Phát triển giao thông thông minh ở Việt Nam

Thí điểm biển báo thông minh tại cầu vượt, đường vành đai để giảm ùn tắc.

Cách mạng công nghệ trong hạ tầng giao thông

Mới đây, tại Hội nghị An toàn giao thông Việt Nam năm 2023 diễn ra sáng 12/10 do Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia tổ chức, ông Trần Trọng Vinh, Chủ tịch Hiệp Hội An ninh chuyên nghiệp châu Á - Chi hội Việt Nam cho biết, sự phát triển của khoa học công nghệ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI đang tác động tích cực đến tất cả các lĩnh vực, trong đó có giao thông.

“Đây là một hệ thống với công nghệ tiên tiến, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong xử lý hình ảnh thông minh, áp dụng vào điều kiện giao thông hỗn hợp tại Việt Nam, đáp ứng yêu cầu theo dõi, giám sát, xử lý các hành vi vi phạm trật tự, an toàn giao thông và hiện đại hóa công tác tuần tra, kiểm soát, giảm bớt sự có mặt thường xuyên, giảm các biện pháp thủ công của lực lượng cảnh sát giao thông đang thực hiện”, ông Vinh nói.

Hệ thống được nói đến chính là hệ thống giao thông thông minh (Intelligent transportation system - ITS) với phân hệ chính là camera giám sát, phát hiện xử lý vi phạm trật tự, an toàn giao thông. Hiện ITS đang đóng vai trò then chốt trong việc giải quyết vấn đề giao thông đô thị, từ ngăn ngừa, cảnh báo, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giảm tai nạn, giảm ùn tắc đến giảm lượng khí thải... góp phần xây dựng một xã hội an toàn, văn minh, hiện đại và phát triển.

Bằng cách tích hợp các công nghệ như mạng máy tính, công nghệ cảm biến, trí tuệ nhân tạo AI, Internet vạn vật IoT,… các mô hình ITS tiên tiến được sử dụng phổ biến trên thế giới có thể kể đến như hệ thống thông báo xe khẩn cấp cung cấp theo thời gian thực về vị trí và chuyển động của các phương tiện khẩn cấp (xe cứu hỏa, cấp cứu và xe cảnh sát), hệ thống cảnh báo chệch làn đường (LDWS) ngăn ngừa tai nạn do chệch làn đường, hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng (ACC) giúp điều chỉnh tốc độ xe dựa trên tình hình giao thông phía trước, hệ thống giám sát tốc độ tự động (ASE) nhằm thúc đẩy thói quen lái xe an toàn của người dân.

Cuộc cách mạng công nghệ vào cơ sở hạ tầng giao thông đã và đang nâng cao độ hiệu quả và an toàn của mạng lưới giao thông, từ đó thúc đẩy phát triển đô thị bền vững, thành phố thông minh.

Xu thế tất yếu

Nhằm nâng cao chất lượng giao thông và hạn chế tai nạn, nhiều quốc gia trên thế giới đang ngày càng ưu tiên phát triển ITS. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế, một số thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM,… bước đầu triển khai các gói giải pháp ứng dụng AI trong kiểm soát giao thông và thí điểm mô hình giao thông thông minh qua hệ thống giám sát và điều hành giao thông thông minh, các trạm soát vé không dừng.

Từ 13/1/2023, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội phối hợp các đơn vị liên quan đã thử nghiệm lắp đặt biển báo giao thông có thông tin thay đổi (VMS). Đây là mô hình cảnh báo ùn tắc tại đường Vành đai 2 trên cao. Từ camera ghi nhận theo thời gian thực, màn hình VMS (khổ 1,6 x 1,4m) sẽ liên tục xuất hiện các thông tin như: Ngã Tư Sở ổn định, hoặc ùn cục bộ, chú ý chuyển hướng,… kèm theo hình ảnh tương ứng, giúp người lái xe chọn hướng đi phù hợp.

Trong thời gian thí điểm (từ ngày 13/1 đến 1/6/2023), các đơn vị liên quan đã lấy 105 phiếu điều tra từ những người lái xe đối với hệ thống thử nghiệm này. Kết quả cho thấy, có 38,1% người lái dự kiến đổi hành trình khi có cảnh báo trước về tình trạng ùn tắc giao thông ở nút giao Ngã Tư Sở.

Bên cạnh đó, Sở Giao thông Vận tải cũng thí điểm hệ thống cảnh báo phương tiện quá giới hạn chiều cao tại cầu vượt Thái Hà - Chùa Bộc từ ngày 1/12/2022. Cầu vượt này trước đây nhiều lần bị xe khách, xe tải có chiều cao vượt quá quy định… cố tình di chuyển lên cầu, làm sập khung hạn chế, gây ùn tắc và mất an toàn giao thông. Do đó, camera và biển báo điện tử được lắp đặt ở lối lên xuống hai đầu cầu để cảnh báo các phương tiện vượt quá chiều cao quy định. Biển báo tại đây có khả năng phát hiện, phân loại, nhận diện các loại xe tải, xe quá khổ, xe khách,… nếu phương tiện vi phạm thì hệ thống sẽ phát hình ảnh biển số xe lên bảng điện tử.

Tính đến ngày 1/6/2023, hệ thống tại cầu vượt Thái Hà - Chùa Bộc đã hoạt động ổn định và giảm được số vụ va chạm vào khung hạn chế chiều cao. Qua thống kê, tổng số phương tiện qua cầu theo cả hai chiều là hơn 13,4 triệu phương tiện. Số lượng phương tiện được phát hiện và cảnh báo trước khi lên cầu là 125.263 phương tiện.

Đến nay, hệ thống biển báo điện tử thông minh VMS nhận được kết quả tích cực từ phía người tham gia giao thông, đồng thời góp phần hạn chế rõ rệt tình trạng ùn tắc và tai nạn. Trước hiệu quả đạt được, nhiều người cho rằng mô hình VMS nên nghiên cứu nhân rộng cùng với các phương thức ứng dụng ITS khác nhằm góp phần hình thành hệ thống giao thông thông minh cho Hà Nội và các thành phố lớn.

Linh Chi