Phát hiện viên kim cương thô hai màu hiếm có nặng 37,4 carat

Các chuyên gia thuộc Viện Ngọc học Mỹ (Gemological Institute of America – GIA) tại phòng thí nghiệm ở Botswana cho biết, viên kim cương tự nhiên này sở hữu hai vùng màu riêng biệt – một nửa màu hồng và nửa còn lại không màu. Viên đá có kích thước khoảng 24,3 x 16 x 14,5 mm, tương đương 1 x 0,63 x 0,57 inch, và nặng tới 37,41 carat (tương đương 7,5 gram), được mô tả là có trọng lượng “đáng kinh ngạc”.

Theo bà Sally Eaton-Maganã, quản lý cao cấp phụ trách mảng nhận dạng kim cương của GIA, phần màu hồng của viên đá có khả năng hình thành trước, nhưng ban đầu nó có thể không mang sắc hồng.

“Nhiều khả năng phần này vốn dĩ không màu, sau đó bị biến dạng do tác động địa chất – có thể trong một sự kiện tạo núi hàng triệu năm trước – khiến mạng tinh thể bị nén và biến thành màu hồng, trong khi phần không màu hình thành sau đó,” bà giải thích.

Kim cương hồng vốn cực kỳ hiếm, và cho đến nay giới khoa học vẫn chưa xác định rõ cơ chế hình thành của chúng. Kim cương được tạo ra ở độ sâu hơn 160 km dưới lớp phủ Trái Đất, nơi nhiệt độ và áp suất cực cao buộc các nguyên tử carbon liên kết thành cấu trúc tinh thể chặt chẽ. Khi có hiện tượng núi lửa, các tinh thể này được đẩy lên gần bề mặt, hình thành kim cương thô.

Màu sắc của kim cương thường xuất hiện do các tạp chất siêu nhỏ lọt vào mạng tinh thể, nhưng điều này rất hiếm vì ít nguyên tố có kích thước đủ nhỏ để chen vào cấu trúc của nó. Một số kim cương có thể ngả xanh hoặc xanh lục khi bị ảnh hưởng bởi bức xạ tự nhiên từ các khoáng vật chứa uranium gần đó.

Tuy nhiên, kim cương hồng lại được tạo ra do biến dạng cấu trúc tinh thể, khi áp suất và nhiệt độ trong quá trình địa chất làm cong hoặc nén mạng tinh thể carbon. Nếu biến dạng quá mạnh, viên đá sẽ chuyển sang màu nâu thay vì hồng – vì vậy điều kiện để hình thành kim cương hồng phải “vừa đủ”, không quá yếu cũng không quá mạnh. Nhà địa chất học Luc Doucet từ Đại học Curtin (Úc) từng ví quá trình này giống như “chuyện cô bé tóc vàng Goldilocks” – khi mà “kim cương nâu thì rất nhiều, nhưng kim cương hồng lại cực kỳ hiếm”.

Để có hai vùng màu rõ rệt như vậy, viên kim cương phải trải qua hai giai đoạn hình thành: đầu tiên phần hồng được tạo nên và bị biến dạng, sau đó phần không màu phát triển thêm mà không chịu ảnh hưởng của nhiệt độ hay áp suất.

Theo GIA, dù từng có một vài viên kim cương hai màu được phát hiện trước đây, nhưng tất cả đều nhỏ hơn nhiều – chỉ khoảng 2 carat (0,4 gram). Vì vậy, viên đá mới này được đánh giá là phát hiện đặc biệt quan trọng.

Mỏ Karowe ở Botswana – nơi phát hiện viên kim cương hai màu này – vốn nổi tiếng với nhiều viên đá quý “khổng lồ”. Đây cũng là nơi tìm thấy “Motswedi”, viên kim cương thô lớn thứ hai từng được khai quật với trọng lượng 2.488 carat (0,5 kg), và “Boitumelo”, viên kim cương hồng 62 carat (12,4 gram) từng gây tiếng vang trong ngành kim hoàn thế giới.

Việt Vũ