Phát huy vai trò cộng đồng và phụ nữ dân tộc thiểu số trong chương trình 'Tiến về phía trước'

Hỗ trợ các cộng đồng nghèo ở khu vực miền núi nâng cao khả năng phục hồi khí hậu

Chương trình “Tiến về phía trước” là sáng kiến hợp tác do chính phủ Ireland hỗ trợ, Plan International Việt Nam, CARE International tại Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (RIC) thực hiện.

Bà Deirdre Ní Fhallúin, Đại sứ Ireland tại Việt Nam cho biết, những câu chuyện thành công tại Phú Thọ, Quảng Trị và Tuyên Quang cho thấy tầm quan trọng then chốt của hành động khí hậu do chính cộng đồng địa phương dẫn dắt. Ireland, thông qua Đại sứ quán tại Hà Nội, tự hào tiếp tục hỗ trợ chương trình “Tiến về phía trước” và các đối tác.

“Cam kết 1,4 triệu euro này thể hiện quyết tâm của chúng tôi trong việc bảo vệ các cộng đồng dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu. Đồng thời, trao quyền cho phụ nữ dân tộc thiểu số trở thành những người dẫn dắt trong phát triển kinh tế xã hội của chính họ”, bà Deirdre Ní Fhallúin nhấn mạnh.

Ireland cam kết tiếp tục tài trợ 1,4 triệu euro cho Chương trình “Tiến về phía trước” tại Việt Nam trong giai đoạn 2025-2026

Khoản tài trợ được gia hạn sẽ đảm bảo Chương trình tiếp tục thực hiện sứ mệnh cốt lõi như, tăng cường năng lực của chính quyền địa phương, hỗ trợ các cộng đồng nghèo và dân tộc thiểu số ở các khu vực miền núi, nâng cao khả năng phục hồi trước các tác động tức thời và lâu dài của biến đổi khí hậu.

Ông Ngô Công Chính, Giám đốc chương trình, Tổ chức Plan International Việt Nam ghi nhận: “Mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Plan International, CARE, RIC và các đối tác địa phương, đã cho phép Chương trình “Tiến về phía trước” tạo ra tác động trên diện rộng, từ tăng cường năng lực ứng phó cho hơn 26.000 người đến mở rộng các mô hình sinh kế thích ứng do phụ nữ dẫn dắt. Trong giai đoạn tới, chúng tôi sẽ tập trung củng cố các nền tảng này và đưa các sáng kiến khí hậu thông minh đến nhiều cộng đồng hơn, giúp phụ nữ, trẻ em và thanh thiếu niên có khả năng phục hồi tốt hơn trước những rủi ro đang gia tăng”.

Chương trình đã đạt được những kết quả hữu hình đáng kể ngay trong năm đầu tiên triển khai, được thúc đẩy bởi quyền làm chủ của cộng đồng.

Trong mảng can thiệp đầu tiên, Chương trình đã tăng cường đáng kể năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu tại 15 xã thuộc 3 tỉnh: Tuyên Quang, Quảng Trị và Phú Thọ. Cán bộ xã được đào tạo về phân tích tính dễ bị tổn thương và xây dựng kế hoạch ứng phó biến đổi khí hậu. Sau đó, 15 kế hoạch ứng phó đã được cộng đồng xây dựng và triển khai, thúc đẩy thực hiện hơn 140 hành động cấp xã (2024-2025), mang lại lợi ích cho 1.747 cá nhân (bao gồm 732 phụ nữ) thông qua tập huấn (ví dụ: sơ cứu, phòng chống thiên tai cho đội ứng phó nhanh), cung cấp thiết bị, diễn tập, và truyền thông cộng đồng về biến đổi khí hậu, quản lý chất thải và xây dựng nơi trú ẩn an toàn.

Ở mảng hoạt động liên quan tới cơ sở hạ tầng và xây dựng năng lực, tổng cộng 31 dự án xây dựng quy mô nhỏ thiết yếu - bao gồm cầu, đường, công trình cấp nước, kè chắn và nhà tránh trú bão - đã được nâng cấp, cải tạo hoặc xây mới, với 24 dự án hoàn toàn do cộng đồng làm chủ quy trình xây dựng và vận hành. Những cải thiện cơ sở hạ tầng này đang trực tiếp mang lại lợi ích cho 11.796 cư dân (5.979 phụ nữ, 95% là dân tộc thiểu số) thông qua tăng cường an toàn giao thông trong thời tiết khắc nghiệt, cung cấp nơi trú ẩn an toàn, đảm bảo an ninh nước và thủy lợi và mở rộng tiếp cận lưới điện quốc gia. Hơn nữa, 247 cá nhân (bao gồm 62 phụ nữ và 99% dân tộc thiểu số) đã được đào tạo, nâng cao kỹ năng lập kế hoạch và thực hiện dự án, qua đó củng cố năng lực kỹ thuật dài hạn trong cộng đồng.

