Xăng E10: Lộ trình chuyển đổi và giải pháp để thành công

Lộ trình chuyển đổi rõ ràng

Dự thảo Thông tư mới của Bộ Công Thương quy định: từ 01/01/2026, xăng sinh học E10 sẽ được áp dụng thống nhất trên thị trường. Đến năm 2031, tỷ lệ phối trộn dự kiến nâng lên E15 hoặc mức phù hợp hơn tùy theo điều kiện thực tế. Đây là bước tiến tiếp nối E5 RON92, đưa Việt Nam tiến gần hơn với xu hướng quốc tế về sử dụng nhiên liệu sinh học.

Theo các tài liệu khảo sát của Bộ Công Thương, thị phần E5 giảm xuống chỉ còn khoảng 21% năm 2024, so với mức gần 50% những năm đầu triển khai, là dấu hiệu cho thấy nếu không có lộ trình rõ ràng và giải pháp đồng bộ, nhiên liệu sinh học khó tạo được bước đột phá. Chênh lệch giá thấp, hạ tầng hạn chế và tâm lý người dùng khiến E5 dần mất thị phần. Xăng E10 cần được triển khai theo một lộ trình rõ ràng, có cơ chế hỗ trợ và giám sát thực thi hiệu quả để khẳng định vai trò trong quá trình chuyển đổi xanh.

TS. Đào Duy Anh - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công

Ở tầm chiến lược, TS. Đào Duy Anh - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: “Chủ trương phát triển nhiên liệu sinh học đã được xác định rõ trong nhiều văn bản quan trọng như Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia (Quyết định 893/2023), Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045 (Quyết định 215/2024) và các chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh của Chính phủ. Mục tiêu xuyên suốt là giảm phụ thuộc vào xăng dầu khoáng, bảo vệ môi trường, phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp – công nghiệp sinh học, và góp phần vào tăng trưởng xanh”.

Đa lợi ích từ lộ trình chuyển đổi

Theo định hướng của Bộ Công Thương, từ 01/01/2026, xăng sinh học E10 sẽ được đưa vào sử dụng trên phạm vi toàn quốc. Lộ trình này không áp dụng đối với nhiên liệu diezen, xăng dầu đặc chủng cho hàng không, quốc phòng và an ninh. Đây là bước tiếp nối sau giai đoạn E5, được kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích đồng thời về môi trường, kinh tế nông nghiệp và an ninh năng lượng.

Xăng E10 khi đưa vào sử dụng trên phạm vi toàn quốc được kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích đồng thời về môi trường, kinh tế nông nghiệp và an ninh năng lượng

Về nguồn cung E100, Bộ Công Thương đánh giá hiện cả nước có 5 nhà máy ethanol với tổng công suất thiết kế khoảng 32.000 m³/tháng, nhưng thực tế mới chỉ vận hành ổn định 2 nhà máy, đạt khoảng 50% công suất. Nguồn cung nội địa có thể đáp ứng khoảng 32% nhu cầu E100 vào năm 2025, và nếu khôi phục sản xuất, con số này có thể tăng lên 45% trong hai năm tiếp theo. Phần còn thiếu, khoảng 600.000–700.000 m³/năm (tương đương ~55–60% nhu cầu), sẽ được nhập khẩu từ các thị trường có năng lực ổn định như Mỹ và Brazil.

Về môi trường, các thử nghiệm do Hiệp hội Các nhà sản xuất Xe máy Việt Nam (VAMM) phối hợp cùng Đại học Bách khoa Hà Nội thực hiện cho thấy: khí thải CO và HC giảm rõ rệt (có trường hợp giảm tới gần 30%), NOx tăng nhẹ nhưng vẫn trong ngưỡng an toàn, còn CO₂ gần như không thay đổi. Đồng thời, mức tiêu hao nhiên liệu khi sử dụng xăng E10 giảm trung bình 2–5% so với xăng khoáng RON95.

