Cơ hội tạo dư địa cho doanh nghiệp phát triển, đóng góp vào tăng trưởng GDP 10% trở lên

Theo nhiều chuyên gia, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) sắp tới cần được xem xét hết sức cẩn trọng vì Luật Đầu tư sửa đổi chính là chìa khóa mở ra cơ hội thu hút dòng vốn chất lượng, đồng thời là công cụ bảo dưỡng sức khỏe cho doanh nghiệp trong nước.

Từ tháo gỡ điểm nghẽn đến kiến tạo động lực mới cho môi trường đầu tư kinh doanh

Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) 2025 được đánh giá là một bước cải cách mạnh mẽ nhằm tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch và phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Với 07 chương, 60 điều và 04 phụ lục, dự thảo sửa đổi 33 điều, lược bỏ 17 điều và bổ sung 02 điều mới, cho thấy phạm vi điều chỉnh rộng và định hướng đổi mới toàn diện.

Phân tích về những thay đổi đáng kể của dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), TS. Phạm Đình Thưởng, Tổng giám đốc Công ty tư vấn PBK Việt Nam, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương nhấn mạnh về sự đổi mới trong thiết kế các điều khoản cụ thể với phương châm chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Đây là xu hướng quản lý hiện đại, tương đồng với thông lệ quốc tế, giúp giảm gánh nặng thủ tục ban đầu, rút ngắn thời gian triển khai dự án và giảm chi phí tuân thủ cho nhà đầu tư. Đồng thời, cơ chế này tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, tạo niềm tin cho doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài.

TS. Phạm Đình Thưởng, Tổng giám đốc Công ty tư vấn PBK Việt Nam, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương

“Việc chuyển đổi này không chỉ đơn thuần là cải cách thủ tục mà còn phản ánh sự thay đổi tư duy quản lý, từ kiểm soát chặt chẽ trước khi cấp phép sang giám sát hiệu quả sau khi dự án đi vào hoạt động. Nếu được thiết kế đồng bộ với hệ thống chế tài và quy trình hậu kiểm rõ ràng, đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu”, TS Thưởng đánh giá.

Không chỉ tập trung vào cơ chế hậu kiểm, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) còn hướng tới việc tinh gọn toàn bộ quy trình thủ tục. Trọng tâm là cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh, loại bỏ các “giấy phép con” gây cản trở hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp.

Đồng thời, Chính phủ đề xuất phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư: chuyển toàn bộ thẩm quyền của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ và điều chỉnh thẩm quyền của UBND cấp tỉnh về cho Chủ tịch UBND tỉnh. Mục tiêu của thay đổi này là rút ngắn quy trình, tăng tính linh hoạt và nâng cao trách nhiệm giải trình, tạo môi trường đầu tư minh bạch, thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, để việc thực thi đạt được hiệu quả và giảm tối đa tổn thất, cần có tiêu chí rõ ràng để tránh bỏ sót các ngành nghề liên quan đến an ninh, môi trường hoặc sức khỏe cộng đồng. “Dự luật cần được thiết kế theo hướng tạo cơ chế giám sát thay vì “không quản được thì cấm”, các quy định về báo cáo và trách nhiệm giải trình sẽ bảo đảm được tính minh bạch và trách nhiệm”, TS. Phạm Đình Thưởng góp ý.

Vẫn còn nhiều vướng mắc cần xem xét

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, việc hoàn thiện dự án luật phải tuân thủ ba nguyên tắc cốt lõi: tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo hành lang pháp lý ổn định, đồng bộ, không phát sinh vướng mắc mới; tăng cường phân cấp, phân quyền, chuyển mạnh từ quản lý sang kiến tạo phát triển, cắt giảm tối đa thủ tục và điều kiện đầu tư kinh doanh; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất, đồng bộ với các luật liên quan (Đất đai, Xây dựng, Môi trường…) và phù hợp với cam kết quốc tế.

Tuy nhiên, để đạt được bộ ba nguyên tắc này hiện nay vẫn là một thách thức khi một số vấn đề có khả năng bị tác động bởi Luật Đầu tư (sửa đổi).

Với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, dự thảo Luật lược bỏ, cắt giảm 21 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện không đáp ứng tiêu chí. Phản hồi lại vấn đề này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề nghị cần tiếp tục rà soát và bãi bỏ các ngành nghề kinh doanh có điều kiện còn “quá rộng” hoặc “không cần thiết”.

Còn trong vấn đề ngành nghề cấm đầu tư, kinh doanh, liên quan đến vấn đề bổ sung quy định cấm đầu tư kinh doanh đối với ngành, nghề “kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị xem xét loại trừ trường hợp sản xuất phục vụ xuất khẩu hoặc các mục đích đặc dụng (bảo hành, nghiên cứu khoa học, y tế, quốc phòng, an ninh).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra Luật Đầu tư (sửa đổi)

Liên quan đến nội dung này, TS. Phạm Đình Thưởng cho rằng cần phải xem xét cả góc độ pháp lý và kinh tế. Chúng ta đều biết thuốc lá là có hại cho sức khỏe cộng đồng nhưng chúng ta cũng không cấm vì lý do kinh tế. Cũng tương tự, cần phải phân biệt thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử. Nếu như thuốc lá nung nóng được xếp vào nhóm thuốc lá thì cần được đối xử như sản phẩm thuốc lá.

Liên quan đến vấn đề định nghĩa sản phẩm, Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội (đoàn Bình Định) cũng cho rằng, thuốc lá nung nóng về bản chất vẫn là thuốc lá sợi, và cần được phân biệt với thuốc lá điện tử vì mức độ nguy hại là rất khác nhau.

Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) hiện vẫn đang lấy ý kiến và có tính bản lề, tuy nhiên nếu không thận trọng Luật Đầu tư (sửa đổi) sẽ tác động tiêu cực, chưa thực sự tạo xung lực mới cho tăng trưởng. Nếu các điểm nghẽn không được xử lý triệt để, doanh nghiệp trong nước lẫn nhà đầu tư nước ngoài vẫn có thể gặp khó khăn, khiến nỗ lực mở cửa đón dòng vốn lớn tiếp tục bị giới hạn bởi các ràng buộc có tính cơ chế.

Vì vậy, việc hoàn thiện Luật Đầu tư (sửa đổi) nên được tiếp cận một cách thận trọng, khoa học, để vừa tháo gỡ các điểm nghẽn hiện hữu vừa tạo lập khuôn khổ pháp lý ổn định cho môi trường đầu tư, nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền vững của nền kinh tế trong giai đoạn tới.

P.V