Giúp phụ nữ dân tộc thiểu số nâng cao năng lực phát triển kinh tế

Ông Lê Văn Hải, Giám đốc tổ chức RIC chia sẻ, các kết quả đạt được trong năm đầu tiên cho thấy, khi cộng đồng giữ vai trò trung tâm, các giải pháp thích ứng khí hậu sẽ bền vững và phù hợp nhất. Từ các nhóm phụ nữ canh tác vườn ươm giống, nông dân thay đổi mùa vụ, đến các thôn bản chủ động giám sát hạ tầng, tất cả đều cho thấy sự chủ động và sáng tạo của người dân địa phương. RIC cam kết tiếp tục đồng hành để các mô hình này được nhân rộng và trở thành động lực phát triển dài hạn cho cộng đồng dân tộc thiểu số.

Cũng trong giai đoạn 2024-2025, để xây dựng Trường học an toàn và chống chịu với khí hậu, 32 trường học đã được đánh giá và xây dựng kế hoạch an toàn trường học trước thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu. Tổng cộng 92 hành động đã được triển khai tại các trường này nhằm củng cố ban quản lý thiên tai tại trường, nâng cao kiến thức cho giáo viên và học sinh, gia cố cơ sở hạ tầng trường học để chống chịu thiên tai, và hỗ trợ các sáng kiến "trường học xanh" do học sinh lãnh đạo. Các hoạt động này đã trực tiếp thu hút 11.303 học sinh (5.601 nữ, 5.702 nam, 156 khuyết tật) và 808 giáo viên, nhân viên trong ngành giáo dục từ các trường tham gia.

Ngoài cơ sở hạ tầng, chương trình đã tích hợp thành công khung thích ứng khí hậu vào hoạt động kinh tế, với trọng tâm đặt vào nâng cao năng lực và vị thế cho phụ nữ. Trong vòng 12 tháng triển khai, Chương trình đã thu hút 80 nhóm sinh kế, đào tạo 1.472 người (86,5% phụ nữ, 96% dân tộc thiểu số) hiểu rõ rủi ro khí hậu và áp dụng các phương thức chống chịu tốt hơn trong trồng trọt, chăn nuôi và quản lý hệ sinh thái.

Đã có 64,06% phụ nữ tham gia được khảo sát xác nhận đã thực hiện ít nhất ba hành động dựa trên kiến thức mới, để giúp hoạt động sinh kế gia đình họ có khả năng thích ứng cao hơn. Những nỗ lực này đã chuyển thành cải thiện kinh tế rõ rệt, với 36% tổng số người tham gia báo cáo thu nhập tăng lên từ các hoạt động sinh kế thích ứng. Hơn nữa, 86,67% phụ nữ hiện báo cáo việc tham gia một cách tự tin và có ý nghĩa vào các quy trình ra quyết định sinh kế ở cấp hộ gia đình, nhóm và thôn bản.

Theo bà Lê Kim Dung, Trưởng Văn phòng Đại diện tổ chức CARE tại Việt Nam cho biết: “Nâng cao năng lực cho phụ nữ là đầu tư vào khả năng phục hồi của cộng đồng. Khi phụ nữ được trang bị kiến thức và nguồn lực, họ trở thành những tác nhân mạnh mẽ nhất trong việc thúc đẩy các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu tại địa phương, đảm bảo cộng đồng không chỉ vượt qua được những khó khăn tiềm ẩn mà còn phát triển mạnh mẽ”.

Ông Thái Hữu Liêu, Phó Giám đốc Sở Ngoại vụ tỉnh Quảng Trị cho rằng, Quảng Trị là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai và biến đổi khí hậu. Nhờ Chương trình “Tiến về phía trước”, các xã tham gia đã từng bước chuyển từ thế bị động sang chủ động hơn trong ứng phó: có kế hoạch rõ ràng, có đội ngũ được đào tạo bài bản, và có các công trình quy mô nhỏ được cộng đồng trực tiếp giám sát. Điều đáng quý nhất là người dân đã cảm nhận được những đổi thay cụ thể trong đời sống hằng ngày - đường sá an toàn hơn khi mùa mưa lũ đến, nguồn nước sinh hoạt ổn định hơn, và sinh kế thích ứng biến đổi khí hậu hiệu quả hơn. Những kết quả này giúp tạo thêm các nền tảng quan trọng để Quảng Trị làm cơ sở tiếp tục hướng tới phát triển bền vững trong thời gian tới.

Phó Giám đốc Sở Ngoại Vụ tỉnh Tuyên Quang - ông Mao Quốc Toản đánh giá cao cách Chương trình “Tiến về phía trước” hỗ trợ địa phương không chỉ bằng nguồn lực mà quan trọng hơn là bằng phương pháp tiếp cận dựa vào cộng đồng. Năng lực của cán bộ xã được nâng lên, trường học an toàn hơn, và các nhóm phụ nữ mạnh dạn tham gia kinh tế. Tỉnh Tuyên Quang kỳ vọng, khoản tài trợ mới sẽ tiếp tục tạo ra thay đổi thiết thực cho người dân, đặc biệt là các xã vùng cao còn nhiều khó khăn.

Khoản tài trợ 1,4 triệu Euro cho Chương trình “Tiến về phía trước” đánh dấu một chương mới quan trọng. “Tiến về phía trước” mong muốn chứng kiến khoản đầu tư này biến tính dễ bị tổn thương thành khả năng phục hồi bền vững, đảm bảo một tương lai an toàn và bền vững hơn cho tất cả mọi người liên quan.

Đức Thuận