Phát triển công nghiệp hỗ trợTầm nhìn từ chính sách mới

Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực, mở rộng quy mô, tự chủ sản xuất

Nội dung chính sách mới đặc biệt chú trọng vào việc hỗ trợ toàn diện các lĩnh vực then chốt như cơ khí chế tạo, ô tô, điện - điện tử, bán dẫn, dệt may, da giày và vật liệu cơ bản. Các doanh nghiệp sẽ được tiếp sức mạnh mẽ về công nghệ, nhân lực, tài chính, đất đai và thủ tục hành chính. Đây là những điểm nghẽn lớn nhất mà ngành CNHT đã phải đối mặt trong nhiều năm qua. Mức hỗ trợ tài chính có thể lên tới 70% cho các hoạt động nghiên cứu, phát triển sản phẩm, chuyển giao công nghệ và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đây là một con số đầy hứa hẹn, tạo động lực lớn để các doanh nghiệp đầu tư vào đổi mới và phát triển.

Theo ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ Hà Nội, chính sách mới là một cơ hội vàng, một sự "bứt phá" không thể tốt hơn trong bối cảnh các chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc. Ông Quốc Anh nhấn mạnh rằng, sự hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và thị trường sẽ được mở rộng, đặc biệt chú trọng vào R&D và nâng cao năng lực con người. Điều này sẽ tạo đà thúc đẩy đầu tư, giúp các doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh.

Chính sách mới với kỳ vọng sẽ trở thành cú hích cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong giai đoạn mới. Ảnh: T.Hoàng

Ông Võ Sơn Điền, Chủ tịch Hiệp hội CNHT Bình Dương, nhấn mạnh vai trò then chốt của ngành này. Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng, ngành CNHT đóng vai trò xương sống trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ông Điền cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức hiện hữu: thiếu liên kết, hạn chế trong đổi mới công nghệ, khó khăn tiếp cận vốn và thiếu lao động tay nghề cao đạt chuẩn quốc tế. Chính sách mới ra đời nhằm giải quyết đúng những vấn đề này, hướng đến một nền công nghiệp hỗ trợ bền vững và tự chủ.

Theo số liệu của Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), cả nước có khoảng 6.000 doanh nghiệp CNHT. Đáng chú ý, gần 88% trong số đó là doanh nghiệp nhỏ và vừa, một lực lượng đông đảo nhưng còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ nội địa hóa trong ngành còn rất thấp, chưa tới 20%. Nguyên nhân chủ yếu là do năng lực công nghệ còn yếu, khó tiếp cận nguồn vốn và chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng cao từ các tập đoàn lớn. Phần lớn các doanh nghiệp nội địa chỉ mới tham gia vào các công đoạn gia công cấp thấp.

Các chính sách mới kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực, mở rộng quy mô, tự chủ trong sản xuất linh kiện, phụ tùng, từ đó giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Đây không chỉ là câu chuyện của doanh nghiệp mà còn là mục tiêu chiến lược của cả nền kinh tế, nhằm xây dựng nội lực vững mạnh, sẵn sàng nắm bắt cơ hội từ làn sóng dịch chuyển đầu tư quốc tế.

Giải “bài toán” chính sách từ thực tiễn đến triển khai

Dù các chính sách mới mang đến kỳ vọng lớn, nhưng câu hỏi về tính khả thi vẫn còn bỏ ngỏ bởi nhiều nhà phân tích và doanh nghiệp đều nhận định, thành công của chính sách sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc được triển khai một cách minh bạch và thực chất. Thực tế, trong nhiều năm qua, việc triển khai và vận dụng các chính sách ưu đãi vào thực tế vẫn còn nhiều khó khăn, cản trở doanh nghiệp tiếp cận và tận dụng. Một trong những rào cản lớn nhất là thủ tục giải ngân phức tạp và kéo dài.

