Phát huy các giá trị truyền thống, thúc đẩy phát triển du lịch

Lan tỏa giá trị văn hóa

Theo Sở Khoa học và Công nghệ, trung bình mỗi năm, toàn tỉnh có từ 40-50 nhiệm vụ khoa học, công nghệ cấp tỉnh; khoảng 30 nhiệm vụ cấp cơ sở. Trong đó, nhiều đề tài thuộc lĩnh vực văn hóa xã hội đã tập trung tìm hiểu, phân tích, nghiên cứu những vấn đề liên quan đến con người, xã hội, văn hóa, lịch sử trên địa bàn tỉnh. Giữa nhịp sống hiện đại, những chủ đề này ít người quan tâm tới.

Vì thế, việc tìm hiểu, đánh giá các vấn đề văn hóa, lịch sử và phổ biến rộng rãi kết quả nghiên cứu đóng vai trò quan trọng trong củng cố, nâng cao đời sống tinh thần của người dân; gìn giữ, phát huy nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

Câu lạc bộ Văn nghệ người Dao thị trấn Tây Yên Tử (Sơn Động) biểu diễn dân ca.

Đề tài “Nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý, khai thác giá trị đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung (phường Nếnh, thị xã Việt Yên) trong phát huy truyền thống hiếu học, khoa bảng, phát triển giáo dục của tỉnh Bắc Giang hiện nay” là một trong số đó. Theo nghiên cứu, đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung có quy mô bề thế, tọa lạc trên khu đất rộng với nhiều hạng mục công trình. Địa phương đã thành lập Ban Quản lý để quản lý, khai thác giá trị ngôi đền. Tuy nhiên, Ban Quản lý làm việc theo chế độ kiêm nhiệm; nội dung hoạt động chưa bài bản, quy chuẩn, chưa phát huy hết giá trị đền thờ.

Để khắc phục hạn chế này, tháng 2/2022, UBND tỉnh đã giao Bảo tàng tỉnh phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện nhiệm vụ khoa học nêu trên. Tháng 7/2023, đề tài hoàn thành các mục tiêu, nội dung nghiên cứu bảo đảm yêu cầu đặt ra. Trong đó, cơ quan chủ trì đặc biệt chú trọng nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Quản lý như: Hướng dẫn xây dựng mô hình quản lý; hoàn thiện mẫu thuyết minh giới thiệu về đền thờ; gợi ý tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch để phát huy các giá trị mà đền thờ mang lại…

Từ những giải pháp được gợi mở, hướng dẫn, Ban Quản lý đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung đã áp dụng có hiệu quả vào thực tế. Hiện đã phân công cán bộ đảm nhận việc thuyết minh, giới thiệu về di tích khi có các đoàn khách đến tham quan; tổ chức các nghi lễ, hoạt động bài bản nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của địa phương trong phát triển du lịch.

Năm 2025, một số đơn vị khác cũng đang tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ khoa học cấp tỉnh; theo đánh giá các phần việc đạt tiến độ, mục tiêu đề ra. Có thể kể đến đề tài “Nghiên cứu, đánh giá, đề xuất các giải pháp bảo tồn hệ thống giếng vuông trên địa bàn huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang” do Bảo tàng tỉnh chủ trì. Thời gian thực hiện trong hai năm, từ tháng 4/2024 đến tháng 4/2026.

Được biết, huyện Tân Yên có khoảng 150 giếng vuông, nhiều giếng được người dân địa phương phục dựng, tu sửa nhưng để hiểu rõ hơn về những chiếc giếng cổ này thì ít người biết đến. Bằng nhiều phương pháp, nhóm tác giả đã xác định hiện trạng hệ thống giếng vuông trên địa bàn huyện Tân Yên; xây dựng các chuyên đề khẳng định vai trò của nguồn nước, giá trị văn hóa; thực trạng công tác quản lý, bảo tồn và đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa mà hệ thống giếng vuông mang lại.

Điểm nhấn phát triển du lịch

Việc thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh lĩnh vực văn hóa xã hội đã góp phần quan trọng trong gìn giữ, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể; là điểm nhấn trong phát triển du lịch.

Người Sán Dìu tại phường Hồng Giang (thị xã Chũ) truyền dạy tiếng dân tộc cho thế hệ trẻ.

Đề tài “Bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc Nùng, Dao phục vụ xây dựng mô hình làng văn hóa du lịch ở huyện Lục Ngạn, Sơn Động, góp phần phát triển du lịch tỉnh Bắc Giang” do Trung tâm Thông tin và Xúc tiến Du lịch Bắc Giang chủ trì, phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ thực hiện trong hơn hai năm (tháng 2/2022-tháng 7/2024) đã đem lại nhiều tín hiệu tích cực, thúc đẩy phát triển du lịch tại địa phương.

Một trong những kết quả nổi bật của đề tài là hướng dẫn thành lập Câu lạc bộ Văn nghệ người Dao thị trấn Tây Yên Tử với gần 20 thành viên. Đến nay, các anh chị diễn viên không chuyên đã biểu diễn được nhiều bài hát dân ca Dao sáng tác mới. Mỗi khi địa phương có sự kiện văn hóa, nhất là dịp lễ hội Tây Yên Tử, Câu lạc bộ đều góp mặt, thể hiện các làn điệu hát đối đáp giao duyên, hát trong lao động, hát ru, hát ca ngợi Đảng, Bác Hồ…Những tiết mục này đã tạo ấn tượng tốt đẹp cho du khách gần xa.

Một số đề tài nghiên cứu khác cũng góp phần thúc đẩy du lịch phát triển như: Nghiên cứu tiềm năng, đề xuất phương án xây dựng mô hình quản lý phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa, sinh thái và phát triển kinh tế bền vững tỉnh Bắc Giang; nghiên cứu, phát huy giá trị di sản văn hóa làng Thổ Hà gắn với phát triển du lịch; bảo tồn âm nhạc dân gian của dân tộc Cao Lan trên địa bàn tỉnh Bắc Giang góp phần phục vụ phát triển du lịch cộng đồng…

Tuy đạt được khá nhiều kết quả nổi bật nhưng hoạt động nghiên cứu khoa học lĩnh vực văn hóa cũng gặp không ít khó khăn. Ông Trần Mai Phong, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang cho biết, một số loại hình văn hóa phi vật thể đang trước nguy cơ thất truyền, mai một; nguồn kinh phí, phương tiện, con người bố trí cho hoạt động nghiên cứu còn hạn chế; các nhà nghiên cứu tuổi ngày càng cao trong khi đội ngũ kế cận chưa đáp ứng kịp. Đây là những khó khăn trong việc nghiên cứu, thực hiện các đề tài.

Để hoạt động nghiên cứu khoa học về lĩnh vực văn hóa xã hội trên địa bàn tỉnh ngày càng thực chất, hiệu quả, thời gian tới, các cấp, các ngành liên quan cần tiếp tục quan tâm tới công tác nghiên cứu, thực hiện các đề tài sát thực tiễn; quan tâm xây dựng đội ngũ nghiên cứu có chuyên môn, kiến thức, kỹ năng, huy động sự tham gia của các cán bộ trẻ tuổi; đẩy mạnh công tác xã hội hóa, gắn bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch. Cùng đó cần sự vào cuộc của các cấp chính quyền, ngành, đoàn thể để cân bằng giữa bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa trên địa bàn.

Bài, ảnh: Mạc Yến