Phát triển giao thông xanh tại thành phố Hồ Chí Minh:Bài 3: Giao thông xanh cho Cần Giờ và Côn Đảo

Khu dự trữ sinh quyển Rừng Sác - Cần Giờ. Ảnh: L.Phương

Thuận lợi để chuyển đổi xanh

Theo liên danh Công ty CP Phát triển đô thị bền vững - Viện Khoa học công nghệ năng lượng và môi trường (đơn vị tư vấn, đề xuất giải pháp chiến lược là thiết lập vùng phát thải thấp - LEZ), ngoài khu vực trung tâm thành phố Hồ Chí Minh, vùng LEZ sẽ được triển khai cho cả Cần Giờ và Côn Đảo.

Đây là hai khu vực có nhiều điều kiện triển khai chiến lược "xanh hóa giao thông" vì có vị trí biệt lập, dân cư chưa quá đông đúc, hệ thống giao thông quy mô nhỏ.

Theo đề án, từ ngày 1-7-2026, việc kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành sẽ được triển khai tại các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An và đặc khu Côn Đảo. Giai đoạn 2027-2030, thành phố kiểm soát lưu thông với xe mô tô, xe gắn máy có tiêu chuẩn khí thải thấp trên các tuyến đường trục chính và khu dân cư thuộc khu vực Cần Giờ. Từ ngày 1-1-2030, xe mô tô, xe gắn máy lưu thông tại Cần Giờ, Thạnh An và Côn Đảo phải đạt tiêu chuẩn khí thải mức Euro 2 trở lên, ô tô đạt khí thải mức Euro 4 trở lên.

Cùng với đó, cơ quan chức năng sẽ phát triển hệ thống vận tải công cộng xanh như xe buýt chạy điện hoặc khí thiên nhiên; tăng cường tuyên truyền nâng cao ý thức người dân về giảm phát thải và hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện xanh theo hướng không thay đổi đột ngột các hoạt động kinh tế - xã hội sử dụng phương tiện xe máy để vận chuyển.

Trước mắt, ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Euro 4; mô tô, xe gắn máy dưới tiêu chuẩn khí thải Euro 2 sẽ bị hạn chế tham gia giao thông vào ngày cuối tuần.

Vị trí đề xuất lắp camera kiểm soát khí thải ở Cần Giờ. Ảnh: Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh

Đề án cũng đề xuất chính sách hỗ trợ người dân khu vực Cần Giờ chuyển sang sử dụng xe điện; trong đó, giảm 50% lệ phí đăng ký và cấp biển số đối với xe máy điện, ô tô điện. Đối với hộ nghèo, hỗ trợ 100% phí đổi xe sang xe máy điện; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80% cho xe máy điện trị giá dưới 20 triệu đồng. Các hộ này cũng được hỗ trợ phí mua xe, thu mua lại xe máy xăng khi chuyển đổi.

Riêng với hộ gia đình thông thường, khi đổi sang xe điện sẽ được hỗ trợ thu mua lại xe máy xăng theo niên hạn: Xe dưới 5 năm được hỗ trợ 5 triệu đồng; từ 5 đến dưới 10 năm hỗ trợ 4 triệu đồng; từ 10 đến dưới 15 năm hỗ trợ 3 triệu đồng; từ 15 đến dưới 20 năm hỗ trợ 2 triệu đồng; từ 20 năm trở lên hỗ trợ 500.000 đồng...

Cần "đòn bẩy" về chính sách

Trao đổi với phóng viên Báo Hànôịmới, Tiến sĩ Võ Kim Cương - nguyên Phó Kiến trúc sư Trưởng thành phố Hồ Chí Minh nhận định, vùng Cần Giờ và đặc khu Côn Đảo có quy mô và mạng lưới đường giao thông nhỏ nên việc kiểm soát phương tiện dễ dàng.

Tuy nhiên, thói quen sử dụng xe xăng, dầu của người dân và du khách cùng chi phí đầu tư hạ tầng ban đầu cao vẫn là thách thức lớn khi chuyển đổi giao thông xanh. Vì thế, để chuyển đổi xanh giao thông tại hai khu vực này, cần đòn bẩy đủ mạnh về mặt chính sách thu hút nguồn lực từ xã hội, phát triển hệ thống trạm sạc, cung cấp năng lượng cho xe điện, chính sách hỗ trợ chuyển đổi cho người dân...

Còn theo PGS.TS Nguyễn Bá Hoàng - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giao thông Vận tải thành phố Hồ Chí Minh, yếu tố then chốt trong việc chuyển đổi sang xe điện là ở ý thức, sự sẵn sàng của người dân.

Một vấn đề quan trọng khác là người dân phải được hỗ trợ để giảm gánh nặng tài chính khi chuyển đổi phương tiện xanh. Việc xây dựng hạ tầng trạm sạc cũng là một bài toán lớn, đòi hỏi nhiều thời gian và nguồn lực. Ngoài ra, cần có chiến lược truyền thông hiệu quả để người dân hiểu, đồng thuận và không cảm thấy bị áp đặt.

Đặc khu Côn Đảo nhìn từ trên cao. Ảnh: Hải Luận

Về phía chính quyền địa phương, ông Lê Anh Tú - Bí thư Đảng ủy đặc khu Côn Đảo cho biết, hiện Côn Đảo có khoảng 8.500 ô tô, xe máy; trong đó, hơn 97% xe máy và gần 82% ô tô chạy bằng xăng, dầu. Vì thế, cần có lộ trình và sự hỗ trợ hiệu quả trong việc điều tiết và quy hoạch lại hệ thống phương tiện, hướng tới mục tiêu giảm thiểu phát thải tại đây.

Theo ông Phạm Vương Bảo - Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh), tổng kinh phí thực hiện các giải pháp giao thông xanh tại Côn Đảo và Cần Giờ ước khoảng 2.158 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chi 627 tỷ đồng, còn lại từ nguồn xã hội hóa. Riêng hỗ trợ chuyển đổi xe máy điện dự kiến cần khoảng 590 tỷ đồng.

"Việc kết hợp giữa đầu tư công và xã hội hóa được xem là hướng đi bền vững, giúp tối ưu hóa nguồn lực trong quá trình hiện đại hóa hạ tầng giao thông", ông Phạm Vương Bảo nhấn mạnh.

Minh Tuấn