Phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ở Phú Thọ

Khen thưởng giáo viên, học sinh Trường THPT Chuyên Vĩnh Phúc đạt thành tích cao trong các kỳ thi. Ảnh: THPT Chuyên Vĩnh Phúc

Chìa khóa cho phát triển

Sau sáp nhập, tỉnh Phú Thọ mới có diện tích tự nhiên trên 9.360 km2, đứng thứ 15 cả nước, với dân số hơn 4 triệu người, xếp thứ 11 so với các tỉnh, thành phố trên cả nước. Hiện nay lực lượng lao động đang làm việc trên địa bàn đạt khoảng 1,83 triệu người, tăng 126 nghìn người so với năm 2021. Đây là nguồn cung lao động dồi dào, tạo lợi thế để phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ, đồng thời bảo đảm nguồn nhân lực cho tiến trình hội nhập và chuyển đổi số.

Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên có việc làm ở Phú Thọ đạt hơn 50% dân số, với khoảng 575.000 lao động làm việc trong gần 23.260 doanh nghiệp. Trong số này, 31 doanh nghiệp nhà nước sử dụng gần 9.000 lao động, còn lại là hơn 23.000 doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài và khu vực dân doanh, sử dụng hơn 559.000 lao động.

Xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của chất lượng nguồn nhân lực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Phú Thọ đã sớm quan tâm, ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực.

Kết quả, chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện rõ nét; toàn tỉnh có trên 73,3% lao động được đào tạo và truyền nghề, tăng 4% so với năm 2021; trong đó 34,6% có bằng cấp, chứng chỉ, chứng nhận, tăng 3,1%. Năng suất lao động đạt khoảng 212,2 triệu đồng, tăng bình quân 5,8%/năm. Cơ cấu lao động cũng đã dịch chuyển rõ rệt: nông, lâm nghiệp và thủy sản chỉ còn 13,2%, công nghiệp chiếm 53% và dịch vụ chiếm 33,8%.

Đặc biệt, nhờ chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ về công tác tại tỉnh, trình độ, năng lực của đội ngũ công chức, viên chức từng bước được nâng lên. Năm 2020 công chức, viên chức có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, đại học là 69,8%, thì đến năm 2025 đã tăng lên 82,8%. Độ tuổi công chức, viên chức được trẻ hóa, bảo đảm số lượng, chất lượng, cơ cấu trên cơ sở vị trí việc làm và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Buổi học thực hành trên máy của thầy và trò Trường Cao đẳng Nghề Vĩnh Phúc nay là Trường CĐ Kỹ thuật - Công nghệ Vĩnh Phúc.

Với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, tỉnh đang tập trung sắp xếp và phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực hướng đến các chuẩn quốc tế. Tính đến tháng 7/2025, tỉnh có 5 trường đại học, trong đó 2 trường thuộc tỉnh và 3 trường thuộc bộ, ngành Trung ương.

Bên cạnh đó là 43 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, gồm 20 trường cao đẳng, 12 trường trung cấp và 11 trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Quy mô đào tạo hằng năm của các trường đại học đạt bình quân 35.250 sinh viên; hệ thống giáo dục nghề nghiệp đạt khoảng 64.700 học viên, trong đó đào tạo trình độ cao đẳng chiếm hơn 39.000 người, trung cấp hơn 10.000 người.

Riêng năm 2024, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tuyển sinh hơn 77.000 học viên; các trường đại học tuyển hơn 12.000 sinh viên, trong đó gần 740 là học viên cao học.

Không chỉ tận dụng lực đẩy từ chính sách để làm tốt công tác tuyển sinh, các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Phú Thọ còn chủ động nâng cao chất lượng đào tạo. Theo đó, các nhà trường đã xây dựng, phát triển chương trình đào tạo theo các trình độ; tích cực đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo hướng phát triển toàn diện phẩm chất đạo đức, tác phong làm việc chuyên nghiệp và năng lực của người học; tích hợp kiến thức, kỹ năng, nhất là kỹ năng thực hành và làm việc theo nhóm; đồng thời phát huy tính tích cực, chủ động, khả năng sáng tạo của người học vào thực hành nghề nghiệp tại nhà trường và các doanh nghiệp.

Đây là minh chứng cho thấy hệ thống đào tạo của tỉnh có quy mô lớn, đủ sức cung ứng nguồn lao động có tay nghề cho nhiều lĩnh vực.

Tầm nhìn dài hạn

Bên cạnh những thành quả đã đạt được, hành trình phát triển nguồn nhân lực của Phú Thọ với nhiều rào cản. Một trong những thách thức lớn nhất là các chính sách thu hút nhân tài chưa thực sự đủ sức hấp dẫn, dẫn đến tình trạng “chảy máu chất xám” cục bộ vẫn còn diễn ra. Thêm vào đó, chất lượng đào tạo ở một số lĩnh vực chưa bắt kịp với yêu cầu của thị trường, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục.

Ứng dụng công nghệ số trong quản lý và vận hành sản xuất tại Công ty TNHH điện tử Meiko Hòa Bình, phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ.

Bài học kinh nghiệm từ giai đoạn vừa qua cho thấy, phát triển nguồn nhân lực không phải là một cuộc đua ngắn hạn mà là một hành trình dài hơi. Để thu hút và giữ chân nhân tài, không chỉ cần chính sách đãi ngộ tốt mà còn phải tạo ra một môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sự đổi mới, sáng tạo. Đồng thời, việc liên kết giữa các cơ sở đào tạo với các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động cần chặt chẽ hơn để đảm bảo chất lượng đào tạo đáp ứng đúng nhu cầu thực tế của địa phương.

Trên tinh thần ấy, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Phú Thọ đã ban hành Nghị quyết về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, coi đây là trụ cột để đưa tỉnh phát triển nhanh, bền vững trong giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đó, mục tiêu của tỉnh là xây dựng đội ngũ nhân lực tinh hoa, có trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, ngoại ngữ, công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, đặc biệt tập trung vào những ngành mũi nhọn.

Đến năm 2030, tỉnh phấn đấu chuẩn hóa ít nhất 70% chương trình đào tạo nghề và đại học theo chuẩn quốc gia, quốc tế; hình thành đội ngũ 50.000 lao động chất lượng cao trong các ngành mũi nhọn như công nghiệp chế biến - chế tạo, công nghệ số, y tế, du lịch và năng lượng xanh. Đồng thời, tỉnh đặt mục tiêu đào tạo và bồi dưỡng 5.000 chuyên gia, kỹ sư, kỹ thuật viên về trí tuệ nhân tạo; 80% lực lượng lao động được trang bị kỹ năng số cơ bản; 50% sinh viên tốt nghiệp đạt chuẩn ngoại ngữ quốc tế.

Bên cạnh đó, Phú Thọ sẽ hoàn thiện hạ tầng dữ liệu nhân lực, triển khai sàn giao dịch việc làm số ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dự kiến đạt hơn 100.000 lượt giao dịch mỗi năm. Công tác dự báo cung - cầu nhân lực sẽ được tiến hành thường niên từ năm 2026, nhằm tạo cơ sở dữ liệu toàn diện, phục vụ hoạch định chính sách. Tỉnh cũng hướng đến giảm tỷ lệ thất nghiệp khu vực thành thị xuống dưới 2,5%, nâng tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ lên 75% vào năm 2030, đồng thời tạo mới khoảng 250.000 việc làm, trong đó trên 50% là việc làm có kỹ năng.

Long Anh - Minh Sơn