Phố Wall thức tỉnh trước cơn sốt AI?

Nguyên nhân then chốt cho sự đảo chiều tâm lý này, như các chuyên gia phân tích, đến từ sự thức tỉnh đột ngột trước những rủi ro tiềm tàng của cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) vốn đã kéo thị trường đi lên trong suốt thời gian qua.

Sự nghi ngờ lan rộng

Chỉ số "Sợ hãi và Tham lam" (Fear and Greed Index) là một công cụ đo lường cảm xúc thị trường chứng khoán được thực hiện bởi CNN Money từ năm 2010. Thang điểm của chỉ số này được tính từ 0-100. Khi chỉ số này tiến về 0 (trong khoảng 0-25 điểm), nó phản ánh tâm lý "sợ hãi tột độ" đang chi phối các quyết định đầu tư, đồng nghĩa với nguy cơ suy thoái do bán tháo hàng loạt tăng cao. Theo ghi nhận, chỉ số này đã giảm về 24 điểm từ đầu tháng 11/2025 và tiếp tục giảm sâu phản ánh tâm lý tiêu cực của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.

Đến ngày 19/11, Fear and Greed Index chỉ còn 12 điểm. Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 4/2025, thời điểm Chính phủ Mỹ thông báo thuế đối ứng với các đối tác thương mại toàn cầu, gây ra một đợt bán tháo dữ dội trên thị trường. Tuy nhiên, ở thời điểm tháng 4/2025, thị trường đã phục hồi chỉ sau 10 ngày "sợ hãi tột độ", còn lần này, sự sợ hãi đang lan dần theo thời gian.

Giữa lúc tâm lý thị trường trở nên u ám, những tiếng nói cảnh báo từ các tổ chức uy tín càng trở nên có trọng lượng. Bà Kristalina Georgieva, Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đưa ra một nhận định khiến nhiều người phải giật mình: "Mức định giá hiện tại của cổ phiếu công nghệ đang tiến gần đến mức của 25 năm trước". Nhận định nhắc nhở các nhà đầu tư về bong bóng dot-com từng thổi bay hàng nghìn tỷ USD vào năm 2000. Bà Kristalina cảnh báo thêm rằng bối cảnh lạm phát hiện nay có thể dẫn đến thắt chặt điều kiện tài chính dễ phơi bày các lỗ hổng của bong bóng AI, khiến các nhà đầu tư càng thêm lo ngại.

Warren Buffett là một trong những nhà đầu tư thận trọng nhất trong bối cảnh AI bùng nổ hiện nay.

Trong khi đó, trên mặt trận đầu tư, huyền thoại Warren Buffett cũng đang gửi đi một thông điệp thận trọng. Tập đoàn Berkshire Hathaway của ông đã tích lũy số tiền mặt kỷ lục 382 tỷ USD trong quý III năm nay. Việc "ôm" một khối tiền mặt khổng lồ như vậy trong bối cảnh thị trường đang hưng phấn được giới phân tích xem như một "lời cảnh báo 382 tỷ USD". Động thái này phản ánh thực tế nhà đầu tư huyền thoại không tìm thấy nhiều cơ hội hấp dẫn trên thị trường ở mức giá hiện tại và đang chờ đợi một sự "điều chỉnh".

Góc khuất sau cơn sốt AI: Bong bóng công nghệ mới?

Có một sự thật là sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán Mỹ trong thời gian gần đây, đặc biệt là sự tăng vọt của chỉ số S&P 500 và NASDAQ, được thúc đẩy rất mạnh mẽ bởi làn sóng AI. Theo dữ liệu của First Trust Economics, nhóm "Bảy kỳ quan" (gồm các công ty công nghệ lớn Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia, Tesla) đã chiếm tới 42% lợi nhuận của chỉ số S&P 500 trong 3 quý đầu năm 2025 và gần 80% mức tăng của S&P 500 trong năm qua. Điều đó cho thấy AI đang giữ vị trí dẫn dắt thị trường với sự chênh lệch đáng kể so với các nhóm ngành khác. Và, nếu những dự đoán của WTO hay Warren Buffett là đúng, chúng ta thực sự cần phải lo lắng.

Sự tăng trưởng bùng nổ của các công ty công nghệ đi kèm với nỗi sợ hãi bong bóng sẽ nổ.

Câu hỏi lớn nhất đặt ra với các nhà đầu tư hiện nay là: Liệu cơn sốt AI có phải là một bong bóng mới đang hình thành? Bất chấp những lợi ích không thể phủ nhận của AI trong đời sống, các nhà kinh tế vẫn đặt câu hỏi về việc liệu sự bùng nổ đầu tư vào AI có thực sự dẫn đến những cải thiện bền vững về năng suất và tăng trưởng trong dài hạn hay không. Sự hoài nghi này là một trong những nguyên nhân cốt lõi khiến Phố Wall bắt đầu trở nên thận trọng. Có 2 yếu tố cơ bản khiến những nhà đầu tư lão luyện phải đặt câu hỏi. Thứ nhất là mức giá có đang quá cao và bị kéo dãn khỏi các yếu tố cơ bản đến mức đáng ngờ không? Thứ hai là sự tập trung vào một số ít công ty big tech có khiến thị trường dễ bị tổn thương không?