Về kinh tế nông nghiệp, với khoảng 5 triệu tấn sắn lát khô mỗi năm, trong đó 1,3 triệu tấn (25%) có thể dùng làm nguyên liệu ethanol, lộ trình xăng E10 sẽ tạo ra thị trường tiêu thụ ổn định cho nông dân, đồng thời góp phần gia tăng giá trị nông sản trong nước.

Về an ninh năng lượng, việc kết hợp nguồn cung nội địa và nhập khẩu chiến lược giúp Việt Nam chủ động hơn trước biến động giá dầu thế giới, đồng thời đa dạng hóa nguồn cung theo đúng định hướng trong Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia.

Về khía cạnh kỹ thuật, các hãng sản xuất ô tô – xe máy lớn như Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM đã khẳng định động cơ hiện tại hoàn toàn tương thích với xăng E10 mà không cần điều chỉnh kỹ thuật. Đây là yếu tố quan trọng để củng cố niềm tin của người tiêu dùng và tháo gỡ nút thắt tâm lý còn tồn tại từ giai đoạn E5.

Giải pháp để lộ trình xăng E10 thành công

Để bảo đảm lộ trình xăng E10 triển khai thành công từ ngày 01/01/2026, Bộ Công Thương đã đưa ra một loạt giải pháp tổng thể, bao trùm từ chính sách, hạ tầng, doanh nghiệp cho đến truyền thông và hợp tác quốc tế.

Thứ nhất, về cơ chế chính sách và điều hành. Bộ Công Thương đang nghiên cứu điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt và xây dựng định mức chi phí kinh doanh riêng cho xăng E10. Đây là những công cụ tài chính cần thiết nhằm giảm chênh lệch giá giữa xăng E10 và RON95, tạo động lực cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng. Song song với đó, Bộ sẽ tăng cường công tác giám sát, đảm bảo các doanh nghiệp phân phối, kinh doanh xăng dầu tuân thủ đúng lộ trình phối trộn nhiên liệu sinh học.

Thứ hai, về hạ tầng và doanh nghiệp. Theo TS. Đào Duy Anh, muốn xăng E10 thành công, cần tập trung nâng cấp toàn diện hệ thống kho bãi, bồn bể và các trạm phối trộn. Ông nhấn mạnh: “Việc đầu tư đồng bộ vào hạ tầng, từ khâu lưu trữ đến vận hành pha trộn, sẽ quyết định khả năng đáp ứng nhu cầu toàn quốc. Đây là nhiệm vụ cần sự phối hợp giữa doanh nghiệp đầu mối và các địa phương”.

Thứ ba, về truyền thông và người tiêu dùng. Bộ Công Thương xác định, một chiến dịch truyền thông quy mô lớn, bài bản là yếu tố then chốt để tháo gỡ tâm lý e ngại của người sử dụng. Nội dung trọng tâm sẽ là lợi ích môi trường – giảm phát thải khí nhà kính, an toàn kỹ thuật – động cơ xe hoàn toàn tương thích với xăng E10, và lợi ích kinh tế – giá thành cạnh tranh.

Thứ tư, về hợp tác quốc tế và khoa học công nghệ. Bộ Công Thương đang mở rộng hợp tác với các quốc gia có thế mạnh trong sản xuất ethanol như Mỹ và Brazil, cũng như các tổ chức quốc tế như US Grains Council và Global Green Council, nhằm đảm bảo nguồn cung E100 ổn định, dài hạn. Đồng thời, Bộ cũng khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng nhiên liệu sinh học thế hệ 2 (từ mía, ngô, lúa mì, phụ phẩm nông nghiệp) để từng bước gia tăng tỷ lệ sản xuất trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

Với sự chuẩn bị đồng bộ từ chính sách, hạ tầng, doanh nghiệp đến truyền thông và hợp tác quốc tế, Bộ Công Thương khẳng định Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng rằng lộ trình xăng E10 sẽ được triển khai thuận lợi, trở thành một động lực mới cho giảm phát thải và phát triển bền vững.

Hồ Nga