Phát huy giá trị văn hóa 'Bộ đội Cụ Hồ' gắn liền với nâng cao ý thức kỷ luật

Trao đổi giữa Thủ trưởng nhà trường với đại biểu và cán bộ, giảng viên, học viên trong buổi tọa đàm về Pháp luật tại trường Sĩ quan lục quân 1

1. Đặt vấn đề

Kỷ luật là thuộc tính cơ bản của mọi tổ chức trong xã hội. Không có một tổ chức xã hội nào có thể tồn tại được nếu không có kỷ luật. Quân đội là một tổ chức đặc biệt, nên càng cần có kỷ luật đặc biệt.Việc tổ chức chấp hành kỷ luật trong quân đội là một đòi hỏi bắt buộc. Quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, mang bản chất giai cấp công nhân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.Việc tổ chức chấp hành kỷ luật trong quân đội là một nguyên tắc trong xây dựng quân đội cách mạng “chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

Vì vậy, trong xây dựng quân đội nói chung, xây dựng các học viện, nhà trường trong quân đội nói riêng, quản lý, nâng cao ý thức kỷ luật có vai trò quan trọng quyết định đến sức mạnh, đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị. Ở các nhà trường quân đội, nâng cao ý thức kỷ luật tốt sẽ góp phần rất quan trọng đảm bảo cho học viên sau khi đào tạo trở thành những cán bộ lãnh đạo, chỉ huy có phẩm chất, kiến thức, năng lực toàn diện, có kỷ luật tự giác, nghiêm minh, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

2. Thực trạng giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các học viện, nhà trường quân đội

Một là, các chủ thể giáo dục kỷ luật đã phát huy tốt vai trò trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức hoạt động giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội.

Cấp ủy, chỉ huy các cấp ở các học viện, nhà trường quân đội đã quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị về nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật, kỷ luật trong quân đội. Nghị quyết lãnh đạo từng giai đoạn, từng năm, từng quý, từng tháng của cấp ủy, kế hoạch hoạt động của chỉ huy các cấp đã chú trọng đến những nội dung nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật cho học viên; duy trì nghiêm, thường xuyên kiểm tra, rút kinh nghiệm các hoạt động chất lượng giáo dục kỷ luật ở đơn vị mình.

Tại Học viện Chính trị, Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ đánh giá: “Công tác giáo dục, rèn luyện học viên được duy trì chặt chẽ; xây dựng và triển khai thực hiện nghiêm các quy định trong quản lý đào tạo, bồi dưỡng, đảm bảo đồng bộ, thống nhất. Động cơ, thái độ, ý thức, trách nhiệm trong học tập, rèn luyện của học viên có nhiều chuyển biến tích cực” [1].

Hai là, chất lượng nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục kỷ luật cho học viên ngày càng được nâng cao.

Thứ nhất: Nội dung giáo dục kỷ luật cho học viên được thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, tập trung chủ yếu vào các nội dung, như: điều lệnh quản lý bộ đội, quy định của đơn vị, một số nội dung pháp luật của Nhà nước (Luật An ninh mạng năm 2018, Luật Quốc phòng năm 2018… )Thông qua nội dung giáo dục kỷ luật góp phần giúp cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội hình thành ý thức, thói quen, hành vi tự giác chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội, quy định của đơn vị, chỉ thị, mệnh lệnh của người chỉ huy.

Thứ hai: Hình thức giáo dục kỷ luật cho học viên ở các học viện, nhà trường được sử dụng linh hoạt, thực hiện ngày càng đa dạng, phong phú: kết hợp chặt chẽ giữa các hình thức giáo dục chung và giáo dục riêng; thực hiện nghiêm túc “Ngày pháp luật”, ngày sinh hoạt chính trị và văn hóa, tinh thần, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, kỷ luật, truyền thanh nội bộ, … Phương pháp giáo dục kỷ luật cũng được thực hiện tương đối đa dạng, có sự kết hợp của nhiều loại phương pháp mang lại hiệu quả thiết thực nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các học viện, nhà trường.

Ba là, cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục kỷ luật.

Các học viện, nhà trường quân đội thường xuyên quan tâm, đầu tư thỏa đáng, xây dựng đồng bộ, chính quy, thống nhất, đúng quy định, bảo đảm về số lượng và chất lượng tương đối tốt, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật cho học viên. 100% các đại đội quản lý học viên có tủ sách pháp luật; 100% các hệ, tiểu đoàn quản lý học viên có hệ thống truyền thanh, phòng Hồ Chí Minh phục vụ cho hoạt động tuyên truyền các nội dung giáo dục pháp luật, kỷ luật, gương người tốt, việc tốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật cho học viên.

Bốn là, đại bộ phận học viên đào tạo trong các nhà trường quân đội có sự chuyển biến tiến bộ về ý thức và hành vi chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của quân đội, quy định của Nhà trường và đơn vị.