Trong một thời gian dài, làn sóng đầu tư ào ạt vào AI đã làm dấy lên lo ngại về sự hình thành của một "bong bóng tài sản". Tiền đổ vào các công ty AI và các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) tập trung vào AI đã ở mức kỷ lục. Lightspeed Venture Partners, một trong những quỹ VC lớn nhất Thung lũng Silicon gần đây đã đầu tư 3,5 tỷ USD vào Anthropic (công ty phát triển chatbot AI) để nâng định giá của công ty này lên mức 60 tỷ USD. Các quỹ VC lớn khác như Sequoia Capital và Andreessen Horowitz cũng đã chuyển đổi mô hình để đẩy mạnh đầu tư vào AI và tiền điện tử. Sự dịch chuyển ồ ạt này tiềm ẩn nguy cơ về một "cơn sốt" trong lĩnh vực AI, khi mà định giá của nhiều công ty có thể đã vượt xa giá trị thực tế mà họ có thể tạo ra trong tương lai gần.

Một yếu tố quan trọng được các chuyên gia chỉ ra là chi phí đầu tư cho AI đang "lớn khủng khiếp". Các công ty lớn như Microsoft, Amazon, Alphabet và Meta đang chi tiêu hàng trăm tỷ USD mỗi năm để xây dựng các trung tâm dữ liệu, mua chip AI (GPU) và phát triển mô hình khi lợi nhuận thực tế vẫn chưa rõ ràng. Chính các ông lớn như Amazon, Meta, Alphabet cũng đang phải phát hành trái phiếu quy mô lớn để nuôi hạ tầng AI đắt đỏ. Thêm vào đó, những AI giá rẻ như Deepseek của Trung Quốc thực sự là một cú đấm vào tham vọng thống trị thị trường của các công ty lớn này.

Những cơn gió ngược từ nền kinh tế toàn cầu

Ở góc nhìn vĩ mô, các chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra những rủi ro đáng kể đến từ bối cảnh kinh tế chính trị toàn cầu hiện nay. 3 rủi ro lớn được giới chuyên môn nhắc đi nhắc lại là thuế quan, bong bóng AI và nợ công tăng kỷ lục. Trong đó, chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump được xem là một nhân tố gây bất ổn trực tiếp. Việc ông Trump đe dọa áp thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc đã làm dấy lên những lo sợ về một cú sốc mới đối với thương mại toàn cầu, và thực tế những cú sốc như vậy vẫn có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong nhiệm kỳ 3 năm tới của ông Trump.

Thị trường chứng khoán Mỹ đang lung lay khi niềm tin của nhà đầu tư xuống thấp.

Ông Stephen Jen, Giám đốc điều hành của Eurizon Capital, quỹ đầu tư lớn nhất châu Âu, nhận định rằng có thể mất từ 2-3 năm để cú sốc thuế quan gây tổn hại đến tiêu dùng và đẩy tăng trưởng kinh tế Mỹ về mức gần bằng 0. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng dự báo tăng trưởng thương mại hàng hóa toàn cầu sẽ chỉ đạt 0,5% vào năm 2026, phản ánh sự ảnh hưởng từ các mức thuế quan hiện nay.

Bên cạnh đó, gánh nặng nợ toàn cầu tiếp tục là một quả bom hẹn giờ. Theo Viện Tài chính Quốc tế (IIF) thông báo nợ toàn cầu đã tăng hơn 21.000 tỷ USD trong nửa đầu năm, lên mức cao kỷ lục gần 338.000 tỷ USD, gấp 3 lần tổng GDP toàn cầu. Bản thân Chính phủ Mỹ đang phải đối mặt với nợ kỷ lục khiến cho lợi suất trái phiếu chính phủ lên cao (gần 5%) cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vào Chính phủ Mỹ cũng ở mức thấp. Trong một môi trường nợ nần chồng chất, bất kỳ một cú sốc nào cũng có thể gây ra những hậu quả hệ thống khôn lường. Tất cả những yếu tố bất lợi này đã làm tâm lý đầu tư tại Mỹ xuống thấp và kéo dòng vốn vào một cuộc dịch chuyển lớn.

Trước những bất ổn tại thị trường Mỹ, một xu hướng đáng chú ý đang diễn ra là sự dịch chuyển dòng tiền đầu tư. Nhiều nhà đầu tư toàn cầu đang bắt đầu rút vốn khỏi các tài sản định giá bằng USD để chuyển sang các thị trường mới nổi và tiền tệ châu Á. Đồng nhân dân tệ giao dịch ngoài Trung Quốc đã đạt mức cao nhất trong gần 6 tháng, trong khi đồng ringgit Malaysia tăng hơn 1% trong tuần đầu tháng 11. Các chuyên gia từ Goldman Sachs và BNP Paribas cho rằng các đồng tiền như TWD (Đài Loan), CNY (Trung Quốc) và MYR (Malaysia) có khả năng tiếp tục tăng giá trong ngắn hạn.

Sự dịch chuyển này phần nào phản ánh một nhận thức mới: Bạn không cần phải đầu tư vào Mỹ nữa. Trong nhiều thập kỷ, Mỹ luôn là điểm đến đầu tư hàng đầu với đồng USD thống trị và công nghệ dẫn đầu. Tuy nhiên, những lợi thế này đang dần mờ nhạt. Thay vào đó, thị trường Trung Quốc với cổ phiếu công nghệ giá rẻ và chính sách kích thích mạnh tay hay các thị trường Đông Nam Á với tiềm năng tăng trưởng, đang trở thành những điểm sáng mới thu hút sự quan tâm. Đây vừa là cơ hội cho các nhà đầu tư, vừa là một lời cảnh báo ngầm về sức hấp dẫn giảm dần của thị trường Mỹ. Nhưng, đây cũng có thể sẽ là chỉ dấu cho cuộc sụp đổ của bong bóng AI tại Mỹ khi các nhà đầu tư bắt đầu tìm đường rút chạy.

Tiểu Phong