Trường hợp của Công ty Cơ khí Lập Phúc (TP. Hồ Chí Minh), ông Nguyễn Văn Trí Tổng Giám đốc đã chia sẻ việc đơn vị đã tham gia chương trình kích cầu đầu tư từ năm 2020 và đầu tư lớn vào máy móc, xây dựng trung tâm R&D. Nhưng hơn 5 năm qua, công ty vẫn chưa nhận được khoản vay hỗ trợ lãi suất. Mỗi tháng, doanh nghiệp phải gồng mình trả lãi vay hàng trăm triệu đồng, đến mức phải bán cả nhà riêng để trả nợ. Tình trạng này không chỉ xảy ra với Lập Phúc mà còn với hơn 10 doanh nghiệp khác trong ngành, gây ra gánh nặng tài chính và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đại diện một số doanh nghiệp cũng cho rằng tình trạng chậm giải ngân, thủ tục rườm rà, thiếu tính khả thi là những nguyên nhân chính khiến nhiều doanh nghiệp cảm thấy chính sách chỉ mang tính "hình thức". Nhiều dự án sáng tạo, công nghệ mới không thể chứng minh theo quy định cứng nhắc, dẫn đến các dự án đổi mới sáng tạo bị cản trở". Các doanh nghiệp cũng phản ánh về việc phải chứng minh hiệu quả dự án dựa trên các tiêu chuẩn khắt khe, khiến họ ngần ngại hoặc bỏ cuộc trong quá trình tiếp cận các gói hỗ trợ. Điều này làm giảm hiệu quả thực tế của chính sách và gây ra tình trạng "hưởng trên giấy" chứ chưa đi vào thực tế. Vì vậy, đại diện doanh nghiệp kiến nghị cần phải tháo gỡ những nút thắt này và công khai minh bạch mọi quy trình.

Ngành dệt may và da giày, hai lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, cũng đặt nhiều kỳ vọng vào chính sách mới. Các doanh nghiệp trong ngành mong muốn chính sách sẽ thúc đẩy phát triển nguyên phụ liệu nội địa, giảm phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, đặc biệt là trong bối cảnh các thị trường lớn như Mỹ đang siết chặt quy định về nguồn gốc hàng hóa. Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Thời trang TP. Hồ Chí Minh cho biết, nhiều nguyên phụ liệu của ngành vẫn còn phụ thuộc lớn vào Trung Quốc, đặc biệt là vải. Ông Hồng đề xuất các địa phương cần mở rộng quy hoạch các khu dệt may, tiếp nhận các dự án dệt nhuộm để thu hút đầu tư mới, thay vì lo ngại về vấn đề ô nhiễm.

Tương tự, ngành da giày cũng đối mặt với những điểm nghẽn tương tự. Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, chỉ ra các thách thức như thiếu khu công nghiệp chuyên ngành, tiêu chuẩn môi trường cao và quy mô thị trường chưa đủ lớn để phát triển nguyên phụ liệu trong nước.

Các doanh nghiệp của hai ngành này mong muốn hình thành một trung tâm nghiên cứu và phát triển chuỗi cung ứng ngành thời trang Việt Nam để nâng cao nội lực và giảm phụ thuộc nhập khẩu. Dù còn nhiều lo ngại về việc thực thi, ông Hồng tin rằng sự ra đời của chính sách đã là một bước tiến quan trọng. Vấn đề còn lại là các hiệp hội sẽ tiếp tục đề xuất giải pháp với cơ quan quản lý để chính sách đi vào thực tế.

Ông Võ Sơn Điền, Hiệp hội CNHT Bình Dương, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới, cải cách trọng tâm theo các Nghị quyết của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ, sáng tạo và chuyển đổi số; số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế; và số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Những văn bản này sẽ tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp CNHT phát triển.

Nghị định số 205/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung Nghị định số 111/2015/NĐ-CP không chỉ giúp các doanh nghiệp giảm chi phí, mở rộng thị trường, mà còn tạo điều kiện để Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, giảm lệ thuộc vào nhập khẩu và tận dụng cơ hội từ làn sóng dịch chuyển đầu tư. Tuy nhiên, để hiện thực hóa những mục tiêu này, điều quan trọng nhất là phải đảm bảo tính thực thi của chính sách. Các cơ quan quản lý cần có sự phối hợp chặt chẽ, minh bạch và hiệu quả, tránh tình trạng "bỏ quên", để các doanh nghiệp thực sự có cơ hội tiếp cận và phát triển bền vững trong tương lai.

V.A