Phát triển đô thị Việt Nam thông minh, bền vững và bao trùm

Toàn cảnh Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm 2025. (Ảnh: LAN HƯƠNG)

Trong những năm qua, khu vực đô thị ngày càng thể hiện vai trò động lực, đầu tàu phát triển kinh tế-xã hội, đóng góp khoảng 70% GDP cả nước. Đại hội XIII của Đảng đã đề ra chủ trương “lấy các đô thị làm động lực phát triển vùng” và đưa ra chỉ tiêu đến năm 2025, tỷ lệ đô thị hóa khoảng 45%; năm 2030, tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 50%. Đồng thời, xác định một trong 3 đột phá chiến lược của giai đoạn 2021-2030: “trọng tâm là ưu tiên phát triển hạ tầng trọng yếu về giao thông... đô thị lớn”; “tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển đô thị”…

Tập trung tiếp tục triển khai Nghị quyết 06-NQ/TW

Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Tường Văn phát biểu tại Diễn đàn. (Ảnh: BÍCH NGỌC)

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, năm 2025 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam, trong đó xác định các mục tiêu với 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được về số lượng cũng như chất lượng phát triển, hệ thống đô thị Việt Nam cũng đang phải giải quyết các thách thức lớn đặt ra hiện nay như: tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng chưa đồng đều; áp lực về hạ tầng kỹ thuật-xã hội, môi trường và nhà ở; ảnh hưởng ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh; yêu cầu chuyển đổi mô hình phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo và dữ liệu số…

Do đó, diễn đàn năm nay sẽ phân tích, thảo luận các kết quả thực hiện nhiệm vụ giải pháp của Nghị quyết 06-NQ/TW, đồng thời là nền tảng đối thoại chính sách quốc gia để các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các đối tác quốc tế cùng chia sẻ, trao đổi, tìm giải pháp hướng với chủ đề trọng tâm là “Phát triển đô thị Việt Nam thông minh, bền vững và bao trùm”.

Bộ Xây dựng mong muốn thông qua diễn đàn này sẽ thúc đẩy các chương trình, kế hoạch hợp tác giữa Trung ương với địa phương, giữa các bộ ngành và các đô thị với các tổ chức, đối tác phát triển.

Qua đó, sẽ thúc đẩy đổi mới, phát triển hệ thống đô thị với các cơ chế chính sách thông thoáng, giải phóng nguồn lực, khơi dậy khát vọng đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, tạo bước phát triển đột phá của hệ thống đô thị, chuyển đổi từ gia tăng số lượng và quy mô sang trọng tâm về chất lượng, sử dụng hiệu quả nguồn lực, thông minh, ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh, liên kết và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Duy Hưng phát biểu tại diễn đàn. (Ảnh: LAN HƯƠNG)

Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Duy Hưng nhận định, trong thời gian qua, công tác quy hoạch đô thị, nông thôn được chú trọng. Hệ thống đô thị toàn quốc tiếp tục phát triển, hạ tầng được cải thiện rõ rệt, khả năng tiếp cận dịch vụ và chất lượng sống của người dân được nâng lên.

Thị trường bất động sản, các loại hình và phân khúc nhà ở phát triển hài hòa hơn. Đề án xây dựng 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội đạt kết quả tích cực. Hệ thống hành chính được tinh gọn, ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý đô thị được đẩy mạnh.

Tuy nhiên, phát triển đô thị vẫn còn nhiều bất cập, do đó, một số vấn đề cần được trao đổi, thảo luận kỹ lưỡng. Trong đó, cần xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của phát triển đô thị bền vững trong kỷ nguyên mới; hoàn thiện thể chế cho phát triển đô thị thông minh, bền vững và bao trùm là nhiệm vụ đột phá; hoàn thiện quy hoạch đô thị phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp;bảo đảm phát triển thị trường bất động sản lành mạnh; giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân và xử lý các vấn đề tồn tại, bức xúc kéo dài; chú trọng phát triển kinh tế đô thị; huy động, phát huy hiệu quả các nguồn lực;ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong quản lý, phát triển đô thị; xây dựng chính quyền số, đô thị thông minh, tạo động lực cho phát triển nhanh và bền vững…

Thống nhất các ý tưởng, đề xuất

Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025 là hoạt động thường niên được tổ chức Chào mừng Ngày Đô thị Việt Nam 8/11, thiết thực hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11. Diễn đàn năm nay đã đón nhận 37 bài tham luận, trong đó đã có 22 diễn giả trực tiếp trình bày và hơn 500 lượt đại biểu tham dự các hoạt động của Diễn đàn.

