rừng và tình trạng lấn chiếm đất rừng làm nương rẫy cũng là những nguyên nhân chính gây chia cắt và hủy hoại sinh cảnh tự nhiên.

Lập ô mẫu tại nơi ghi nhận loài Cầy và dấu vết của chúng.

"Để bảo tồn và phát triển loài thú họ Cầy, đơn vị đề ra một số giải pháp quan trọng. Trước tiên, cần xây dựng chương trình điều tra và giám sát nhằm phát hiện, dự báo xu thế biến đổi của quần thể thú họ Cầy theo thời gian. Đánh giá tác động của con người và các yếu tố khác lên sinh cảnh của chúng. Chương trình này sẽ bao gồm giám sát kết hợp với hệ thống quản lý dữ liệu trên máy tính thông qua hệ quản trị cơ sở dữ liệu hiện đại", ông Võ Minh Sơn nói.

Nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của động vật hoang dã, đặc biệt là các loài thú họ Cầy, thời gian qua, KBTTN Pù Huống triển khai nhiều chương trình "nói không với động vật hoang dã". Các hoạt động bảo tồn được lồng ghép vào các chương trình, dự án và chính sách của nhà nước theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo hiệu quả bảo vệ đa dạng sinh học.

Cán bộ KBTTN Pù Huống trong một chuyến tuần rừng.

Họ Cầy (Viverridae) là nhóm thú đặc trưng của hệ sinh thái rừng nhiệt đới, chúng làm tổ ở hang, hốc cây, thức ăn là động vật nhỏ, gặm nhấm, chim, ếch, nhái, côn trùng... Trên thế giới, họ Cầy có khoảng 33 loài trong 23 giống, thuộc 4 phân họ và có tới gần 350 phân loài khác nhau.

Loài Cầy móc cua (Herpestes urva) sống gần nước, gần như xuất hiện ở mọi khu rừng tại Việt Nam, là động vật nằm trong Sách đỏ Thế giới, diện ít quan tâm.

Soi đèn để tìm kiếm Cầy vào ban đêm.

Cầy giông sọc được ghi nhận qua bẫy ảnh.

Loài Cầy móc.

Chồn vàng được ghi nhận trong KBTTN Pù Huống.

Cán bộ KBTTN Pù Huống tìm hiểu qua thợ săn về hiện trạng một số loài Cầy từng gặp.

Loài Cầy giông sọc (Viverra megaspila) cũng là một họ cầy giông nhưng loài này có thêm sọc, dài hơn khi đạt khoảng 80 - 95cm. Sách đỏ Thế giới cho biết cầy giông sọc là loài có nguy cơ tuyệt chủng, cần bảo vệ gắt gao và đang ở tình trạng nguy cấp.

Việc thực hiện dự án này sẽ nâng cao nhận thức của người dân, chính quyền địa phương trong công tác bảo tồn các loài thú quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng được phục hồi, tạo nên sự cân bằng sinh thái, qua đó góp phần bảo vệ các loài động vật rừng hoang dã tại KBTTN Pù Huống nói riêng và ở Việt Nam nói chung.

Hoàng Trinh - Hải An