Qua quá trình học tập, rèn luyện tại các học viện, nhà trường, đại đa số học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội đã có nhận thức ngày càng đầy đủ, toàn diện các quy định pháp luật, nắm chắc kỷ luật, điều lệ, điều lệnh, chế độ quy định của quân đội,… Từ đó, hành vi, thói quen chấp hành kỷ luật của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội có sự chuyển biến rõ rệt.

Song bên cạnh những kết quả nổi bật, vẫn còn tình trạng trước tác động của kinh tế thị trường và các yếu tố xã hội, vẫn còn một bộ phận nhỏ học viên bộc lộ những hạn chế trong chấp hành kỷ luật, cụ thể: Do tuổi đời, tuổi quân còn ít, kiến thức, kinh nghiệm về kinh tế thị trường nhất là những tiêu cực mà nó mang lại còn nhiều hạn chế. Vì vậy, nhận thức của một số đồng chí học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội mà thậm chí cả một số cán bộ quản lý học viên nhất là cán bộ trẻ, cán bộ mới ra trường còn đơn giản, thiếu ý thức cảnh giác về những tác động tiêu cực của kinh tế thị trường đối với việc rèn luyện kỷ luật của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội. Dẫn đến trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao, còn có hiện tượng vi phạm kỷ luật, vi phạm các quy định của các nhà trường. Một số cấp ủy, chỉ huy chưa thực sự coi trọng việc phòng ngừa, ngăn chặn và chưa tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm trong phòng ngừa, ngăn chặn những tác động tiêu cực của kinh tế thị trường đối với học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội làm ảnh hưởng không tốt đến chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, xây dựng chính quy của nhà trường. Từ thực tiễn trên cho thấy cần phải có các giải pháp phù hợp trong rèn luyện kỷ luật của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của quân đội trong tình hình mới.

3. Giải pháp nâng cao ý thức pháp luật của học viên trong các nhà trường quân đội

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, đội ngũ cán bộ, giảng viên tham gia xây dựng các học viện, nhà trường Quân đội vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” .

Các tổ chức, các lực lượng tham gia giáo dục kỷ luật cho học viên cần chú trọng quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quân đội, hướng dẫn của các cơ quan chức năng về giáo dục kỷ luật. Đồng thời, xây dựng nghị quyết, kế hoạch và tổ chức thực hiện nghiêm túc nội dung công tác này ở đơn vị. Tăng cường kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm, biểu dương những tập thể, cá nhân có kết quả tốt và chấn chỉnh kịp thời những nội dung còn thiếu, còn yếu trong công tác giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các học viện, nhà trường quân đội.

Cùng với đó, cấp ủy tổ chức đảng cần giáo dục, trang bị hệ thống kiến thức cơ bản, toàn diện về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệm vụ của quân đội, của Học viện trong thời kỳ mới. Đây là những tri thức hết sức cần thiết tạo cơ sở, tiền đề cho việc hình thành thế giới quan khoa học, phương pháp luận đúng đắn, niềm tin cộng sản chủ nghĩa, trực tiếp xây dựng nhân tố chính trị tinh thần, động cơ phấn đấu của học viên trong các nhà trường quân đội.

Đồng thời, tích cực đổi mới phong cách lãnh đạo, phương pháp, tác phong công tác của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp. Đổi mới phương pháp, phong cách lãnh đạo theo hướng dân chủ, sâu sát, đồng bộ, kiên quyết, hiệu quả, nói đi đôi với làm, dân chủ kết hợp với kỷ luật.

Hai là, đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục.

Nội dung giáo dục phải được xây dựng sát với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường, phù hợp đặc điểm, trình độ của từng đối tượng; trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản mang tính hệ thống về pháp luật nhà nước, kỷ luật quân đội, khơi dậy ý thức tự giác của học viên trong chấp hành các nội dung đó. Không chỉ đổi mới nội dung, để giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cần chú trọng tổ chức các hoạt động thực tiễn như thi tìm hiểu, sân khấu hóa các nội dung, để học viên củng cố vận dụng kiến thức đã được trang bị, đồng thời giúp học viên có nhận thức đầy đủ, khách quan về các tình huống và hậu quả của chúng. Thông qua các hoạt động thực tiễn giúp học viên củng cố nhận thức, điều chỉnh hành vi của mình, luôn tuân thủ nghiêm túc pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội và quy định của nhà trường, từ đó góp phần nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện của học viên nói riêng và kết quả hoàn thành nhiệm vụ của các học viên, nhà trường nói chung.

Ba là, phát huy tính tích cực, tự giác của học viên trong tự rèn luyện kỷ luật và nâng cao nhận thức về kinh tế thị trường.