Tại hội thảo chuyên đề 1: "Đổi mới sáng tạo - Động lực phát triển đô thị thông minh Việt Nam”, các đại biểu, chuyên gia và doanh nghiệp đã khẳng định: Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của đô thị thông minh; công nghệ IoT, AI, Big Data, Digital Twin, nền tảng dữ liệu mở đã và đang thay đổi cách thức quy hoạch, quản lý và vận hành đô thị.

Các đại biểu thống nhất đề xuất: hình thành Bộ tiêu chí đô thị thông minh quốc gia; Phát triển nền tảng dữ liệu đô thị liên thông; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đô thị với sự tham gia của chính quyền, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và người dân.

Tại hội thảo chuyên đề 2: “Đô thị an toàn và thích ứng biến đổi khí hậu – Hướng tới tăng trưởng xanh, bền vững”, từ các kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn địa phương, diễn đàn thống nhất tăng cường lồng ghép ứng phó khí hậu trong quy hoạch, đầu tư và tài chính đô thị. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển hạ tầng xanh, hệ thống thoát nước thông minh, đô thị sinh thái; thúc đẩy hợp tác tài chính khí hậu và các dự án giảm phát thải carbon, đặc biệt, phát triển các đô thị trung tâm vùng có khả năng thích ứng và lan tỏa.

Tại hội thảo chuyên đề 3: “Quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại - Nâng cao chất lượng sống đô thị Việt Nam”, các chuyên gia trong và ngoài nước đã thống nhất, quy hoạch cần được thực hiện dựa trên nền tảng dữ liệu không gian liên thông; cần tăng cường tính công khai, minh bạch và sự tham gia của cộng đồng trong quy hoạch và quản lý đô thị; xây dựng hệ thống giám sát-đánh giá phát triển đô thị hiện đại, có khả năng đo lường, dự báo và cảnh báo sớm.

Tại phiên toàn thể, các diễn giả trong nước và quốc tế đã tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng của phát triển bền vững đô thị đối với sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Các ý kiến phát biểu đều khẳng định: Việt Nam đã và đang đi đúng hướng khi xác định phát triển đô thị là một trong 3 đột phá chiến lược quốc gia, nhưng để thành công, cần có cơ chế phối hợp đa ngành, đa cấp và liên vùng, đồng thời cần huy động hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước, đặc biệt là nguồn vốn xanh và tri thức quốc tế.

Theo Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Tường Văn, Bộ Xây dựng cùng với các bộ, ngành địa phương sẽ tiếp tục nỗ lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó sẽ chú trọng triển khai thực hiện: Một là, hoàn thiện thể chế và chính sách phát triển đô thị bền vững. Tiếp tục rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, hoàn thiện cơ chế phân cấp-phân quyền-giám sát đô thị 2 cấp.

Hai là, rà soát, điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị-nông thôn và xây dựng, triển khai Chương trình phát triển đô thị quốc gia, xác định rõ trọng tâm các nhiệm vụ để thực hiện phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu, cải tạo đô thị song song với nhiệm vụ phát triển các đô thị động lực, đô thị sinh thái, đô thị thông minh gắn với các hành lang phát triển ưu tiên.

Ba là, xây dựng nền tảng dữ liệu đô thị quốc gia. Bộ Xây dựng sẽ chủ trì thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu đô thị quốc gia, tích hợp dữ liệu quy hoạch, đất đai, hạ tầng, dân cư và môi trường, kết nối với các nền tảng quốc gia khác để phục vụ quản lý thống nhất và ra quyết định thông minh.

Bốn là, thúc đẩy đô thị xanh, đô thị thông minh và khả năng chống chịu.
Đẩy mạnh chuyển đổi mô hình đầu tư hạ tầng theo hướng xanh, tiết kiệm năng lượng và ít phát thải; thúc đẩy hợp tác quốc tế về thích ứng khí hậu, tài chính xanh và đổi mới sáng tạo.

Năm là, phát triển nguồn nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đô thị.
Tăng cường đào tạo năng lực số cho cán bộ quản lý đô thị; khuyến khích doanh nghiệp công nghệ nội địa tham gia chuỗi giá trị đô thị thông minh; xây dựng mạng lưới hợp tác giữa chính quyền-học viện-doanh nghiệp-cộng đồng.

Minh Thành