Phát triển ngành dừa Bến Tre xanh, bền vững, hướng tới net zero

Tham dự hội thảo có Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh; Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Bến Tre Trần Thanh Lâm; Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Trần Ngọc Tam; Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Lê Thanh Tùng; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các viện, trường và đại diện Đại sứ quán các nước Indonesia, Trung Quốc…

Đại biểu dự Hội thảo tham quan các mặt hàng chế biến từ dừa. Ảnh Phương Thảo

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Ngọc Tam – Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre cho biết: Tính đến tháng 6/2024, diện tích dừa của Bến Tre hơn 79.000 ha, lớn nhất cả nước, Bến Tre được mệnh danh là "Xứ sở dừa Việt Nam” giúp địa phương thu về gần 500 triệu USD mỗi năm.

Theo ông Trần Ngọc Tam, Bến Tre hiện có hơn 200 sản phẩm được sản xuất, chế biến từ dừa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu, như: Cơm dừa nạo sấy, sữa dừa, nước dừa đóng hộp, kẹo dừa, thạch dừa, than hoạt tính, chỉ xơ dừa, dầu dừa... Tính đến nay, các sản phẩm từ dừa của Bến Tre đã xuất khẩu sang 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, thị trường xuất khẩu các sản phẩm từ dừa tiếp tục được các doanh nghiệp giữ vững và mở rộng.

Quang cảnh hội thảo.

Trong quá trình phát triển, lãnh đạo tỉnh Bến Tre luôn quan tâm, tạo điều kiện để phát huy lợi thế về tiềm năng của cây dừa, một trong những cây công nghiệp chủ lực của tỉnh, lãnh đạo tỉnh luôn quan tâm và tạo mọi điều kiện về xây dựng cơ chế, chính sách thu hút đầu tư và tăng cường đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và biến dừa gắn với nhu cầu tiêu thụ trong nước và thị trường quốc tế.

"Qua hội thảo này, tỉnh Bến Tre cũng mong muốn Bộ Khoa học và Công nghệ và các Bộ, ngành Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học, các doanh nghiệp, nhà đầu tư tiếp tục quan tâm, hỗ trợ Bến Tre nói riêng và các tỉnh, thành trồng dừa nói chung về vấn đề liên quan đến phát triển bền vững cây dừa, cũng như tiềm năng và cơ hội tham gia thị trường carbon của ngành dừa tỉnh Bến Tre." - Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre nhấn mạnh.

Giá trị và tiềm năng của cây dừa

PGS.TS. Trần Trung Tính - Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ nhận định, dừa là loại cây có khả năng phát triển và sinh trưởng tốt trong các điều kiện đất nhiễm mặn, thậm chí trong điều kiện đất khô hạn. Khả năng này giúp cây dừa trở thành cây trồng chủ lực trong việc cải thiện và bảo vệ môi trường sinh thái.

Ký kết hợp tác về đào tạo, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2024 - 2025 giữa UBND tỉnh Bến Tre với Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Cần Thơ, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.

Một giá trị mới, quan trọng khác của cây dừa chính là tiềm năng lưu giữ carbon, đóng góp tích cực vào mục tiêu giảm thiểu phát thải khí nhà kính và hướng đến nền sản xuất carbon thấp. Cây dừa, với sinh khối lớn và tuổi thọ lâu năm, có khả năng hấp thụ một lượng lớn CO2 từ khí quyển trong suốt vòng đời của nó.

"Các sản phẩm từ dừa, đặc biệt là các sản phẩm có khả năng thay thế các vật liệu từ nhiên liệu hóa thạch như nhựa, cũng đóng góp vào việc giảm thiểu phát thải carbon. Ví dụ, các sản phẩm từ xơ dừa và gáo dừa có thế được sử dụng làm vật liệu xây dựng, sản phẩm cách nhiệt, hoặc thậm chí là các sản phẩm sinh học có thể phân hủy, thay thế các vật liệu không thân thiện với môi trường…”- PGS.TS Trần Trung Tính nhấn mạnh.

Còn theo Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), nhu cầu tiêu thụ sản phẩm từ dừa trên thế giới ngày càng tăng, các sản phẩm chế biến từ dừa của nước ta như kẹo dừa, dầu dừa, chỉ dừa, than hoạt tính được xuất khẩu với khối lượng và kim ngạch ngày càng tăng, nước ta có nhiều tiêm năng để nâng cao khối lượng và kim ngạch xuất khẩu trong thời gian tới. Năm 2023 tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dừa (gồm sản phẩm từ dừa và sản phẩm liên quan đến dừa) đạt 1,065 tỷ USD.

Phát triển ngành dừa Bến Tre xanh, bền vững

Theo các chuyên gia của Trường Đại học Cần Thơ, việc nghiên cứu liên quan việc ước lượng khả năng hấp thụ CO2 của cây dừa qua sinh khối tại huyện Giồng Trôm, Bến Tre cho thấy, cây dừa ở Bến Tre có khả năng hấp thụ một lượng CO2 đáng kể, với 1ha dừa ở Bến Tre có thể lưu giữ từ 25 - 75 tấn CO2. Bến Tre có trên 78 ngàn ha vườn dừa.

Như vậy, có tiềm năng lưu trữ từ 1,9 - 5,8 triệu tấn CO2. Ngoài ra, từ số liệu so sánh trên cơ sở ứng dụng bản đồ viễn thám và GIS cho thấy ước tính sinh khối toàn tỉnh tăng từ năm 2018 - 2023, lượng CO2 tính toán giữ lại trong cây trồng tăng từ 158 triệu tấn lên 169 triệu tấn.

Theo ông Trần Ngọc Tam, Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, với những tiềm năng gia thị trường tín chỉ carbon, cũng như hướng đến nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chống biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre đã, đang tập trung để tiếp tục phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, phát thải carbon thấp, thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đồng thời bảo vệ, bảo tồn, sử dụng và phát triển bền vững diện tích rừng hiện có để giảm phát thải, khoanh nuôi phục hồi rừng để nâng cao chất lượng và trữ lượng carbon; chủ động phối hợp với các chuyên gia tiếp tục nghiên cứu tiềm năng, giá trị của thị trường carbon đối với ngành nông nghiệp, nhất là đối với cây dừa và cây lâu năm…

Việc tham gia vào các chương trình khoa học hướng tới mục tiêu Net zero là bước đi cần thiết để khẳng định vai trò tuyên phong của cây dừa trong chiến lược phát triển bền vững của ĐBSCL nói riêng và Việt Nam nói chung.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Minh Cảnh cho rằng, thời gian tới, để hướng tới một nền kinh tế xanh và bền vững, xây dựng một Bến Tre xanh, cần tập trung vào các vấn đề trọng tâm như: Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ Bến Tre tham gia các chương trình Khoa học và Công nghệ liên quan đến phát triển bền vững về cây dừa.

Các Bộ ngành trung ương tiếp tục hỗ trợ tham gia các Chương trình của ngành một số vấn đề có liên quan về tín chỉ carbon và thị trường tín chỉ carbon đối với cây dừa, khả năng phát triển ngành dừa phát thải thấp và hướng đến thị trường carbon cho cây dừa.

Các Viện, trường tiếp tục phối hợp với tỉnh trong việc triển khai thực hiện hoạt động nghiên cứu Khoa học và Công nghệ các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững về cây dừa, cũng như tiềm năng và cơ hội tham gia thị trường carbon của ngành dừa tỉnh Bến Tre, tiềm năng giá trị kinh tế của cây dừa…

Hồng Thắm