Hiệu quả của việc rèn luyện kỷ luật phụ thuộc lớn vào tính tích cực, tự giác của chính học viên. Quá trình rèn luyện kỷ luật của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cho thấy, ở đâu, giai đoạn nào, đồng chí nào có ý thức học tập, rèn luyện cao, luôn đặt mình trong tổ chức, tự học, tự rèn ở mọi lúc, mọi nơi, thì họ trưởng thành nhanh chóng và vững chắc về trình độ tri thức, kỹ năng, hoàn thành tốt nhiệm vụ và ngược lại. Ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm không phải bẩm sinh mà là kết quả của một quá trình tổ chức giáo dục, rèn luyện một cách khoa học, nghiêm túc cùng sự tự nỗ lực của bản thân mỗi cá nhân. Tự rèn luyện kỷ luật chính là việc học viên tự tổ chức các hoạt động của mình trên cơ sở chấp hành nghiêm túc các yêu cầu của điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định của Quân đội cũng như các nhà trường, từ đó biến chúng thành thói quen, hành vi trong cuộc sống hàng ngày. Để phát huy tối đa vai trò này trước những tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, lãnh đạo, chỉ huy các cấp và bản thân học viên cần nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của tự rèn luyện kỷ luật. Mỗi học viên cần chủ động, tự giác rèn luyện trong mọi lúc, mọi nơi; tự đề ra mục đích đúng đắn, xây dựng động cơ và thái độ trách nhiệm cao, có ý chí quyết tâm vượt qua khó khăn để thực hiện bằng được mục tiêu đã xác định. Theo đó, học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải luôn nghiêm khắc với bản thân mình, rèn luyện từ cái nhỏ đến cái lớn, kiên trì vượt qua trở ngại, khó khăn, sự mệt mỏi và cám dỗ trong cuộc sống hàng ngày, không sa vào chủ nghĩa cá nhân. Thường xuyên tự đánh giá, xem xét những tư tưởng, hành vi của mình theo yêu cầu của đơn vị, của Quân đội và xã hội với thái độ khoa học, đúng mực. Từ đó xác định phương hướng khắc phục, loại trừ thái độ hành vi của bản thân không phù hợp với chuẩn mực của xã hội và yêu cầu kỷ luật Quân đội.

Bốn là, tạo lập môi trường kỷ luật ở các học viện, nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật của học viên.

Việc xây dựng môi trường kỷ luật có vai trò rất quan trọng, có tác dụng định hướng, xây dựng thái độ, động cơ, hành vi đúng đắn cho học viên tham gia vào quá trình giáo dục kỷ luật cũng như trong việc chấp hành các quy định, kỷ luật của quân đội, nhà trường, đơn vị. Để tạo tập được môi trường kỷ luật, các học viện, nhà trường cần quan tâm, chăm lo xây dựng sự đoàn kết, thống nhất ở các đơn vị quản lý học viên, bảo đảm nhận thức và hành động của mỗi tổ chức, cá nhân đều đúng định hướng, mang tính đồng bộ. Đồng thời, các tổ chức đảng, người chỉ huy cần có thái độ làm việc nghiêm túc, khoa học, trách nhiệm, nhiệt tình, gương mẫu trong chấp hành pháp luật, kỷ luật. Các học viện, nhà trường cũng cần quan tâm, xây dựng đời sống văn hóa tinh thần ở các đơn vị quản lý học viên, bảo đảm học viên luôn được bảo đảm đầy đủ các chế độ, tiêu chuẩn về văn hóa, tinh thần cũng như dân chủ trên mọi hoạt động.

Phát huy vai trò của Hội đồng quân nhân, tổ chức quần chúng trong đơn vị để mọi cán bộ, chiến sĩ được thể hiện trực tiếp quyền lợi của mình trước những vấn đề thực tiễn đặt ra; đồng thời, đề xuất những nội dung, biện pháp để thực hiện quyền làm chủ trên mọi lĩnh vực, mọi mặt hoạt động của đơn vị. Để làm được điều đó, các đơn vị cần củng cố tổ chức, đẩy mạnh hoạt động của Hội đồng quân nhân, làm cho các tổ chức này thực sự phát huy vai trò đảm bảo sự thống nhất về ý chí và hành động của mọi quân nhân; coi đây là trách nhiệm, nghĩa vụ của mọi tổ chức, lực lượng, trước hết là của cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp.

4. Kết luận

Như vậy, phát triển giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” gắn liền với nâng cao ý thức kỷ luật cho học viên trong các nhà trường đội là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cấp thiết trong thời đại kinh tế thị trường. Bằng cách thực hiện đồng bộ các giải pháp đã nêu sẽ đào tạo ra những sĩ quan tương lai có phẩm chất và năng lực toàn diện. Đây sẽ là những cán bộ sĩ quan không chỉ vững vàng về chính trị, tinh thông về chuyên môn, nghiệp vụ mà còn nghiêm túc về kỷ luật, có khả năng “tự miễn dịch” trước những tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, góp phần tích cực xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”./.

* Trung tá, ThS – Học viện Chính trị, Thượng tá, ThS – Trường Sĩ quan Lục quân 1.

Dương Văn Đại và Nguyễn Hữu Quý*